Concept-landbouwakkoord: Nederlandse boer wordt duurzamer en gaat natuur beheren
De landbouw in Nederland wordt in de toekomst volledig duurzaam, zo min mogelijk belastend voor het milieu dus. Alle producten in Nederlandse supermarkten moeten straks voldoen aan een nieuwe norm. Daardoor stijgt de prijs van producten, maar krijgt de boer een betere vergoeding. Daarnaast worden boeren in de toekomst ook verantwoordelijk voor natuurbeheer en krijgen zij daar ook een beloning voor.
Dat zijn de belangrijkste voorstellen uit het landbouwakkoord waarover het kabinet het eens probeert te worden met landbouworganisaties, zo weet de politieke redactie van RTL Nieuws.
Al maanden overlegt minister Adema (Landbouw) met de sector over een toekomstplan, dat in 2040 moet zijn gerealiseerd. Een mogelijk akkoord is al een aantal keren uitgesteld. Morgen is er opnieuw overleg. Mogelijk worden onderhandelaars het dan eens over een tussenakkoord, dat vervolgens wordt doorgerekend op de milieueffecten.
'Duurzaamheidsstandaard'
Nederland gaat naar volledig duurzame landbouw toe, zo staat in concept-stukken. Dat is beter voor de boer, de natuur en de omgeving. Alle landbouwproducten in Nederland moeten straks voldoen aan een nieuwe 'duurzaamheidsstandaard'. Dat geldt voor alle producten die in Nederland verkocht worden: groente, fruit, eieren, zuivel en vlees. Nu hebben supermarkten nog verschillende duurzame labels, maar straks komt er een nieuwe standaardnorm. Daardoor worden producten iets duurder, maar krijgt de boer een betere prijs.
Waar de prijsstijging precies terechtkomt, is nu nog niet duidelijk. Dat moet zo goed mogelijk verdeeld worden over consumenten, supermarkten, groothandel, voedselproducenten en de boeren. Ook blijft het mogelijk daar bovenop nog topkeurmerken te hanteren, voor producten die nog duurzamer zijn dan de nieuwe landelijke norm.
Ook producten uit het buitenland moeten voldoen aan de nieuwe standaard, anders mogen ze hier niet worden verkocht. Daarnaast zullen er Europese afspraken moeten worden gemaakt, want bijna driekwart van Nederlandse producten gaat nu naar het buitenland. Als daar de landbouw niet mee verandert en producten goedkoper blijven, wordt de Nederlandse boer weggeconcurreerd.
Natuurbeheer
Nederlandse boeren worden in de toekomst ook natuurbeheerder. Als boeren er voor kiezen minder intensief te gaan boeren, met minder vee of minder akkerbouw, dan komt er ruimte voor andere activiteiten op de boerderij, bijvoorbeeld natuurbeheer. Dat gaat over het beheren van bossen en weilanden tot het bevorderen van weidevogels. Vooral in overgangszones in de buurt van natuurgebieden moet er veel minder intensief worden geboerd en komt er meer natuur op landbouwgronden.
Boeren krijgen straks een vergoeding voor het uitoefenen van die natuurtaken. Hoe precies, is nog niet duidelijk. Volgens betrokkenen is een mogelijkheid om boeren eenmalig te compenseren voor de vermindering van de waarde van landbouwgrond, die minder intensief wordt gebruikt. Maar waarschijnlijker is het dat boeren gewoon een vergoeding gaan krijgen voor natuurwerkzaamheden die zij verrichten. Daar ligt de voorkeur van de meeste bij het landbouwakkoord betrokken partijen.
In de overleggen is de invoering van een 'ecotax' besproken. Op elk landbouwproduct zou dan een extra belasting komen, om het natuurbeheer te betalen. Volgens een goed ingevoerde bron zijn over een speciale 'ecotax' nog geen afspraken gemaakt. Of een extra belasting er ooit komt, hangt af van de uitwerking van een eventueel akkoord.
'D-day'
In oktober 2022 opperde bemiddelaar Johan Remkes een landbouwakkoord over de toekomst van de sector. Het overleg duurt al maanden. Vorige week was landbouworganisatie LTO nog niet akkoord. "Morgen wordt duidelijk of er een doorbraak komt: als de onderhandelaars akkoord zijn over de voorstellen, dan kunnen de afspraken vervolgens worden doorgerekend", zegt politiek verslaggever Fons Lambie. "Het kabinet - en zeker regeringspartij CDA - heeft alle hoop op dit akkoord gevestigd, in de hoop dat de rust onder boeren terugkeert."
Stoffenbalans
Om de uitstoot per bedrijf in kaart te brengen en te kunnen beheersen, komt voor grondgebonden bedrijven een 'stoffenbalans'. Een boer moet dan bijhouden hoeveel kunstmest en veevoer wordt ingekocht en hoeveel melk en vlees de boerderij weer verlaat. Op die manier moet een boerenbedrijf voldoen aan milieueisen en de waterkwaliteit.
De stoffenbalans is een grote wens van landbouworganisaties, want het geeft de boer de mogelijkheid zelf te bepalen hoe de milieueisen worden gehaald.
Nog onduidelijk
Nog niet duidelijk is welke bijdrage de banken en veevoederbedrijven leveren aan de omslag in de Nederlandse landbouw. Met name de Rabobank heeft veel boerenbedrijven gefinancierd. Tot nu toe zijn Rabobank en andere banken terughoudend, aldus een ingewijde. De banken willen geen leningen kwijtschelden, maar zijn wel nodig in de toekomstgesprekken en financiële ondersteuning van boeren. Mogelijk wordt een akkoord met de banken pas later gesloten. Al eerder heeft minister Adema de Rabobank rechtstreeks aangesproken dat de bank te weinig doet.
Ook veevoederbedrijven zijn belangrijk voor de toekomst van de sector. Het is de bedoeling dat ook die bedrijven afspraken maken over duurzaamheid, minder ontbossing en meer grondstoffen uit Europa. Het is nog niet duidelijk of de bedrijven bereid zijn om afspraken te maken in het landbouwakkoord. Als veevoederbedrijven niet bereid zijn tot afspraken, kan het kabinet uiteindelijk verduurzaming wettelijk verplichten.
Ook is nog onduidelijk wat tot nu toe is afgesproken over grondgebruik en mest, voor boerenorganisaties belangrijke punten. Naar verwachting komen in een eventueel landbouwakkoord geen stikstofafspraken te staan. Die zijn afhankelijk van de onderhandelingen in de nieuwe provincies en de uitwerking van het kabinet.
