Elite praat over wereldproblemen in bergresort: dit is het World Economic Forum

1. Wat is het World Economic Forum?

Het WEF is een zeer invloedrijk platform waar een week lang wordt gesproken over de grote sociale en economische problemen in de wereld. Elk jaar komen in het Alpendorpje bijna 3000 CEO's, politici, journalisten en wetenschappers samen. Het is eigenlijk een enorm netwerkevenement, want officiële besluiten worden er niet genomen.

Wat we nu kennen als World Economic Forum is in 1971 opgericht als het European Management Forum in Genève. Klaus Schwab, de man die nog altijd de scepter zwaait, stond aan de voet van de stichting. Drie jaar later, in 1974, werden voor het eerst politieke leiders uitgenodigd voor een evenement in Davos.

De gesprekken worden in informele sfeer gehouden en er zijn meer dan 200 sessies waarin steeds over verschillende thema's wordt gepraat. Bij informele workshops en privégesprekken zijn journalisten niet welkom.

2. Welke mensen zijn aanwezig in Davos?

Kortgezegd: een groot gedeelte van alle hooggeplaatste personen in de wereld. Wereldleiders, directeuren van de allergrootste bedrijven en kopstukken uit de wetenschap en cultuur.

Vanuit Nederland zijn bijvoorbeeld premier Rutte en een aantal kabinetsleden vrijwel altijd aanwezig. Ook directeuren van belangrijke Nederlandse bedrijven zoals ING, Philips, Heineken en Nationale Nederlanden gaan. Net als vorig jaar is ook koningin Máxima in Davos.

Vanwege de oorlog in Oekraïne is Rusland dit jaar opnieuw niet aanwezig. Vanuit Oekraïne gaat een kleine delegatie, onder wie Vitaly Klitschko, de burgemeester van hoofdstad Kiev. Vanuit de Chinese overheid wordt niemand gestuurd en ook de Amerikaanse president Biden is de grote afwezige.

Programma

Het World Economic Forum is dit jaar van 16 tot en met 20 januari. Het thema is deze keer 'samenwerken in een gefragmenteerde wereld'. Er is een bomvol programma met sessies over verschillende thema's, zoals de energie- en voedselcrisis en inflatie. Er worden ook vooral veel handen geschud en privégesprekken gevoerd.

Premier Rutte is woensdag en donderdag aanwezig in Zwitserland. Verder brengen deze kabinetsleden ook een bezoek aan Davos:

• Sigrid Kaag (Financiën)
• Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken)
• Kajsa Ollongren (Defensie)
• Karien van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid)
• Liesje Schreinemacher (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking)
• Vivianne Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat)

Daarnaast zijn onder meer vertegenwoordigers aanwezig van bedrijven als ING, IKEA, Heineken, Philips, Vopak en NN.

3. Welke onderwerpen worden er, naast de oorlog in Oekraïne, dit jaar eigenlijk nog meer besproken?

Het WEF heeft elk jaar een thema, dit jaar is gekozen voor Samenwerken in een gefragmenteerde wereld. Door corona en de Oekraïne-oorlog gaat het slecht met de wereldeconomie. Tegelijkertijd stijgen de voedsel- en energieprijzen en is er enorme inflatie. En daarnaast is er ook nog eens een 'uit de hand lopende klimaatcrisis', zoals het WEF het zelf beschrijft.

Samenwerking is volgens het forum nu 'belangrijker dan ooit'. Het evenement belooft een plek te zijn waar hierover kan worden gebrainstormd om een 'positieve verandering teweeg te brengen'.

4. Er worden geen officiële besluiten genomen op het WEF. Hoe belangrijk en nuttig is de bijeenkomst in Zwitserland?

Het antwoord op deze vraag komt van diplomatiedeskundige Robert van de Roer. "Ik kijk met gemengde gevoelens naar Davos", zegt hij.

