Historisch veel schietincidenten in de VS: 'Mensen raken er moedeloos van'

Schietpartijen, klein en groot, zijn aan de orde van de dag in de Verenigde Staten. De teller van het aantal dodelijke slachtoffers door vuurwapens staat dit jaar op ruim 6400. Dat is nog los van het aantal zelfmoorden met een geweer (alleen dat al bedragen er 8500) en het aantal gewonden door vuurwapengeweld (12.000).

Wat ook opvalt: het aantal massaschietpartijen is historisch hoog. Gemiddeld vindt iedere week wel ergens in Amerika een schietpartij plaats waarbij ten minste vier doden vallen, blijkt uit een analyse van dagblad USA Today en persbureau AP. De gevallen lopen uiteen van schietpartijen op scholen, op de werkvloer, huiselijk geweld, bendegeweld en zelfmoordaanslagen waarbij de schutter meer mensen doodt.

'Geeft onrustig gevoel'

Het zijn duizelingwekkende aantallen die in veel gevallen het internationale nieuws halen. Vaak laait de discussie over strengere wapenwetgeving even hevig op, tot het volgende bloedige schietincident alweer plaatsvindt. Ondertussen is er, los van wat strengere controles van Amerikanen die wapens aanschaffen en wat extra geld naar de geestelijke gezondheidszorg, maar weinig veranderd en houdt het geweld aan.

Doordat de frequentie van vuurwapengeweld zo hoog ligt, raken mensen die het nieuws volgen murw gebeukt en angstig, zegt media- en massapsycholoog Jaap van Ginneken. Hij is kritisch op de berichtgeving in Nederland. "Er is buitensporig veel aandacht voor incidenten op plekken in de VS waar wij niets mee van doen hebben. Dat geeft een onrustig gevoel bij mensen in Nederland."

Van Ginneken verbaast zich over al die aandacht. "Het is een merkwaardig mechanisme dat Amerikaans nieuws hier geregeld zo wordt uitvergroot. Dat maakt dat het nieuws clichématig wordt. Het is opwindend nieuws, maar het draagt weinig bij aan het begrip van de wereld." De psycholoog ziet daarom liever minder aandacht voor incidenten en juist meer ruimte voor achtergronden waarin de oorzaken van criminaliteit worden geduid.

Is het nieuws te negatief?

Daarbij kan de hoeveelheid negatieve nieuwsberichten een slechte invloed hebben op iemands gemoedstoestand en mentale welzijn. Het aanbod van nieuws is in het huidige digitale tijdperk schier oneindig. Een groeiende groep Nederlanders ervaart dat als te veel, en vaak ook te negatief, blijkt uit onderzoek. Het gevolg: er treedt een 'nieuwsmoeheid' op.

Sinds de coronapandemie neemt dat aantal toe. Meer mensen geven aan dat zij vaak en soms actief nieuws vermijden, bleek vorig jaar uit onderzoek van de Commissariaat voor de Media. Een zelfde soort ontwikkeling is internationaal zichtbaar: grofweg een derde van de ondervraagden vermijdt selectief nieuwsverhalen over corona, de oorlog in Oekraïne of de hoge inflatie, omdat het hun humeur verpest.

"Het is de negativiteit van het nieuws in combinatie met de grote hoeveelheid berichten die dagelijks op je af komen", zegt Kiki de Bruin, die als communicatiewetenschapper onderzoek doet naar nieuwsmijding. "Mensen raken er moedeloos van. Ze weten dat er ellende is, maar dat er niets aan kunnen veranderen."  

Volgens De Bruin is het belangrijk om te beseffen dat niet iedere nieuwsmijder hetzelfde is. "De meeste mensen geven aan dat ze nieuws belangrijk vinden en dat ze graag goed worden geïnformeerd. De context en uitleg waarom wapengeweld in de VS gebeurt en welke wetgeving er is, vinden ze belangrijk. Maar constant die ellende die op je af komt, is voor veel mensen een reden om te zeggen: ik heb af en toe een pauze nodig."