Van politie aan de deur tot uitvaart: Rutger (21) maakte film over het prille verlies van zijn ouders

Het is een van de lastigste vragen die je in zo'n situatie kunt stellen: hoe gaat het met je? Op het oog gaat het hartstikke goed met Rutger en Finette. Hij is deze week afgestudeerd aan de St. Joost School of Art & Design in Breda en beleefde de première van zijn eerste film in Tuschinski, zij heeft net haar propedeuse integrale veiligheid afgerond.

Ze wonen in hun ouderlijk huis in Geervliet, waar ze samen het huishouden runnen. "Dat gaat eigenlijk heel goed, buiten het gebruikelijke gekibbel over de afwas", vertelt Rutger.

Altaartje

Waarom dat allesbehalve vanzelfsprekend is, zie je terug in hun woonkamer. Op de schouw staat een klein altaartje met rozen, een mooie foto van hun ouders, de rouwkaart en een herinnering aan de datum waarop het gebeurde: 21 april 2021, de dag waarop Anton en Monica omkwamen.

Ze waren op vakantie in Friesland en er lekte giftig gas uit de accu van de boot waarop ze sliepen. Vanaf dat moment waren Rutger en Finette plotseling wees, hoewel Rutger dat maar een stom woord vindt: "Het klinkt veel ouderlozer dan ik me voel. Voor mij zijn ze nog heel aanwezig – ze wonen alleen op Jupiter."

Dat is dus ook de titel van zijn film geworden: Mijn ouders wonen op Jupiter – de planeet was te zien vanuit hun woonkamerraam in de week nadat het was gebeurd. Toen Rutger die troostende gedachte had – dáár zijn mijn ouders nu – werd ook het idee geboren om er zijn afstudeerproject van te maken. Hij deed de opleiding photography, film & the digital en wilde filmregisseur worden.

Even speelde hij met het idee voor een documentaire, 'maar dat zou voelen als achter de feiten aan lopen'. Bovendien wilde hij niet dat het de 'grote-wat-zijn-we-zielig-show' zou worden, het verhaal moest universeler zijn dan alleen hun persoonlijke ervaring. En dus werd het een film van 40 minuten, met twee acteurs die de rollen van Ruben (Noa Claassen) en Floor (Suus Molenaar) vertolken.

Moment dat de politie aanbelt

Het verhaal vertoont genoeg overeenkomsten met de realiteit. Die eerste, onwerkelijke uren nadat ze het nieuws hadden gekregen, het huis vol familie, het moeras aan vragen waar ze in belandden ("Hoe moet het nou met de belastingen?"), het besef dat pas echt indaalt als ze hun ouders in hun kisten zien liggen. De film begint met het moment dat de politie aanbelt en beslaat de eerste week daarna, tot de uitvaart.

Maar de invulling is anders, de dialogen en gebeurtenissen komen uit Rutgers pen, niet uit zijn herinnering. Bovendien gaat de film over zoveel meer dan alleen de feiten: over hoe je rouwt, en over hoe je daarin van elkaar kunt verschillen. Over hoe lastig het soms is om over de dood te praten. Over de steun van vrienden en familie en over hoe die toch niet genoeg is als je alleen maar je ouders terug wilt zien. En over de grapjes, de momenten van lucht en veerkracht, die er ook bij horen.

Heel gemotiveerd

"De drang was enorm groot om dit te maken", zegt Rutger. “Ik ben nog nooit zo gemotiveerd ergens voor geweest. In de eerste plaats omdat ik merk hoe moeilijk het is voor mensen om te praten over sterven. Wij hadden het er met mijn ouders gelukkig wel over gehad. Mijn moeder werkte in de ouderenzorg, dus de dood was als onderwerp geen taboe. Sterker: de dag voordat ze op vakantie gingen hadden we het er nog over gehad. Als grapje. Wat als jullie iets overkomt?”

