Michel hielp doodzieke vriendin bij zelfdoding: 'Geen spijt van'

"Ik mis Evelien vreselijk", vertelt Michel. Maar hij is ook dankbaar voor meer dan tien jaar liefde, waarvan de laatste vijf als haar mantelzorger.

Evelien kon geen daglicht of geluid verdragen en was aan bed gekluisterd. Ze was volledig afhankelijk van Michel. "Alles wat ze zag of hoorde had een lichamelijke uitwerking. Ze was altijd duizelig en kon niet meer lopen. Zelfs niet meer kruipen. Ze kon niet meer opstaan, niet naar de wc, niet meer bewegen."

De klachten begonnen in 2011, vertelt Michel. "Fietsen en tennissen hield ze minder lang vol. Ze was steeds vaker moe, ze transpireerde meer en was vaak duizelig. Die duizeligheid was het ergste. Als ze na het boodschappen doen de spullen in de koelkast zette, had ze het gevoel dat ze achterover viel."

Onderzoek in Duitsland

In 2015 kwam ze volledig thuis te zitten. Er volgden afspraken met de huisarts, een neuroloog, een internist. Maar geen enkele medicus had een verklaring voor de klachten van Evelien. "Dan zeggen ze: het zit tussen je oren. Maar dat geloofden we gewoon niet."

Ze belandden bij een gespecialiseerde arts die dacht aan lyme. Dit zou ook haar chronische vermoeidheid kunnen verklaren. Hij liet haar bloed onderzoeken bij een specialist in Duitsland, waar meer expertise is op dit gebied. "Die concludeerde dat met haar bloedwaardes het zeer waarschijnlijk Lyme was." Maar met een Duits medisch rapport kun je in Nederland weinig.

Kwaliteit van leven

Evelien deed er alles aan beter te worden, zegt Michel. Op het einde huurde ze nog een gespecialiseerde fysiotherapeut in om iets van kwaliteit van leven terug te krijgen. Maar ook die kon niks meer voor haar betekenen. "Het was vreselijk. Ze lag op bed en kwam er niet meer vanaf. Ik verschoonde haar met een emmertje. Ze was door een ondergrens geschoten, zei ze, de grens van een menswaardig leven."

Na lang onderzoek besloot Evelien uit het leven te stappen. Maar omdat haar ziekte officieel onverklaarbaar was, wilde haar huisarts haar niet helpen met euthanasie. Hiervoor had ze een medische diagnose nodig. Ook het expertisecentrum voor euthanasie kon haar niet helpen vanwege een patiëntenstop.

Om haar leven te beëindigen, had ze de hulp van Michel nodig. "Vanuit liefde en toewijding heb ik haar geholpen. Ik wilde het ook liever niet, maar er was gewoon geen andere keuze. Evelien smeekte om te mogen gaan."

Het was een langzaam proces, vertelt Michel. "Je houdt van elkaar, eigenlijk wil je dit niet. Maar er was gewoon geen andere optie meer."

Heb jij vragen over zelfmoord?

Stichting 113 Zelfmoordpreventie: bel 113 of 0800-0113 (gratis), of anoniem via de chat op de website 113.nl 

24 uur per dag bereikbaar, 7 dagen per week

Samen maakten ze een boekwerk om te bewijzen dat dit een vrijwillige dood was. Zo stond op een kladblok dat naast haar lag nadat ze was overleden, dat ze haar leven vrijwillig had beëindigd vanwege ondraaglijke pijnen. Om dat nogmaals vast te leggen en om te bewijzen dat Michel haar niet hielp, maakte hij een video met zijn mobiel.

Meteen arts en politie gebeld

Een uur nadat het was gebeurd, belde Michel de arts en de politie. "Ik ben altijd volledig transparant geweest over wat er is gebeurd en hoe het is gegaan." Pas na de begrafenis deelde hij dit ook met familie en vrienden. "Zo wilde Evelien het graag."

Nadat Evelien was overleden ("ze was klaar om te sterven en heeft geen pijn gehad"), werd Michel vier uur lang verhoord op het politiebureau, er werd een dossier opgemaakt en een paar maanden later viel er een brief op de mat. Hij had zich schuldig gemaakt aan een strafbaar feit; het helpen bij zelfdoding. Het OM eiste hiervoor later in de rechtbank een voorwaardelijke straf van negen maanden met een proeftijd van twee jaar.

