Waar is corona gebleven? 'We moeten het in de smiezen houden'
Het voelt een beetje als een feestje verpesten: het over corona hebben terwijl we net die nare jaren een beetje lijken te vergeten. Toch is het goed om een vinger aan de pols te houden, zegt epidemioloog Alma Tostmann, verbonden aan Radboudumc. "Als het doel is dat we geen lockdowns meer willen en de economie willen ontzien, dan moet je het virus wel in de smiezen houden."
Dus toch maar die vraag: waar is corona gebleven? Kunnen we een opleving verwachten? Als we dit soort vragen aan Alma Tostmann stellen, zegt ze er eerst nog even bij dat ze niet alleen maar 'het gezicht van de voorzichtigheid' wil worden.
Misschien is dat ook wel het lot van de epidemioloog: beschuldigd worden van bangmakerij. Je onderzoekt en bekijkt de scenario's van een epidemie. Die scenario's kunnen gunstig zijn, maar ook iets minder gunstig. En juist die minst gunstige vallen op.
Eerst maar even het positieve verhaal: vooralsnog is er weinig aan de hand. "Het gaat de goede kant op", zegt Tostmann. Maar hoe weten we dat eigenlijk, want sinds 11 april hoef je niet meer naar de GGD om je positieve zelftest te bevestigen.
Ziekenhuiscijfers
Ten eerste hebben we natuurlijk de ziekenhuiscijfers. Vergelijken we die met precies een jaar geleden - toen er nog wel maatregelen golden - dan zijn de cijfers in ieder geval een stuk beter. Hieronder zie je de dagelijkse ziekenhuisopnames en die op de intensive care:
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
De golf die we de afgelopen maanden hebben gezien is 'echt enorm gedaald'. "Dat is gelukkig in de ziekenhuizen terug te zien", zegt Tostmann. Toch is het volgens haar aannemelijk dat we in het najaar weer een golf van besmettingen en ziekenhuisopnames gaan krijgen.
Het nadeel van de ziekenhuiscijfers is alleen: áls er een nieuwe golf aankomt, en je wacht tot je die in de ziekenhuiscijfers terugziet, dan ben je er vrij laat bij. Hoe hou je zicht op het virus?
Verspreid over het land testen huisartsen de patiënten die zich melden met griepachtige klachten. Op die manier wordt al jaren bekeken welke virussen er rondgaan, zoals het influenzavirus of het RS-virus. Zo kan ook het coronavirus worden gevolgd. Het systeem zou gevoeliger en dus beter zijn als er meer huisartspraktijken zouden zijn aangesloten op dit surveillancesysteem.
Er is nog een manier om er snel achter te komen of er een nieuwe golf aankomt. Via het riool. Als je besmet bent met het coronavirus, zitten er vaak virusdeeltjes in je ontlasting. Het RIVM test daarom ook het riool op virusdeeltjes.
"Dat is nu echt een waardevolle bron", zegt Tostmann. "Je zag dat het aantal virusdeeltjes eerder dit jaar toenam en nu al een tijdje afneemt. Dat is heel gunstig. Het gaat echt heel goed."
Overigens zit daar ook weer een nadeel aan. Het gaat om anonieme gegevens. Je weet niet of het virus rondgaat onder gezonde jonge mensen of onder ouderen of kwetsbaren. Tostmann legt uit waarom dat belangrijk is om te weten: "Je hebt vaak eerst te maken met verspreiding van het virus onder gezonde mensen, daarna worden de wat meer kwetsbare groepen ziek en pas weken later zie je in de ziekenhuizen de cijfers oplopen. Dat kost altijd wel wat tijd."
Infectieradar
De wetenschapper is enthousiast over een ander systeem: de Infectieradar. Hier delen mensen vrijwillig hun gezondheidsgegevens en geven daar iedere week een update over.
"Dat heet syndroomsurveillance. Je geeft aan of je bepaalde klachten hebt. Daaruit is bijvoorbeeld ook goed op te maken wanneer mensen last hebben van hooikoorts. Bij covidachtige klachten werkt het ook. Het zou beter zijn als meer mensen hieraan mee zouden werken zodat je een goede regionale spreiding krijgt, en je ook de resultaten van je zelftest kunt delen."
In het laatste OMT-advies stond: als gestopt wordt met het grootschalig testen, dan moet er wel iets komen dat als alternatief kan dienen. "Dat zou dit misschien kunnen zijn", zegt de epidemioloog.
Tot slot nog even het laatste nieuws. Er zijn twee subvarianten opgedoken van omikron. Door BA.4 en BA.5 is een piek te zien in het aantal besmettingen in Zuid-Afrika. In Amsterdam wordt nu zo'n 7 procent van de besmettingen veroorzaakt door zo'n nieuwe variant. Moeten we ons zorgen maken? "Daarvoor is het nog een beetje te vroeg", zegt de epidemioloog.
Dat in Zuid-Afrika meer besmettingen voorkomen, zegt niet zo veel. Het is een land in een ander seizoen, met een andere bevolkingssamenstelling en ook ligt de vaccinatiegraad daar lager.
Longcovid
Toch zijn Tostmann en haar collega's er niet gerust op. Als de besmettingen ook in Nederland toenemen, kan dat vrij snel tot problemen leiden. De overbelaste zorgketen zou daarmee nog meer belast worden. Ook moet rekening worden gehouden met vele extra gevallen van longcovid.
Tostmann houdt het in de gaten: "Als je echt wil dat er geen zware maatregelen komen, dan moet je er op tijd bij zijn."