Niet gedoucht, kapotte schoenen: docenten zien gevolgen inflatie bij leerlingen
Lege broodtrommels en geen geld voor schoolreisjes of maandverband. Uit een recente enquête van de Algemene Onderwijsbond (AOb) blijkt dat op scholen de gevolgen van de stijgende prijzen goed te zien zijn. "Je schrikt je rot."
Ruim 1700 mensen die in het onderwijs werken, voornamelijk op basisscholen, hebben een uitgebreide enquête van de Algemene Onderwijsbond (AOb) ingevuld. Iets meer dan de helft (54 procent) daarvan gaf aan in de schoolgangen en de klaslokalen de gevolgen van de inflatie goed te zien bij hun leerlingen.
Zorgen maken
Ze merkten dat onder andere doordat kinderen en jongeren zelf aangaven zich zorgen te maken. Ook zijn er kinderen die geen geld hebben voor nieuwe kleding, boeken, schriften, laptops. Broodtrommels blijven soms leeg, zagen leraren en andere onderwijsmedewerkers, en soms krijgen kinderen geen groente of fruit mee, of krijgen ze juist eenzijdig eten mee: elke dag hetzelfde omdat er geen geld meer is voor afwisseling.
Echt (bijna) alles is duurder
Het leven is in september maar liefst 17,1 procent duurder geworden, meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in september. Dat is de hoogste stijging ooit gemeten door het statistiekbureau. In augustus kwam de inflatie uit op 13,7 procent, ook al een enorme stijging van de prijzen. In september, de maand die bijna voorbij is, stegen de prijzen van energie, levensmiddelen en diensten dus nog harder.
Voor een mandje boodschappen dat in september van vorig jaar 100 euro kostte, moesten consumenten nu 117,10 euro betalen. Vooral de hoge energieprijzen zorgden dat het leven nog duurder werd. De prijzen van voeding, drank en rookwaren stegen minder hard.
Daarnaast ziet het onderwijspersoneel dat kinderen moe zijn van de honger, door de stijgende prijzen niet meekunnen met schooluitjes of niet meer elke dag kunnen douchen. Ook is er meer vraag naar de gratis boterham die op scholen wordt aangeboden.
"Armoede is er altijd wel geweest", zegt Simone van Geest, woordvoerder van de Aob, "maar veel meer mensen zijn nu bezorgd. Je schrikt je rot als je kijkt naar wat er op scholen speelt. Alle problemen van de maatschappij rollen uiteindelijk de klas in."
Midden in de maatschappij
Slechts 4 procent van de bevraagde onderwijsmedewerkers gaf aan niets te merken van de inflatie bij de leerlingen. Het overige deel, 41,5 procent, gaf aan er geen zicht op te hebben en dus geen antwoord te kunnen geven op die vraag.
"Het is logisch dat op school de gevolgen van de inflatie worden gezien", stelt Jessy Burgers, woordvoerder van de MBO Raad. "Scholen staan midden in de maatschappij. En een heel groot deel van die samenleving wordt geraakt door de stijgende prijzen. Dus onze studenten ook."
Ook op het mboRijnland zien ze 'schrijnende gevallen', vertelt woordvoerder Sandra Helmus. "Vrouwelijke studenten die geen geld meer hebben voor maandverband, of studenten die geen geld meer hebben voor de bus en de trein en niet in aanmerking komen voor gratis ov." Ook zijn er steeds meer studenten die, sinds de inflatie, in de avonduren werken bij bijvoorbeeld McDonald's. "En de volgende ochtend hebben ze gewoon weer college. Je kan je afvragen hoelang iemand dat volhoudt."
Studenten werken ook steeds vaker voor het onderhoud van hun ouders, broertjes, zusjes, zegt Helmus. "Dat zien we ook veel meer dan voorheen." En één student is weggestuurd bij het stageadres omdat de student in kwestie niet meer zo fris rook. "Omdat er flink beknibbeld moest worden op de gasrekening. Ja. Dat zijn echt de verdrietige gevallen."
Per direct gratis ontbijt op 500 basisscholen
Leerlingen van vijfhonderd basisscholen krijgen per direct een schoolontbijt aangeboden, hebben ministers Schouten (Armoedebeleid) en Wiersma (Onderwijs) gezegd. Dit moet voorkomen dat kinderen met een lege maag beginnen aan de schooldag. Leerlingen kunnen de komende vier maanden aan het begin van de schooldag ontbijten.
Deze schoolontbijten moeten de tijd overbruggen voordat op 1 januari maatregelen tegen de snel stijgende armoede ingaan. Het minimumloon, de huur- en zorgtoeslag en het kindgebonden budget gaan dan omhoog.
Het kabinet verstrekt de schoolontbijten via het Jeugdeducatiefonds, dat hiervoor 5 miljoen euro krijgt. Dit fonds is al actief op de 500 betreffende scholen, die veel kwetsbare leerlingen hebben.
De signalen die de MBO Raad binnen krijgt, zijn van dezelfde aard. "Hoe groot de groep is, weten we niet goed. De studenten in financiële nood melden zich niet altijd, ze blijven vaak stil uit schaamte of schuldgevoel." Burgers benadrukt dan ook dat het belangrijk is dat leerlingen en studenten die het financieel moeilijk hebben, naar iemand op school toestappen die ze vertrouwen.
Effect op prestaties
"Het aantal gezinnen in armoede stijgt", zegt ook Stan Termeer van de VO-raad (Voortgezet Onderwijs). "Dus je kunt uittellen dat jongeren dat mee naar school nemen. Kinderen die in de winter nog steeds met zomerkleren naar school komen, bijvoorbeeld. Armoede thuis leidt tot stress, bij ouders en kinderen. Die stress nemen leerlingen mee naar school en ook dat kan effect hebben op hun prestaties."
Een ander voorbeeld dat Termeer deze week hoorde was dat leerlingen langer na lestijd op school blijven. Toen een docent vroeg waarom ze dat deden, was het antwoord: 'Hier is het lekker warm'.
In onderstaande video wordt uitgelegd hoe inflatie werkt, en waarom loonsverhoging niet de ideale oplossing is:
Een directeur van een basisschool in Brabant geeft aan dat hij het vooral ziet aan het schoeisel van de leerlingen. Wie uit gezinnen komt die het financieel moeilijker hebben, krijgen bijvoorbeeld geen nieuwe gymschoenen meer.
Maar niet alleen de kinderen hebben last van de gevolgen van inflatie, benadrukt Termeer. Ook docenten zelf hebben last. "De inflatie raakt niet alleen maar de mensen die geen inkomen hebben." Volgens een VMBO-school in Tilburg zijn de stijgende energieprijzen onderwerp van gesprek aan de koffietafel. De uitkomsten van het onderzoek van de AOb, onderschrijven dit.
'Behoorlijk bang'
Daaruit blijkt namelijk dat onderwijspersoneel zich ook zorgen maakt om de eigen financiële situatie: 4 procent van de 1702 ondervraagden gaf aan al in de problemen te zitten door de inflatie, meer dan 850 mensen (iets meer dan de helft van de ondervraagden) gaven aan zich 'een beetje' zorgen te maken, en een derde deel is 'behoorlijk bang' voor financiële problemen. Bijna 13 procent maakt zich er helemaal niet druk om.
De AOb maakt zich ook zorgen. Maar, zegt woordvoerder Van Geest: "We kunnen helaas niet meer doen dan een hele harde shout-out naar de politiek. En ze te laten zien hoe groot dit probleem nu is."