De rechter veroordeelde hem vandaag voor de hulp bij zelfdoding, en het regelen van de middelen voor de zelfdoding. Van de negen maanden voorwaardelijk die het OM eiste, bleven er bij de uitspraak drie over. Dit betekent dat als Michel nog een keer een strafbaar feit pleegt in de proeftijd, hij die drie maanden moet uitzitten.

'Wet is hardvochtig'

Strafrechtadvocaat Tim Vis, die Michel verdedigt, zegt dat de wet streng is rond hulp bij zelfdoding. "De euthanasiewet is fantastisch voor iedereen die ervoor in aanmerking komt. Voor mensen die er net buiten vallen is de wet hardvochtig."

Vis vindt de wet tekortschieten in het geval van Evelien. "Zo breng je partners van mensen met ondraaglijk lijden in een onmogelijke positie."

Twee weken geleden legde Michel een verklaring af in de rechtszaal. 'Ik heb haar geholpen vanaf haar eerste hulpvraag, tot haar laatste', vertelde hij. Daar heeft hij geen spijt van. "Het kon gewoon niet anders, maar ik zou het niet nog een keer doen."

Wat staat er in de euthanasiewet?

Wie ouder is dan twaalf jaar, kan in Nederland zelf om euthanasie vragen. Er is een verschil tussen euthanasie en hulp bij zelfdoding. Bij euthanasie geeft een arts de patiënt een dodelijk medicijn. Bij hulp bij zelfdoding geeft de arts een dodelijk medicijn aan de patiënt, die neemt dit zelf in.

Een einde maken aan het leven van iemand anders is strafbaar, ook als mensen dit zelf willen. Soms mag een arts euthanasie of hulp bij zelfdoding verlenen. Bij ondraaglijk lijden bijvoorbeeld, of als iemand niet meer beter wordt. De arts is niet strafbaar als hij zich houdt aan alle 6 zorgvuldigheidseisen van de euthanasiewet.

Een arts mag een vraag om euthanasie altijd weigeren. Dan kan een patiënt naar het Expertisecentrum Euthanasie. Het verzoek van de patiënt moet ook hier voldoen aan alle zorgvuldigheidseisen.

Bron: Rijksoverheid

Rouwproces

Michel zelf wist wat hem te wachten stond. "Ik heb de wet overtreden en heb dat meteen bekend. Het maakte me op dat moment niet uit waar ik moest rouwen: tussen de vier muren van een cel, of in mijn eigen kamer. Het enige wat ik me nu afvraag is wat het effect is van een strafblad als ik een andere baan wil, of een hypotheek."

Daar probeert hij nu niet te veel mee bezig te zijn. Wat gebeurd is, is gebeurd. Het liefst wil hij dat de Nederlandse wet anders was en dat Evelien wel waardig en met hulp kon sterven. "Maar dit is zoals het is gegaan. Dat ik mijn verhaal vertel, is een eerbetoon aan Evelien. Ik hoop dat mensen niet te hard oordelen, maar trek je eigen conclusie maar."

Rechtszaak tegen de staat

Op 14 december 2022 heeft de rechtbank in Den Haag uitspraak gedaan in het proces van de Coöperatie Laatste Wil (CLW) tegen de staat. De CLW en 29 mede-eisers willen dat de wet wordt aangepast; ze willen eigen regie over het leven, maar ook over de eigen dood. De rechtbank erkende het recht op zelfbeschikking over het eigen levenseinde, zoals dat voortvloeit uit het Europese gedrag voor de Rechten van de Mens. Toch is het verzoek van de CLW afgewezen. Volgens de rechtbank werkt de euthanasiewet in Nederland goed.

De rechtbank erkent dat niet iedereen in aanmerking komt voor euthanasie. Dit is een gunst van een arts en alleen van toepassing als iemand ernstig ziek is en uitzichtloos en ondraaglijk leidt aan een medische aandoening. De rechtbank zegt dat het Europese Verdrag niet zo ver gaat dat de Nederlandse wet aangepast hoeft te worden en stelt het CLW dus in het ongelijk.

Bron: Coöperatie Laatste Wil