Twee prikken niet genoeg, maar drie ineens wel? Dat zit zo

Het virus heeft met de omikronvariant volgens Van Dissel 'een ander jasje' aangetrokken. Daardoor werken de vaccins niet meer goed. AstraZeneca en Janssen zouden zelfs helemaal niet meer beschermen. 

Afweer stimuleren met booster

Tijdens de persconferentie kwam de vraag waarom de derde prik dan wel weer zou beschermen, en ook online vragen veel mensen zich dat af. Van Dissel beantwoordde die vraag gisteren in nogal technische taal: "Het korte antwoord is: dat weten we nog niet. Het uitgebreidere antwoord is dat de mening leeft dat er afname is van immuniteit. Maar er is vooral afname van het doel van de immuniteit."

Daarmee doelt Van Dissel op de nieuwe variant, die door de afweer niet meer goed wordt herkend. Van Dissel: "Blijkbaar is het zo dat je met een booster toch nog de afweer kan stimuleren, waardoor het toch weer werkt."

Voor de leek geen hele makkelijke zinnen om te volgen, en veel mensen deden dat dan ook niet. Op sociale media circuleren video's waarbij de uitgebreidere uitleg ontbreekt, en alleen de woorden 'dat weten we nog niet' te horen zijn.

Beeld in praktijk is 'incompleet'

Maar de bescherming mét booster lijkt toch echt een flinke sprong te maken. Dat blijkt uit testen in het laboratorium, maar nog niet in de praktijk. "Dat beeld is nog incompleet", zei Van Dissel. Vandaar zijn eerdere - korte - antwoord 'dat weten we nog niet'. 

Maar waarom werkt het dan hoogstwaarschijnlijk wel? Voor dat antwoord spraken we eerder met immunoloog Ger Rijkers. "De hoeveelheid antistoffen neemt nog verder toe na een derde boosterprik, en de kwaliteit ervan wordt ook beter."  

Betere antistoffen

Er is wel een voorwaarde bij een grote hoeveelheid antistoffen. Je hebt er namelijk weinig aan als ze het virus helemaal niet meer herkennen. Zo ver gaat het met omikron nog niet, zegt Rijkers, al werken de vaccins al wel een stuk minder goed dan bij de eerdere varianten. En dan is een booster juist nuttig. "Meer is in het dagelijks leven niet altijd beter, maar in de immunologie wel", zegt Rijkers.

En die antistoffen worden dus ook nog eens beter na een prik. Rijkers legt uit: "Net als bij het virus, treden er bij vermenigvuldiging van antistofcellen mutaties op", zegt Rijkers. "En er zijn cellen die zich ontwikkelen op een manier waardoor ze beter worden en uiteindelijk de andere verdrijven. De beste antistoffen worden dus geselecteerd."

Werkt hetzelfde als met het virus

Duidelijk? Misschien nog niet. Onthoud: de cellen muteren, ze veranderen. De cel die overblijft, functioneert beter dan de andere. Even terug naar het virus, want daar gebeurt exact hetzelfde: de deltavariant verdreef de alfavariant omdat deze besmettelijker was.

Van die alfavariant horen we nu niks meer. Datzelfde lijkt nu met de deltavariant te gebeuren omdat omikron besmettelijker is. De beste antistoffen strijden dus straks in de lichamen van mensen tegen de meest besmettelijke virusvariant.