"Nou, daar waren ze helder over: mijn vader wilde onderop begraven worden, mijn moeder bovenop. Zij wilde dat bij de uitvaart het liedje Treur niet van Diggy Dex zou worden gedraaid, mijn vader koos voor The sound of silence van Disturbed. Drie dagen later was dat grapje een keiharde realiteit, maar we hebben er wel heel veel aan gehad. We hoefden eigenlijk alleen nog maar de kleur van de bloemen uit te kiezen, voor de rest wisten we van alles wat zij het liefst wilden."

Waardevol gesprek

Kennelijk is het een gesprek dat maar weinigen voeren, merkte Rutger. "Mensen vonden het maar vreemd dat wij het er zo open over hadden gehad, maar voor ons was het zo waardevol. Ik hoop dat Mijn ouders wonen op Jupiter de aanleiding gaat zijn dat er meer over gesproken wordt. Dat ze na de laatste scène, de uitvaart, elkaar aankijken en vragen: wat zou jij eigenlijk willen?"

Op zijn opleiding waren zijn docenten niet direct enthousiast over Rutgers idee voor zo'n superpersoonlijke film. "Ze waren bang dat ik te snel ging. Dat het verdriet nog te rauw was." Maar het maken bleek juist helend te zijn. "Ik vond het heel fijn om op een andere manier met mijn eigen verhaal bezig te zijn. Ik zag wel op tegen het regisseren: hoe zou het zijn om mijn beleving zo door anderen vertaald te zien worden?"

Comfortabele afstand

"Maar Ruben en Floor zijn niet een-op-een hetzelfde als ik en Finette. De tegenstellingen in hoe zij met hun verdriet omgaan, heb ik bijvoorbeeld scherper aangezet. Floor is heel praktisch, terwijl Ruben veel meer blijft hangen in zijn ongeloof. In het echt was dat weer net anders, en dat maakte juist dat er een comfortabele afstand ontstond."

"Ik regisseerde de situatie, niet mezelf. En de uiteindelijke film maakt het makkelijker om te reflecteren op wat er is gebeurd en om aan anderen uit te leggen hoe het is."

Wat ook hielp, was de goede sfeer in het team. "Ik kreeg heel veel steun van mijn producent Gido Krom. En met de cast hebben we relatief weinig gerepeteerd en juist heel veel gepraat. Finette kwam ook vaak naar de set, zodat Suus, de actrice die haar speelt, haar alles kon vragen."

Op de dag van zijn diploma-uitreiking waren Anton en Monica er ook een beetje bij, net als toen Finette zes weken na hun dood haar havo-diploma haalde. "We hebben een mooie ingelijste foto van mijn ouders, die gaat mee naar dat soort belangrijke momenten."

De film is binnenkort te zien in de Pathé-bioscoop aan het Schouwburgplein in Rotterdam. Mogelijk volgen er daarna andere bioscopen en festivals. Ook werken Rutger en zijn producent Gido Krom aan een plan om de film op scholen te vertonen, zodat zoiets zwaars ook daar op een toegankelijke manier bespreekbaar wordt.

Maar voorlopig, het komende half jaar, houdt Rutger zich vooral even koest. "Het maken van mijn film heeft me de afgelopen tijd op de been gehouden. Ik wil nu wat rust inlassen om in te kunnen storten als dat nodig blijkt."

Rouw als roeiboot

Want het verdriet is natuurlijk niet weg. Een mooie spreuk die iemand hem meegaf: rouw is als een roeiboot. "Je hebt twee peddels. De ene peddel staat voor huilen en aan het verleden denken. De ander staat juist voor doorgaan met het leven. Maar als je maar met één peddel roeit, draai je rondjes, je hebt ze allebei even hard nodig om vooruit te komen. De film was beide peddels: het was net zo goed herinneren en herdenken als doorgaan en me op mijn toekomst richten."

Stilstaan in rouwstand, daar begint hij niet aan. "Op hun rouwkaart stond het motto van mijn ouders: 'Wij hebben onze droom geleefd. Leef nu onze droom.' Dat motto willen Finette en ik sowieso in ere houden. We zijn allebei een stuk volwassener geworden – daar waren we natuurlijk toe gedwongen, maar ik merk dat het me ook een stuk zelfverzekerder heeft gemaakt. Ik denk dat mijn ouders trots op ons zijn, daar op Jupiter."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar hij of zij bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.