Wat heeft Van Gogh misdaan? Waarom klimaatactivisten kunst besmeuren

Klimaatactivisten houden wel vaker hinderlijke protesten om aandacht te vragen voor klimaatproblemen. Toen de Formule 1-race op Silverstone eerder dit jaar even werd stilgelegd vanwege een ongeluk, gingen activisten op het circuit zitten.

Maar de laatste tijd zijn deze activistengroepen vooral in het nieuws omdat musea en kunst de nieuwe doelwitten lijken te zijn geworden, zoals te zien is op deze beelden:

Waarom specifiek kunst? We vroegen het Chris Julien, woordvoerder van Extinction Rebellion. Deze activistische beweging is bekend door ontregelende protesten waarbij activisten wegen blokkeren, zichzelf vastlijmen aan straten en bedrijfspanden bezetten. Ze waren niet betrokken bij het besmeuren van kunst, maar begrijpen die acties wel.

Bewustzijn klimaatproblemen creëren

Woordvoerder Julien: "De landschappen die op schilderijen staan, kan je in verband brengen met alle mooie plekken die we nu nog op onze wereld hebben. Maar die raken wel steeds meer vervuild. Juist doordat mensen zich wel druk maken om het schilderij dat beklad wordt, willen wij dat ze meer nadenken over de landschappen die erop staan. Je geeft dus iets om die kunstwerken, je geeft er veel geld aan uit, maar geef je ook iets om de echte landschappen?"

Kunst wordt ingezet om de vraagstukken over klimaatproblemen te bespreken, stelt Julien. "Je voelt bezorgdheid over de kunstwerken. Maar voel je dat ook over het klimaat? We willen dat mensen in gesprek hierover gaan en dat er meer gedaan gaat worden voor het klimaat."

Reacties Rijksmuseum en Van Gogh Museum

RTL Nieuws heeft zowel het Rijksmuseum als het Van Gogh Museum om een reactie gevraagd. De woordvoerder van het Van Gogh Museum laat in een statement weten:

"Het Van Gogh Museum houdt alle ontwikkelingen die mogelijk invloed hebben op het museum nauwlettend in de gaten. Uiteraard hebben we ook het nieuws over het incident vernomen. We treffen maatregelen om de veiligheid van de kunst en de bezoeker te waarborgen. In dat kader doen we geen uitspraken over wat voor maatregelen dat betreft."

De woordvoerder van het Rijksmuseum geeft aan dat er nooit uitspraken worden gedaan over zaken die te maken hebben met de veiligheid van de bezoekers en werknemers.

Heftige protestacties krijgen vaak veel aandacht. Maar leidt die aandacht niet af van de boodschap? Jacquelien van Stekelenburg, hoogleraar sociale verandering en conflict aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, ziet een verschil met de acties van de klimaatactivisten en die van andere demonstranten.

Acties kunnen extremer worden

"Als het om extreme acties gaat, zie je normaal gesproken dat alleen het besmeuren zelf besproken wordt. Nu is dat anders. Doordat de demonstranten zichzelf vastlijmden, kregen zij alsnog de tijd om hun boodschap over te brengen."

Dat zag je bijvoorbeeld in het museum in Londen, waar twee activisten hun hand vastlijmden aan de muur nadat ze soep hadden gegooid over Van Goghs Zonnebloemen. "Wat is meer waard? Kunst of het leven? Maak je je meer zorgen over de bescherming van een schilderij dan de bescherming van onze planeet?", riep één van de activisten vervolgens.

Een gevolg van deze acties kan volgens Van Stekelenburg wel zijn dat anderen het overnemen en wellicht extremer worden. "Dit soort acties kunnen besmettelijk zijn, waarbij andere activisten dan verder gaan en wel degelijk iets kapot maken."

Weinig aandacht met eerdere acties

Maar volgens Julien van Extinction Rebellion is het niet de bedoeling geweld of vernieling te verheerlijken bij het publiek. De activisten zouden weten dat de schilderijen achter glas zitten. "Ze weten dat er geen schade wordt toegebracht en er is ook geen sprake van geweld. Het moet wel op deze manier. Eerdere demonstraties hebben niet tot het gewenste resultaat geleid en kregen ook geen media-aandacht."

Afgelopen maandag was er opnieuw een actie van de Britse activistengroep Just Stop Oil, waarbij twee aanhangers een wassen beeld van koning Charles in Madame Tussauds bekladden met een chocoladetaart: