Nederland heeft vieste water van Europa, en dat gaat geld kosten
Het gaat niet goed met het Nederlandse water. Dan hebben we het niet over het drinkwater, daar is niets mis mee. Maar slechts 1 procent van ons oppervlaktewater krijgt het label 'goed'. Het is zelfs zó slecht gesteld, dat het straks enorme boetes kan opleveren. "We gaan de Europese doelen niet halen. Het is onmogelijk."
De Nederlandse wateren scoren het slechtst van heel Europa. Nog niet 1 procent van alle oppervlaktewateren zoals rivieren en meren voldoet aan de eis, bleek uit een rapport van Natuurmonumenten. In 2027 moet dat wél het geval zijn. Als dat niet lukt, dreigen boetes van tientallen miljoenen per jaar vanuit Brussel. In het vakblad Wageningen World wordt gewaarschuwd voor een scenario zoals de huidige stikstofimpasse. Ook dwangsommen behoren tot de mogelijkheden.
'Verontreiniging wordt niet minder'
Rob van Tilburg van Natuur en Milieu onderschrijft de penibele situatie. Hij deed vier jaar lang onderzoek naar kleine beekjes en stroompjes. Die worden niet gemeten door de overheid, maar ook daar gaat het allesbehalve goed. "We zien dat de verontreiniging niet minder wordt."
Wat zit er dan in ons water?
Uit het rapport van Natuurmonumenten blijkt dat dit de grootste knelpunten zijn:
- Verontreiniging door chemische stoffen uit landbouw en industrie
- Te hoge nutriëntenbelasting (stikstof, fosfor)
- Te snel afvoeren van water (hydrodynamiek)
- Te veel onttrekking van grondwater
Uiterlijk in 2027 moeten de door de zogenoemde Kaderrichtlijn Water aangewezen wateren voldoen aan de vastgestelde doelen. In Nederland gaat het om de stroomgebieden van de Eems, Rijn, Maas en Schelde. Net als in de onderzochte beekjes en stroompjes is het daar niet best gesteld met de waterkwaliteit. Dat heeft meerdere oorzaken.
Nederland afvoerputje van Europa
"Met onze landbouw, industrie, vervoer en hoge bevolkingsdichtheid voegen we verontreiniging toe", zegt onderzoeker Peter Schipper van de Wageningen Universiteit in hun vakblad. "Dat is intensiever geworden in een periode waarin niemand zich meer om ruimtelijke ordening bekommerde. Alles mocht overal; daarom lopen we tegen de grenzen aan van het water- en bodemsysteem."
En dan krijgen we ook de vervuiling van het buitenland er nog bij, zegt Schipper. "Nederland is al het afvoerputje van West-Europa: via beken en rivieren stroomt vervuild water uit het buitenland het land binnen."
De grote verliezers van slecht oppervlaktewater zijn planten en dieren. Het ecologische systeem is er slecht aan toe, en zonder enorme inspanning gaan we de Europese doelen voor 2027 niet halen, zegt Piet Verdonschot, hoogleraar Herstelbeheer Oppervlaktewater van de Wageningen Universiteit.
"Er komen heel veel voedings- en gifstoffen van de landbouw in het water", zegt Verdonschot. "We zadelen de volgende generatie met een crisis op. Er is gewoon te weinig gedaan de laatste jaren." Verdonschot is pessimistisch als het gaan om het halen van de Europese doelen. "Die gaan we niet halen. Het is onmogelijk gezien de grote opgave die er ligt en de erfenis die er nog is aan stoffen. Het lukt niet om dat in een paar jaar tijd kwijt te raken."
'Bestuurders moeten eisen gaan stellen'
Verdonschot zegt dat de bron moet worden aangepakt. Dus geen stoffen uit het water halen, maar zorgen dat ze er niet in terechtkomen. "Nieuwe bestuurders moeten de omgeving beperkingen op gaan leggen, eisen gaan stellen."
Dat het soms ook wél goed kan gaan, bewijzen de Marker Wadden. Daar leeft de natuur op en waarom dat is zie je in onderstaande video:
Ook Van Tilburg van Natuur & Milieu stelt dat het tijd wordt dat de kwaliteit van het water weer eens voorop wordt gesteld, in plaats van het belang van de industrie. "Er is te veel invloed gegeven aan partijen die geen belang hebben bij het water."
Verkiezingen waterschap belangrijk voor waterkwaliteit
Bij de verkiezingen volgende week kiezen we ook voor de waterschappen. Die spelen ook een grote rol in de waterkwaliteit. Dat gebeurt onder meer op het gebied van zuivering, peilbeheer (de hoogte van het water) en de handhaving. "De waterschappen gaan niet alleen over bijvoorbeeld stikstof, microplastics en medicijnen", zegt Van Tilburg.
Er komt wel een verandering aan in de verkiezingen voor het waterschap. Er komen namelijk minder zetels beschikbaar voor de landbouw in de waterschappen, gelijk aan het aantal voor natuurorganisaties. Van Tilburg: "Dat gaat wel zoden aan de dijk zetten."