Amerika in de ban van voorverkiezingen, hoe machtig is Donald Trump nog?
Maakt Donald Trump nog steeds de dienst uit bij de Republikeinse partij? Die vraag houdt veel Amerikanen bezig en wordt de komende periode ook beantwoord. Dat komt door de voorverkiezingen die in meerdere staten worden gehouden. Zo won de door Trump gesteunde senaatskandidaat J.D. Vance afgelopen nacht in Ohio.
"Volgens de nepnieuws-media zou deze campagne de dood betekenen van de America First-agenda van Donald Trump", foeterde Vance tijdens zijn overwinningsspeech vannacht. "Maar dames en heren, het is niet de dood van de America First-agenda."
Trumps macht
De speech is het resultaat van een draai van 180 graden die Vance heeft gemaakt. In 2016 noemde hij Trump nog 'verwerpelijk' en was hij een zogenoemde 'never Trumper'. Maar nu bedankt hij diezelfde Trump uitgebreid voor zijn steun bij het winnen van een Republikeinse voorverkiezing in Ohio. Want Trump mag dan niet meer in het Witte Huis zitten, binnen de Republikeinse partij heeft nog altijd veel macht.
Of de rechtse kiezers in de VS ook nog groot fan zijn van Trump zal de komende weken blijken. In de staten West-Virginia (10 mei), North-Carolina en Pennsylvania (beide 17 mei) en Georgia (24 mei) zijn deze maand Republikeinse voorverkiezingen. Hoe de door Trump gesteunde kandidaten het daar doen is een goede graadmeter voor de zogeheten 'midterms' die worden gehouden op 8 november.
Belangrijke midterms
Die midterms zijn de tussentijdse verkiezingen van het Amerikaanse congres. Het congres bestaat uit de Senaat, vergelijkbaar met onze Eerste Kamer, en het Huis van Afgevaardigden, vergelijkbaar met onze Tweede Kamer. Die zijn cruciaal voor het steunen van het beleid van een Amerikaanse president.
Nu heeft de Democratische partij van Joe Biden er nog de meerderheid. Maar mocht hij die in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden verliezen, wordt het voor Biden erg lastig om zijn gewenste plannen uit te voeren.
In de huidige voorverkiezingen bepalen Democratische en Republikeinse kiezers welke kandidaat gaat strijden om de Senaatszetel van hun staat. Maar de Republikeinse partij ziet deze voorverkiezingen volgens Amerika-correspondent Erik Mouthaan ook als een belangrijke test.
"Binnen de Republikeinse partij is een strijd gaande tussen de meer gematigde vleugel en de Trump-vleugel", legt Mouthaan uit. "De Trump-vleugel is nu aan het winnen. De voorverkiezingen zijn eigenlijk ook een referendum over de macht van Donald Trump. Nu de kandidaat die hij in Ohio steunt heeft gewonnen, kan hij zeggen: ik ben diegene die de partij leid en bepaal wie de kandidaat is. De vraag is of hij dat ook in andere staten voor elkaar kan krijgen."
Thema's kunnen veranderen
Daarbij is van belang welke thema's gaan leven rond de verkiezingen. Zo gaat het deze week plots veel over het recht op abortus. Dat recht zou serieus in gevaar zijn, blijkt uit een uitgelekte kladversie van een uitspraak van het Amerikaanse Hooggerechtshof.
Als het veel over abortus gaat, kan dat goed uitpakken voor de Democraten omdat het andere pijnlijke onderwerpen naar de achtergrond drukt. Denk aan de stijgende benzineprijzen en dure levensmiddelen door hoge inflatie waarover veel Amerikanen erg ontevreden zijn, of dat president Biden af wil van steenkool, gas en olie - allemaal thema's waarop de Democratische partij kan worden afgerekend door de kiezer.
Televisiedokter doet ook mee
Mehmet Öz, beter bekend als televisiedokter Dr. Oz wiens programma ook op de Nederlandse televisie te zien was, doet een gooi naar een senaatszetel in de staat Pennsylvania. Dr. Oz is een van de Republikeinse kandidaten die gesteund worden door Donald Trump. Door zijn politieke carrière is zijn programma in de VS wel van de buis gehaald.
Traditionele afstraffing
Dan is er nog een ander effect van belang. Namelijk dat de partij van de zittende president traditioneel wordt afgestraft tijdens de midterms. Mouthaan: "Het is vaak zo dat een partij die de presidentsverkiezingen wint en ook een meerderheid in het parlement heeft, wordt afgestraft tijdens de eerstvolgende midterms. Dat maakte president Bush mee, en ook president Obama."
Daarbij is president Biden op dit moment bepaald niet populair. "Dat is zijn grootste probleem en daar moet hij zien uit te komen. Dat wordt nog heel lastig. Ik denk dat de Democraten de Republikeinen zullen neerzetten als een extreme partij en Trump als te gevaarlijk om het land aan toe te vertrouwen."