Slechtziende Annemiek wil nooit meer haar handicap verbergen: 'Ik wilde niet opvallen'

"Ik ben slechtziend geboren. Aan mijn rechteroog ben ik blind en links zie ik zo’n zestien procent qua scherpte. En ik heb een beperkt gezichtsveld, het is alsof ik door een brede koker kijk. Ik zie geen details maar wel grote objecten, bijvoorbeeld als iemand een rode jas draagt. Ook mis ik het overzicht, ik zie alleen een klein beetje recht voor me.

Heel lang heb ik me puur met dat kleine beetje zicht kunnen redden. Ik vertikte het om hulpmiddelen als een stok of geleidehond te gebruiken. Mijn slechtziendheid kon ik maar moeilijk accepteren en ik deed alles om niet op te vallen. En daarmee heb ik het mezelf onnodig moeilijk gemaakt."

"Als kind wilde ik zijn zoals de andere kinderen. Gewoon, normaal zijn en niet opvallen. Ik zat vooraan in de klas maar kon alsnog het bord niet lezen. Dat durfde ik niet te zeggen, ook omdat ik best verlegen was. Op gehoor en mijn goede geheugen fietste ik door de lesstof. Wat ik niet zag, puzzelde ik in mijn hoofd bij elkaar. En zo deed ik dat ook op de middelbare school. Toen had ik inmiddels wel lesboeken met grotere letters, maar die nam ik echt niet mee naar school. Dat vond ik voor schut. Ik wilde niet opvallen en ik deed alles om er maar voor te zorgen dat niemand doorhad dat ik slecht kon zien."

Als enige niet zoenen

"Met uitgaan was dat lastig. In een donkere kroeg pakte ik vaak een vriendin aan de arm als ik naar de bar of de wc moest. Oogcontact maken met leuke jongens lukte niet, daar zag ik simpelweg te weinig voor. Dus flirten ging mij niet best af, ook omdat ik de signalen van een ander niet opving. Aan het eind van de avond stonden al mijn vriendinnen met iemand te zoenen, maar ik dus niet.

Ook liep ik tegen misverstanden op. Dat had ik bijvoorbeeld geen 'hoi' tegen een bekende op straat gezegd, diegene vroeg dan later waarom niet. Blijkbaar kwam ik dan arrogant over. Ik zei dan luchtig: 'O sorry, ik had je niet gezien', maar durfde niet te zeggen dat dat door mijn slechte zicht kwam."

"Na de middelbare school ging ik communicatiewetenschap studeren, daarna ging ik aan de slag als communicatiemedewerker bij een stichting. Fulltime, dat moest ik van mezelf, en later parttime. Maar ook toen raakte ik al snel oververmoeid. Na iedere werkdag kwam ik gesloopt thuis. Slechtziend zijn vreet namelijk energie, dat was en is nog steeds mijn grootste obstakel.

Anders dan mensen die volledig blind zijn, span ik me de hele dag in om iets te kunnen zien. Dat kleine beetje zicht dat ik heb, gebruik ik heel intensief. Alles vergde een enorme concentratie: het verkeer, koken, mijn werk. En mijn sociale leven. Een etentje bij sfeerlicht is lastig omdat je niet ziet wat er op tafel staat."

Om alles huilen

"Dertien jaar geleden was ik óp. Ik kon gewoon niet meer en moest om alles huilen. Ook ontwikkelde ik een angststoornis. Ik durfde de deur bijna niet meer uit en was daarvoor altijd gespannen: waar is de stoep, zou ik gaan vallen? Een simpel uitje voelde voor mij als een berg beklimmen. Van een boodschap doen moest ik de hele dag bijkomen. Ik stortte in en zocht hulp bij Visio, een instelling voor blinden en slechtzienden."

