Ontslaggolf in de game-branche: 'Games straks minder mooi en goed'

In 2023 kwamen talloze succesvolle games uit. Nieuwe spellen rondom Harry Potter (Hogwarts Legacy), Call of Duty, Resident Evil, The Legend of Zelda en Final Fantasy bijvoorbeeld. 

Alle games samen waren vorig jaar goed voor een omzet van 169 miljard euro, aldus cijfers van gamemarktanalist Newzoo. Een stijging ten opzichte van 2022, maar toch is het inmiddels kommer en kwel in de gameindustrie.

Duizenden ontslagen

Zo liet Microsoft in januari weten dat er bijna 2000 werknemers konden vertrekken bij de verschillende gamingdivisies van de techgigant. Het gaat voornamelijk om personeel van Activision Blizzard, maar ook bij ZeniMax (bekend van het spel Doom) en bij Xbox vallen er klappen.

Een maand later maakte Sony bekend dat 900 werknemers die wereldwijd werkten voor gamingafdeling Playstation moeten vertrekken, acht procent van het personeelsbestand. 

En eind februari maakte speluitgever Electric Arts (EA) meer bekend over een reorganisatie waarbij tussen maart en december vijf procent van het personeel wordt ontslagen, ruim zeshonderd banen. Het is de tweede ontslagronde bij het bedrijf waar in 2023 al circa 800 mensen hun koffers moesten pakken.

In coronatijd groeiden de bomen tot aan de hemel. We moesten thuis blijven waardoor er meer games werden verkocht. Gamingbedrijven zagen de winst groeien, tot blijdschap van de investeerders. Maar diezelfde investeerders haken nu af, zegt Mata Haggis-Burridge, game designer en lector Creative & Entertainment Games bij Breda University of Applied Sciences (BUAS).

"De investeerders zagen games als money generator. Ze verwachtten razendsnel rijk te worden. Maar die verwachting is onrealistisch. Nu de sector minder snel groeit, willen ze hun geld terug." 

Gamingbedrijven moeten daardoor bezuinigen. En dat zorgt voor een ontslaggolf. Dat betekent ook dat games in de toekomst minder mooi en minder goed zullen zijn, aldus Haggis-Burridge. 

Games door braindrain minder goed

"Om een game te ontwikkelen heb je veel vaardigheden nodig. Die ontwikkel je niet in één dag tijd. Als je eenderde van je personeel ontslaat, verlies je veel kennis. En de mensen die overblijven, zullen gestrest zijn en mogelijk ook vertrekken. Je krijgt dan een braindrain."

Dat gebeurde in het verleden al bij eerdere ontslagen. "Games hadden al veel beter en mooier kunnen zijn, als hetzelfde personeel jaren bleef. Als je kritisch bent, zie je dat veel games, bijvoorbeeld de first person shooters, op elkaar lijken. Zowel qua verhaal en qua design."

Gebruikers hoor je hier niet over klagen. "Vergelijk het met een Marvel-film. Je weet vooraf wat je gaat krijgen. Maar je weet ook niet wat je mist."

Miljardenbusiness

Over de kosten van een game doen game-uitgevers schimmig. Maar tijdens een rechtszaak lekten de kosten van onder meer de game Horizon Forbidden West dat door het Nederlandse Guerilla Games gemaakt is. Het spel kostte 212 miljoen dollar om te maken en er werkten meer dan 300 mensen aan.

Het is dus een miljardenbusiness, waarbij ook regelmatig overnames worden gedaan. Zo kocht de Embracer Group, een Zweedse holdingmaatschappij, de afgelopen jaren, meerdere gamestudio's op. Daardoor werd het het grootste Europese computerspelbedrijf. In 2023 had het ruim 120 verschillende studio's.

Het bedrijf sluit echter ook makkelijk minder rendabele studio's, zoals Square Enix Montreal dat bekend is van de Tomb Raider-games. 

En ook een ander game-bedrijf, Unisoft, ontsloeg vorig jaar zestig medewerkers "Ik ben ontslagen zonder opzegtermijn. Ik ben gescheiden, heb een hypotheek en heb een dochter. Als iemand een tip heeft voor een andere baan, laat het me dan weten", verwoordde een van de ontslagen medewerkers de wanhoop van hem en zijn Ubisoft-collega's in een post op X.

Electronic Arts is onder meer bekend van spellen als The Sims en FIFA, dat het sinds 1993 maakt. Het verloor echter vanaf het voetbalseizoen 2023/2024 de rechten op die populaire voetbalgame na een conflict met de mondiale voetbalbond.

EA en de FIFA werden het niet eens over de licentierechten om de naam FIFA te gebruiken. Het gamebedrijf betaalde 150 miljoen dollar (142 miljoen euro) per jaar om de naam te mogen dragen, FIFA wilde het dubbele.

Meest lucratieve titel

FIFA was een van de meest lucratieve titels van Electronic Arts. Het bedrijf verdiende jaarlijks meer dan 1,6 miljard dollar aan de Ultimate Team-modus van de game alleen al. Je kon tegen betaling spelerskaarten kopen. Daarbij kon je je eigen dreamteam samenstellen. Die kosten kwamen bovenop de aankoopkosten van de game.

Heeft het verliezen van de rechten op de FIFA-game EA de kop gekost? Nee, aldus gamejournalist Bastiaan Vroegop. 

"Fans weten ook de nieuwe voetbalgame onder de naam EA Sports FC massaal te vinden. Alles aan het doosje van die game lijkt qua lay-out ook op de speldoos van FIFA. En stel dat EA er iets minder aan verdiend heeft, dan is dat wel terugverdiend doordat het geen licentierechten meer hoeft te betalen." 

Economische golfbeweging

Het probleem zit er volgens Vroegop vooral in dat games volgens een bepaalde golfbeweging uitkomen. "Als er een nieuwe spelcomputer uitkomt, zoals de Playstation in 2020, dan volgen daarna ook veel games. Na die piek, volgt weer een dal."

Tijdens de coronacrisis werd de release van veel games uitgesteld, doordat game-makers niet op kantoor konden werken. En door het chiptekort was er een tekort aan de Playstation 5, waardoor ook game-uitgevers de release van games uitstelden.

"In 2023 kwamen er dus veel games tegelijkertijd uit. Nu zit je in een dal en moeten bedrijven hun medewerkers ontslaan."

Prijs van game verhogen, kan niet

Ook Vroegop noemt de investeerders die een snelle return on investment wilden zien. "Dat versterkt het probleem. Er gaan nu ook spellen verdwijnen. Zo annuleerde EA één van de geplande Star Wars games."

Het maken van zo'n game kost miljoenen. En de prijs van de games zomaar verhogen kan niet. Games zijn in de loop der tijd ondanks de inflatie amper duurder geworden, omdat de verwachting is dat gamers niet meer willen betalen. "Om dan toch nog veel winst te maken, moeten er heel veel nieuwe gamers bijkomen."

Vroegop wijst erop dat games in kwaliteit minder snel verbeteren door de ontslagen. "Er zijn sequels uitgekomen, die gemaakt zijn door teams die niets met een eerdere editie van het spel te maken hadden. Het kost jaren voordat je als game-bouwer op een topniveau zit. Door die ontslagen raak je expertise kwijt."