Koud douchen en wifi uit: Europese landen besparen op de gekste manieren energie

Rusland levert al maanden minder gas aan Europa dan afgesproken. Dan drijft niet alleen de gasprijzen op tot recordhoogtes, maar zorgt er ook voor dat de kans op gastekorten toeneemt. En dus voeren Europese regeringen maatregelen in om goed voorbereid te zijn voor de wintermaanden.

Goede voorbeeld

Nederland geeft alvast het goede voorbeeld: er is dit jaar tot dusver 25 tot 33 procent gas bespaard. Al was dat vaak tegen een hoge prijs: de energierekening werd onbetaalbaar voor honderdduizenden gezinnen die zich genoodzaakt zagen om hun verwarming omlaag te draaien.

Naast huishoudens moeten de grootste energiebesparingen in Nederland komen van grootverbruikers, zoals chemiebedrijven, olieraffinaderijen en elektriciteitscentrales. Maar hoe doen andere landen in Europa dat?

België maakt zich geen zorgen

In België was er vooraf nogal wat weerstand tegen het Europese gasplan. Het land is vooral een doorvoerland: driekwart van het gas dat in België aankomt, wordt weer geëxporteerd naar buurlanden. 15 procent besparen ligt er politiek gevoelig: dat zou betekenen dat België andere landen blijft bevoorraden, maar zijn eigen bevolking moet dwingen tot besparen, is het argument.

De Belgische premier Alexander De Croo denkt dat zijn land de 15 procent besparing probleemloos haalt. Hoe? Vooral doordat gezinnen gas besparen: zij gebruiken namelijk ongeveer de helft van al het gas in België. Als al die mensen de thermostaat een graadje lager zetten, zijn de Belgen al een heel eind. Belgische gezinnen bespaarden in het eerste halfjaar al 13 procent. Ook overheden kunnen op die manier nog veel gas besparen, bijvoorbeeld door 's nachts standaard alle lichten uit te zetten. Bovendien houdt België twee van de kerncentrales die in 2025 zouden sluiten, tien jaar langer open.

Duitsland: bruinkool en koud douchen

Een stuk minder optimisme is er in Duitsland. Daar is het gasverbruik dit jaar met slechts 5 tot 7 procent gedaald. En dat terwijl het land voor de oorlog liefst 55 procent van zijn gas importeerde uit Rusland. Om die afhankelijkheid te verkleinen en de gasvoorraden aan te vullen, gaat het land weer kolen stoken. Dat zal slecht uitpakken voor het klimaat: Duitsland zit bovenop een gigantische voorraad bruinkool, dat is nog vervuilender dan steenkool.

Daarnaast kwam de Duitse regering twee weken geleden met een nieuw plan. Dat is vooral gericht op bedrijven.: als een Duits bedrijf meer dan tien gigawattuur per jaar verbruikt, wil de Duitse minister Robert Habeck (Economische Zaken) besparingsmaatregelen verplicht maken. Vooral energiebesparende maatregelen die zich in minder dan twee jaar terugbetalen, worden dan verplicht.

Want de besparing zal vooral moeten komen van de Duitse industrie: chemiebedrijven en de farmaceutische industrie zijn samen goed voor 15 procent van het gasverbruik. Als het aan de Duitse toezichthouder ligt, moeten industriebedrijven hun verbruik met een vijfde verlagen. Deze bedrijven zeggen bang te zijn dat daarmee de Duitse economie in gevaar komt.

Maar de nood is hoog in Duitsland. Sommige grote steden zoals Berlijn en München besparen al energie door monumenten niet langer te verlichten. Hannover doet daar een schepje bovenop: in zwembaden en sportcentra kan je alleen nog maar koud douchen. Ook gaan fonteinen uit en worden musea en het stadhuis 's nacht niet meer verlicht.

Bespaar gas voor een veilige winter

Zo luidt de titel van het noodplan dat de Europese Commissie vorige week gisteren presenteerde. Het belangrijkste onderdeel van dat plan is het voornemen om het gasverbruik vanaf augustus tot april met 15 procent te verminderen.

Dat is vooralsnog op vrijwillige basis. De Commissie wilde de gasbesparing vanaf de start kunnen afdwingen, maar dat werd na Brusselse onderhandelingen afgezwakt. Mocht er toch een acuut ontstaan, verandert de situatie. Dan volgt een stemming die alsnog kan leiden tot verplicht besparen.

26 van de 27 EU-landen gingen hiermee akkoord, alleen Hongarije doet niet mee.

Frankrijk kiest voor energiesoberheid

Een ban op verlichte reclameborden in de nacht, een verbod om deuren open te laten wanneer de airconditioning of verwarming draait en winkels die direct alle verlichting uitzetten na sluitingstijd. Ook Frankrijk is al volop begonnen met energie besparen.

In Frankrijk wordt het meeste gas gebruikt door bedrijven. Wel is het land veel minder afhankelijk van Russisch gas dan Duitsland. De Fransen halen het gros van hun elektriciteit uit kernenergie.

Volgens de Franse president Emmanuel Macron zet Rusland gas in als 'oorlogswapen' en dus zullen de Fransen moeten wennen aan een tijd van 'energiesoberheid'.

Macron mikt, zonder details te geven, binnen twee jaar, op 10 procent minder energieverbruik in heel Frankrijk. Dat begint volgens de Franse regering al met kleine besparingen, zoals je wifirouter loskoppelen en al je stekkers uit het stopcontact halen als je op vakantie gaat.

Spanje is solidair met aircodecreet

De Spanjaarden zijn voor hun gas niet afhankelijk van Rusland. Zij halen LNG uit Amerika en hebben een directe gaspijpleiding met Algerije. Bovendien haalt het land veel elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen zoals wind en zon. Niet gek dus dat Spanje net als België in eerste instantie dwarslag in Brussel.

Toch is ook Spanje solidair met de rest van Europa. De Spaanse regering kwam begin deze week daarom met een reeks besparende maatregelen voor alle bedrijven, winkels en overheidsgebouwen. Zij mogen hun airco's in de zomer niet koeler dan 27 graden Celsius zetten. Voor de verwarming in de winter geldt een maximumtemperatuur van 19 graden. Daarnaast moeten winkels, musea en andere openbare gebouwen automatische schuifdeuren plaatsen om geen warmte of kou te verliezen en hun lichten 's nachts doven.

Dat alles moet het energiegebruik in heel Spanje met 7 procent gaan verlagen. Al zijn er nog wel zorgen over de naleving van deze nieuwe regels. Vanuit Madrid kwamen direct al geluiden dat de hoofdstad niet zal gehoorzamen omdat ze toerisme en consumptie zouden afschrikken.