"Je kunt in één week Davos sneller meer belangrijke mensen spreken dan normaal mogelijk is. Je komt niet zomaar Bill Gates ergens tegen. In Davos kan dat wel. Bij het WEF kan Rutte vijftig CEO's van internationale ondernemingen ontmoeten in een paar dagen tijd. Je moet eens bedenken hoeveel tijd dat zou kosten als hij die allemaal afzonderlijk moet bezoeken."

Van de Roer gaat verder: "Zeker in Nederland, waar grote ondernemingen tegenwoordig eerder het land verlaten dan binnenkomen, is het van belang dat de regering op het allerhoogste niveau die contacten warm houdt. Er worden nieuwe contacten gelegd of een begin gemaakt met eventuele samenwerkingen, daarom is het goed dat Nederland daar op hoog niveau is."

Maar zaligmakend is het WEF niet, zegt Van de Roer. "Door de situatie in de wereld ontbreken belangrijke wereldleiders zoals Poetin, Xi Jinping en Biden, terwijl er wel gesproken gaat worden over de oorlog in Oekraïne. We moeten dan ook onze verwachtingen temperen over de uitkomst."

5. De publieke opinie over het WEF is niet altijd positief. Er gaan ook veel complottheorieën rond over de bijeenkomst. Hoe komt dat?

Complotdenkers denken dat het World Economic Forum een bedreiging vormt voor de vrijheid van de mensheid. Volgens hen zou de club onder leiding van Klaus Schwab uit zijn op wereldheerschappij.

En 'de kritiek van complotdenkers zorgt voor onnodig veel kabaal', zegt Van de Roer. "De deelnemers en organisatoren van het WEF slagen er nog steeds onvoldoende in om dat kabaal te neutraliseren met feiten en informatie." Het forum is volgens de expert wel in gesprek gegaan met tegenstanders, maar het elitaire beeld dat van het evenement uitgaat, ondermijnt dat soort pogingen steeds.

"Dat is de kwetsbaarheid van Davos", zegt de diplomatiedeskundige. "Het gedrag van nogal wat deelnemers staat niet in verhouding tot de thema's die worden besproken. Als het WEF serieus het thema klimaat wil agenderen en bespreken, is het niet geloofwaardig dat zo veel leiders er met privéjets naartoe vliegen. En Davos heeft het profiel van een sjiek skioord voor de elite. Dat doet afbreuk aan het publieke imago en de maatschappelijke relevantie van het WEF."

6. Hoe kan dit worden opgelost?

Volgens Van de Roer moet het WEF veel transparanter worden. "Ik denk dat leiders er goed aan zouden doen, dat geldt ook voor Rutte, om uit te leggen waarom ze daar zijn en waarom het WEF ertoe doet."

Als voorbeeld noemt Van de Roer de aankondiging van de Rijksoverheid van het WEF. "Daarin stond alleen een lijst met welke kabinetsleden gaan, maar niet aan welke programmaonderdelen ze deelnemen en wat hun aanwezigheid inhoudelijk voorstelt. Dat is een gebrek aan professionele communicatie. Door niet open te zijn over wat je daar gaat doen, voed je complottheorieën en weerstand."

Zijn conclusie: "Dialoog en debat zijn goed. Netwerken is goed. Maar blijf weg van de schijn van decadent gedrag. Hou je geloofwaardigheid intact."

Met een privéjet naar Davos om te praten over het klimaat

Een van de kritiekpunten op het WEF is dat de elite van de wereld met vervuilende privéjets naar Zwitserland afreist om daar onder meer te praten over klimaatverandering.

Uit een onderzoek dat werd gedaan in opdracht van Greenpeace blijkt dat vorig jaar in de week van het WEF meer dan duizend privéjets richting Zwitserland vlogen. Ongeveer de helft daarvan bracht bezoekers van het WEF met zich mee. De CO2-uitstoot was daardoor vier keer hoger dan in een gemiddelde week aan vluchten naar het resort.

De totale uitstoot van de vliegtuigjes die naar het WEF gaan, staat volgens het onderzoek gelijk aan wat 350.000 auto's in een week uitstoten.