"Bij deze instelling volgde ik een intensief revalidatietraject om te leren omgaan met mijn beperking. Ook psychosociaal: ik ging analyseren waarom ik mijn beperking niet kon accepteren. Ik leerde dat ik me daar helemaal niet voor hoefde te schamen, dat slechtziendheid simpelweg iets is dat bij mij hoort. Ook leerde ik me beter bewegen op straat. Waar ik me eerder altijd verzette tegen zichtbare hulpmiddelen zoals een stok of een geleidehond – want daarmee zou ik écht  'door de mand vallen' voor mijn gevoel – greep ik die hulp nu wel aan."

Totale ontspanning 

"Voor het eerst met een stok lopen was al een verademing. Met de stok voelde ik tegels en obstakels, waardoor ik niet meer naar de grond hoefde te turen maar eindelijk vooruit kon kijken. En ik merkte dat een geleidehond nóg fijner was. Een hond geeft bijvoorbeeld aan wanneer ik mijn voet moet optillen voor een stoep door even zijn pas in te houden.

Chanda was mijn eerste geleidehond. Ze leidde me om paaltjes en andere obstakels heen, zocht de ingang van de bus of de winkel en bracht mij veilig naar waar ik moest zijn. Er viel een totale ontspanning over me heen met haar. Toen pas merkte ik dat ik voorheen altijd letterlijk gespannen stond. Ik zette me altijd schrap voor een val of een botsing, en nu hoefde dat niet meer. Afgelopen juli is ze overleden. Dat was een drama. We waren zo met elkaar verbonden, echt een eenheid."

"Chanda was de laatste jaren van haar leven al niet meer mijn geleidehond, daar werd ze te oud voor. Dus ik had haar erbij voor de gezelligheid. Sinds drie jaar is Yoko mijn geleidehond. Het is grappig om de onderlinge verschillen te zien. Chanda nam haar taken heel serieus. Ze was stoer, duwde op straat mensen aan de kant en gaf mij een beschermd gevoel. Dat was precies wat ik nodig had om van mijn angststoornis af te komen.

Yoko is speelser. Echt een blij ei dat alles leuk vindt. Ik kan best zwaarmoedig zijn. Als ik struikel, schiet ik meteen in de stress. Maar Yoko schudt dan even met haar lijf en gaat dan gewoon vrolijk door. Ze leert me relativeren. En ze laat me zo vaak lachen. Daarom vertel ik ook over haar en mijn leven in mijn blogs, vlogs en boeken. Hiermee wil ik ook slechtziendheid meer aandacht geven, want ik merk dat hier nog vaak misvattingen over bestaan. Veel mensen denken bijvoorbeeld dat ik volledig blind ben."  

'Ik omarm nu de hulp'

"Ik heb een totale omslag gemaakt. Vroeger gruwde ik van hulpmiddelen, want ik wilde geen zichtbare handicap. Nu omarm ik de hulp en accepteer ik mijn slechte zicht én mezelf. Ik ben ik en ik mag er zijn, want ik vind mezelf best een leuk mens. Tegenwoordig vind ik het juist fijn als mensen zien dat ik slechtziend ben, want dan kunnen ze er rekening mee houden door bijvoorbeeld aan de kant te gaan. Ze bieden hun hulp aan, zoals laatst toen ik de brievenbus zocht. Vroeger hield ik een soort schild op. Maar ik weet nu dat mensen leuker en liever zijn als je jezelf openstelt. En dus wil ik me nooit meer schamen voor wie ik ben."

Op 15 oktober is het de internationale Dag van de Witte Stok, waarop aandacht wordt gevraagd voor mensen met een witte stok en eventueel een geleidehond in het verkeer.

Wil je geen aflevering van deze rubriek missen? Klik dan op de Nooit Meer-tag hieronder en vervolgens linksboven op 'Volgen'.

Nooit meer? 

Wil jij ook je verhaal kwijt en vertellen wat je 'nooit meer' wil meemaken, doen of juist laten? We zijn benieuwd naar jouw verhaal. Mail ons op weekendmagazine@rtl.nl