Wie waren die mensen die joelden naar de koning?
Dat premier Rutte en de rest van het kabinet bij een deel van de bevolking onder vuur liggen, is bekend. Maar gisteren tijdens Prinsjesdag klonk er ook gejoel -en erger- richting koning Willem-Alexander en zijn gezin.
De stikstofcrisis en energiecrisis hakken erin in de samenleving, die nog maar net de coronacrisis achter de rug heeft. Dat de koning daar nu ook op aangekeken wordt, is nieuw.
Lafaard
"De koning staat aan het hoofd van de regering. Hij had de ministers naar huis kunnen sturen, omdat het misgaat in dit land. Dat hij dat niet doet, maakt hem een lafaard", zegt Michel Reijinga, van Nederland in Verzet, die het protest gisteren mede orkestreerde.
Formeel is het weliswaar de kroon die de ministers benoemt en ontslaat, maar in werkelijkheid kan de koning dat niet op eigen houtje beslissen.
Het protest werd het duidelijkst zichtbaar en hoorbaar bij de balkonscène bij paleis Noordeinde, zoals hier te zien is:
Er waren volgens hem gisteren 'duizenden' demonstranten in Den Haag. "Boeren waren zonder trekkers, maar ook burgers die ik nog nooit gezien heb. Mensen zeiden tegen me: bedankt dat je dit organiseert. En mensen die we eerder zagen: mensen die vrije dag opnamen. Veelzeggend dat er zoveel mensen waren."
Duidelijk te horen
Of er echt duizenden mensen waren, is niet duidelijk. Er waren verspreid over de route verschillende duidelijk zichtbare groepjes te zien. Maar ze lieten wel duidelijk van zich horen.
Geregeld klonken er scheldwoorden als 'landverrader' vanuit de rijen publiek toen de glazen koets met koning Willem-Alexander langsreed. Bij de balkonscene aan het einde was het gejoel niet te missen.
Majesteitsschennis bestaat niet meer...
Maar dat wil niet zeggen dat je zo maar alles straffeloos richting de koning kunt roepen. Hoogleraar strafrecht Henny Sackers legt in dit artikel uit wat er kan gebeuren als je de koning uitscheldt voor landverrader of iets anders.
De onvrede heeft vooral te maken met een gebrek aan leiderschap, denkt sociaal psycholoog Paul van Lange. "Mensen houden van zekerheid en hebben angst voor de toekomst. Hun ervaring is dat de overheid te laat reageert en ze hebben daardoor geen vertrouwen. De toekomst lijkt té ongewis, omdat er geen regie is."
Breed gedragen
Het waren volgens Van Lange echt niet alleen mensen met lage inkomens die nu in de problemen zitten, of boeren die vrezen de toekomst van hun bedrijf, die van zich lieten horen. "Het ongenoegen wordt breed gedragen. Het is veel meer dan alleen de boeren. Mensen maken zich niet alleen zorgen voor zichzelf, maar doen dat ook voor familieleden."
Volgens hem is het zeker niet ondenkbaar dat er dus ook mensen met fatsoenlijke inkomens, die zelf nergens voor hoeven te vrezen, stonden te joelen. "De overheid is er voor mensen, is de gedachte, maar nu is dat niet zo. En dat gevoel hebben ook mensen met een hoger inkomen."