Mogen Rusland en Belarus meedoen aan Olympische Spelen? 'Zou voor hen een overwinning zijn'

Het IOC lijkt van plan Rusland en Belarus onder neutrale vlag te laten deelnemen aan de Zomerspelen, maar schuift de beslissing vooralsnog steeds voor zich uit. "Deze beslissing zal op het gepaste moment worden genomen", laat het IOC weten aan RTL Nieuws.

"Het IOC zal hier een keuze moeten maken, die nooit helemaal neutraal is", zegt Ivo van Hilvoorde, sportfilosoof en lector aan hogeschool Windesheim. "Het IOC is er voor het waarborgen van een eerlijke competitie tussen de beste sporters ter wereld, maar is zelf ook een sportinstituut met grote belangen. Niet voor niets speelt het IOC zo'n belangrijke politieke rol op het wereldtoneel."

IOC ziet mogelijkheden

Volgens Van Hilvoorde speelt nationalisme een belangrijke rol in deze discussie. "Wat zijn de Spelen geworden? Naast de beste sporters gaat het om nationalisme: medailles worden gewonnen namens landen. In dit conflict speelt dat een rol en dus kan het IOC zich niet meer verschuilen achter neutraliteit. Het is onmogelijk om iedereen te vriend te houden."

Niet iedereen is het eens met olympische deelname van Rusland en Belarus, zoals IOC-voorzitter Thomas Bach onlangs voorstelde. Volgens Polen, het Verenigd Koninkrijk en de Baltische staten zouden atleten uit Rusland en Belarus moeten worden geweerd van de Spelen in Parijs, tenzij Moskou zijn troepen uit Oekraïne terugtrekt. "Dit is een dag van schaamte voor het IOC", reageerde de Poolse staatssecretaris van Buitenlandse Zaken Piotr Wawrzyk na Bachs oproep. Hij wijst daarbij op de vele slachtoffers die de Russen hebben gemaakt in Boetsja, Irpin en Hosmotel, en de Russische bombardementen op burgerdoelen in Oekraïne.

Sportfilosoof Van Hilvoorde wijst ook op de rol van Bach zelf. Die kon als schermer niet naar de Olympische Spelen van 1980 in Moskou omdat destijds de West-Duitse regering het olympische team waarin hij zat, dwong om die Spelen te boycotten. Dat was uit protest tegen de invasie van de Sovjet-Unie in Afghanistan.

Bach ziet in ieder geval mogelijkheden. "Deelname van atleten met een Russisch of Belarussisch paspoort in competities en in internationale wedstrijden werkt. We zien het bijna dagelijks in een aantal sporten. Vooral bij tennis, maar ook bij wielrennen, in sommige tafeltennistoernooien, in ijshockey, handbal, voetbal en in andere competities", zei Bach gisteren.

Volgens sporthistoricus Jurryt van de Vooren zou het voor Rusland een morele overwinning zijn als hun atleten meedoen aan de Olympische spelen. "Zelfs al is het onder een neutrale vlag." Een medaille voor een neutrale atleet uit Rusland zal in Rusland namelijk gewoon gecommuniceerd worden als een 'Russische medaille', zegt hij. "Andersom is het voor Oekraïne weer een overwinning als beide landen worden geweerd."

Dat sport en politiek niet los van elkaar staan, is volgens hem glashelder. "Er is nou eenmaal weinig groter op de wereld dan internationale sport." 

Oók frontgebied

Door de discussie over de deelname van Rusland en Belarus wordt ook via sport een wereldwijde strijd gevoerd, zegt sporthistoricus Van de Vooren nog. "Fysiek is er de oorlog in Oekraïne, maar de strijd wordt op allerlei gronden uitgevochten, ook in de sport. Daar vallen dan weliswaar geen doden en rijden geen tanks, maar in die context moet je het bekijken: sport is óók een frontgebied."

'Discussie maakt veel los'

Dat het olympische dilemma mensen bezighoudt, zien ze ook bij de Nederlandse sportkoepel NOS*NSF. "Wij kregen in het begin veel e-mails. Niet direct van belangenorganisaties, maar gewoon, van individuen die er iets van vonden. Daarvan zei de ene helft, geef die sporters uit Rusland en Belarus nou een kans, ze hebben er zo hard voor gewerkt. En de andere helft zei: laat ze alsjeblieft niet toe. Het was opmerkelijk om te zien dat dit dilemma bij veel mensen iets losmaakt."

Voor de Nederlandse sportorganisatie zelf is het ook een moeilijk punt. Eerder deze week liet NOC*NSF aan persbureau ANP weten het IOC te steunen in het onderzoek of Russen en Belarussen onder neutrale vlag kunnen meedoen. "Ons hart is bij Oekraïne. Maar de sporters staan centraal, zij werken jarenlang naar dit evenement toe. We proberen sporters en politiek zo lang mogelijk gescheiden te houden", aldus een woordvoerster van NOC*NSF. "Maar het is een worsteling waar de hele sportwereld in toenemende mate mee te maken krijgt."

Het NOC*NSF heeft overigens geen directe inspraak of stem in de keuze die het IOC maakt. Wel worden verschillende sportbonden in de wereld geconsulteerd over het onderwerp.