Kritiek op Trump zwelt aan binnen Republikeinse partij: 'Kiezer wil minder extremen'
De teleurstellende uitslag van de midterm-verkiezingen heeft de positie van Donald Trump bepaald niet sterker gemaakt binnen de Republikeinse partij. Trump lijkt zich op te moeten maken voor een interne machtsstrijd met de jongere, mildere versie van zichzelf: Ron DeSantis.
Het nieuws dat de Democraten de komende twee jaar de controle behouden in de Amerikaanse Senaat is hard aangekomen bij de Republikeinse partij.
Sindsdien regent het onderlinge verwijten. Die richten zich vooral op twee kopstukken binnen de partij: Donald Trump, die veel van de kandidaten die hij naar voren had geschoven jammerlijk zag falen, en Mitch McConnell, die nu al weet dat hij zijn oude baan als meerderheidsleider in de Senaat niet terugkrijgt.
Complottheorieën beu
De teleurstelling is zo groot dat diverse partijleden inmiddels openlijk twijfelen of de twee nog wel geschikt zijn als toekomstige leiders. Vooral Trump moet het ontgelden. "Dit is de derde verkiezing op rij dat Trump ons de uitslag heeft gekost", zei de Republikeinse gouverneur van Maryland Larry Hogan zondag tegen nieuwszender CNN. Volgens Hogan zijn kiezers alle complottheorieën over de presidentsverkiezingen van 2020 zat, omdat ze zich zorgen maken over problemen van nu: de inflatie, misdaad en onderwijs.
"Veel partijleden vinden dat de tijd is aangebroken voor een meer klassieke Republikeinse koers", zegt Amerika-verslaggever Sophie van der Meer. "Zij zien dat Trump de partij heeft gekaapt, maar dat dit niet langer wordt beloond door de kiezers. Die willen minder extremen en maken zich vooral grote zorgen om de economie. Een thema dat normaal gesproken voor veel mensen een reden is om op de Republikeinen te stemmen."
'Trump met hersens'
Het maakt de weg vrij voor een nieuw boegbeeld binnen de partij. En volgens grote Amerikaanse media is dat de 44-jarige Ron DeSantis. Hij werd glansrijk herkozen als gouverneur van Florida en zijn aanhang binnen de partij groeit. DeSantis voldoet aan het klassieke plaatje waar veel Republikeinen van houden: rechts, conservatief, voor lagere belastingen, en een echte gezinsman met een mooie vrouw en drie kinderen.
"Ron DeSantis is Donald Trump met hersens, en zonder het drama en de onvoorspelbaarheid van de voormalige president", schreef het Britse zakenblad FT vorige maand in een uitgebreid portret. Het is een omschrijving die je in de nasleep van de midterms veel terugleest, zeker nu de kritiek op Trump aanzwelt.
"Hij wordt door velen gezien als de golden boy", zegt Van der Meer. "Veel van zijn standpunten komen overeen met Trump: hij is behoorlijk rechts, heel fel op onderwerpen zoals wokisme en gendervoorlichting op scholen. Ook hield hij Florida grotendeels open tijdens de coronapandemie, wat hem erg populair maakte in de staat waar toerisme heel belangrijk is."
Presidentsverkiezingen 2024
Het maakt DeSantis een geducht tegenstander voor Trump op weg naar de presidentsverkiezingen van 5 november 2024. Uit de laatste peiling van YouGov over wie op dit moment de favoriete Republikeinse kandidaat is voor die verkiezingen ging DeSantis (42 procent) oud-president Trump (35 procent) dit weekend voor het eerst voorbij.
Dat ook Trump zelf zijn jongere rivaal als een serieuze bedreiging ziet, is intussen wel duidelijk. Trump dreigde vorige week dat hij met onthullingen komt als DeSantis zich kandidaat stelt als Republikeinse presidentskandidaat.
"Ik denk dat als hij zich kandidaat stelt, hij zichzelf heel erg kan bezeren", opende Trump vorige week de aanval op de man die hij eerder nog had gesteund om gouverneur te worden. "Als hij meedoet, zal ik je dingen over hem vertellen die niet erg vleiend zijn. Ik weet meer over hem dan wie dan ook. Behalve dan misschien zijn vrouw, die zijn campagne echt leidt."
Gesprek van de dag
Trump geeft hem hiermee onbedoeld vleugels: DeSantis is het gesprek van de dag. "De kans is groot dat DeSantis zich kandidaat zal stellen", zegt Koen Petersen, Amerikanist en auteur van meerdere boeken over de Amerikaanse politiek. Hij verwacht dat de gouverneur van Florida dat rond juni 2023 bekend zal maken, wanneer het parlementaire seizoen in Florida afloopt. "Trump is nu een beetje beschadigd binnen de Republikeinse partij. Dus voor DeSantis is het ijzer heet om te smeden."
"De kans is groot dat DeSantis zich kandidaat zal stellen."
Daarbij moet DeSantis volgens hem zo snel mogelijk zijn vinger opsteken. "Je wilt zoveel mogelijk tijd hebben om geld te werven voor je campagne. En je wilt de meest ervaren campagnemedewerkers en beste socialemedia-experts hebben. Hoe eerder hij zich kandidaat stelt, hoe eerder hij de kans heeft om de beste mensen aan zich te binden."
'Grote aankondiging'
En Trump dan? Die heeft beloofd dat hij vanavond om 21.00 uur Amerikaanse tijd (03.00 uur woensdagochtend in Nederland) met een 'grote aankondiging' komt vanaf zijn resort Mar-a-Lago in Florida. In de lijn der verwachting ligt dat hij bekendmaakt zich kandidaat te stellen voor '2024'.
"Maar bij Trump weet je het nooit helemaal zeker", zegt Petersen. "Het kan zijn dat hij die aankondiging nog een keer uitstelt, in afwachting van de uitslag in de staat Georgia,."
Daar is over drie weken een tweede verkiezingsronde nodig omdat vorige week geen van de kandidaten een meerderheid heeft gehaald bij de Senaatsverkiezingen. Trump steunt daarbij de Republikeinse kandidaat, de politiek onervaren, maar beroemde oud-footballspeler Herschel Walker, wiens kandidatuur door een schandaal over abortus is omgeven.
Petersen: "Als Trump zich nu kandidaat stelt en Walker verliest, dan is dat opnieuw een kras op de neus van Trump. Dat risico ontloopt hij als hij de bekendmaking nog even uitstelt. Tegelijkertijd laat Trump zich vaak niet leiden door rationele argumenten."