Minder eisen aan sollicitanten door personeelskrapte

55 procent van de vacatures was vorig jaar lastig te vervullen, aldus enquêteonderzoek in opdracht van UWV onder ruim drieduizend werkgevers in het najaar van 2021. Dat is tien procentpunt meer dan in 2019. Het aantal openstaande vacatures lag in het derde kwartaal van 2021 zelfs maar liefst 75 procent hoger dan het jaar ervoor.

Timmermannen

De bouw springt eruit. Driekwart van de vacatures zijn moeilijk in te vullen, het gaat onder meer om timmermannen, loodgieters en elektriciens. 28 procent van de bouwbedrijven heeft daardoor problemen bij de productie. Zo kunnen ze minder werk aannemen.

Ook de industrie heeft een tekort aan personeel, hier gaat het om bijvoorbeeld elektrotechnisch medewerkers technische dienst en monteurs industriële machines.

Veel werkgevers met moeilijk vervulbare vacatures noemen als oorzaak een gebrek aan sollicitanten (79 procent); er komen simpelweg te weinig reacties op een vacature. Andere oorzaken worden ook genoemd zoals het ontbreken van de juiste vaardigheden bij sollicitanten (43 procent) en het specialistische karakter van het werk (39 procent).

Motivatie ontbreekt

Bij drie op de tien sollicitanten ontbreekt de gevraagde werkervaring en bij 26 procent is de opleiding niet passend. Ook hebben sollicitanten niet altijd de juiste instelling (23 procent), de motivatie ontbreekt. Eén op de tien potentiële werknemers haakt af vanwege een laag salaris of de ongunstige werktijden.

Rob Witjes, hoofd arbeidsinformatie bij het UWV: "Bedrijven hebben twee problemen. Enerzijds nieuwe werknemers vinden en anderzijds werknemers behouden. En ze vrezen dat de problemen dit jaar nog groter worden."

In theorie zijn er genoeg mensen in Nederland die nog geen werk hebben, zegt hij.

Eisen versoepelen

"De mensen zijn niet op. Ze zitten bijvoorbeeld ziek thuis of zijn werkloos omdat ze niet voor bepaalde functies zijn opgeleid. We zien wel dat bedrijven de eisen versoepelen. Iemand hoeft dan niet langer aan acht van de tien eisen te voldoen, maar bijvoorbeeld aan vijf van de tien eisen. Intern worden ze dan verder opgeleid."

Andere genoemde oplossingen bij niet vervulde vacatures: een vacature langer openstellen of wervings- en selectiebureaus of uitzendbureaus inschakelen. Ook wordt structureel werk verdeeld onder het andere personeel.

Dat is risicovol, weet Witjes. Die medewerkers hebben het soms namelijk al druk genoeg, met kans op een burn-out of overstap naar andere werkgever. "Het kan wel, maar dan moet je het bestaande personeel goed begeleiden. Richt als het kan de processen anders in. En laat ze weten dat jij als manager merkt dat het zwaar is."

Werksfeer

De werksfeer is namelijk essentieel om personeel te behouden, meent hij. "Alleen op arbeidsvoorwaarden en salaris concurreren heeft op termijn geen zin. Werknemers wennen aan die salarissen. Oog hebben voor je personeel is belangrijker. Als iemand veel verdient in een slechte werksfeer is hij zo weer weg."

Een junior binnen je organisatie laten doorgroeien naar een senior functie, functie-eisen bijstellen, zzp'ers inhuren. Zo proberen bedrijven de problemen te tackelen. Ook populair de laatste tijd: job carving. Hierbij worden taken opgesplitst. Een installateur van zonnepanelen hoeft bijvoorbeeld geen administratie meer te doen, dat doet een collega.

Bijkomend voordeel: eenvoudiger taken kunnen worden opgepakt door mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt. Witjes: "Bedrijven moeten dingen anders gaan organiseren. Alleen traditioneel werven is onvoldoende, processen moeten opnieuw bekeken worden. Denk in een ander type oplossingen."

Motivatie belangrijker dan opleiding

Met name in de bouw en techniek is het tekort aan handjes schrijnend. "We zien ook dat daar een opleiding niet meer heilig is. Steeds meer bedrijven willen gemotiveerd personeel. Bijvoorbeeld iemand die in het weekend aan auto's sleutelt maar geen geschikte mbo-opleiding heeft. Dan leiden ze zelf wel op."

Soms wijken werkgevers ook naar het buitenland uit om daar personeel te werven. Dat geldt met name voor de sector informatie en communicatie. Eén op de vijf werkgevers met moeilijk vervulbare vacatures in deze sector heeft in het buitenland geworven. Dit geldt voor acht procent van alle werkgevers met moeilijk vervulbare vacatures.