Zweden bij de NAVO? Erdogan heeft alle troeven in handen
De tijd tikt weg voor de NAVO. Komende dinsdag begint een cruciale top van het Westerse bondgenootschap, maar nog steeds is niet duidelijk of Zweden lid kan worden omdat Turkije dat blijft blokkeren. Hoe langer de kwestie sleept, hoe zwakker de NAVO overkomt. Maar Erdogan gaat echt niet zomaar overstag, daar heeft hij namelijk maar weinig reden toe.
Lange tijd werd verwacht dat komende dinsdag de vlag van de 32ste lidstaat gehesen kon worden, die van Zweden. Kort na Finland, dat in april kon toetreden nadat Turkije geen bezwaar meer had.
'Turkije heeft geen haast'
Vervolgens waren er in mei verkiezingen in Turkije. President Erdogan werd herkozen. Toen leek de weg vrij om de blokkade tegen Zweden op te heffen. Weer niet. En dus is het optimisme omgeslagen in pessimisme.
Ook correspondent Olaf Koens in Istanbul ziet het somber in: "Het veto op het Zweedse lidmaatschap is een troefkaart die Turkije zo lang mogelijk uit zal spelen. Aan de Turkse kant is er geen haast, ze blijven eisen op tafel leggen en wachten rustig af. Het zou kunnen dat er last-minute toch nog een overeenkomst is, maar ik verwacht eigenlijk dat dit nog wel eens veel en veel langer kan duren."
Van neutraal naar NAVO-lid
Zweden en Finland zijn tientallen jaren neutraal geweest. Maar door de oorlog in Oekraïne veranderde alles. De twee landen voelden zich niet meer veilig naast grote buur Rusland. Samen vroegen ze het lidmaatschap van de NAVO aan. Het Westerse bondgenootschap zag dat onmiddellijk zitten. Want met Zweden en Finland is het noordelijke NAVO-gebied veel beter te verdedigen.
Eenmaal lid krijgen de twee landen de gebruikelijk veiligheidsgarantie die artikel vijf van het NAVO-handvest biedt: een aanval op één wordt beschouwd als een aanval op allen. En bij de allen zit natuurlijk ook de Verenigde Staten, de grootste militaire macht ter wereld.
Zweden doet volgens Turkije te weinig tegen de Koerdische PKK, die ook volgens de EU en de VS een terroristische organisatie is. De PKK streef naar afscheiding van het zuidoostelijke deel van Turkije, waar veel Koerden wonen. Jarenlang konden aanhangers van de PKK hun toevlucht zoeken in Zweden. Daar werd ze geen strobreed in de weg gelegd.
Uitlevering
De Zweedse regering heeft het afgelopen jaar al veel concessies gedaan aan Erdogan. Er is een nieuwe anti-terrorismewet aangenomen, waardoor PKK-aanhangers makkelijker kunnen worden vervolgd. Afgelopen donderdag is in Zweden voor het eerst een PKK-aanhanger veroordeeld, wegens financiering van terrorisme.
Maar Erdogan vindt het niet genoeg. Hij eist dat Zweden Koerdische verdachten die gezocht worden door Turkije uitlevert aan dat land. En de PKK mag nog steeds z’n standpunten verspreiden in Zweden. Dat moet afgelopen zijn, eist Turkije.
Koranverbrandingen
En dan zijn er nog de koranverbrandingen in Zweden. In januari begon een rechts-extremistische activist daarmee, voor de Turkse ambassade in Stockholm. En vorige week gebeurde het weer, bij een moskee in de Zweedse hoofdstad.
Correspondent Olaf Koens: "Die belachelijke koranverbrandingen in Zweden zorgen voor een hoop onrust, voor onvrede in de islamitische wereld, ook in Turkije. Erdogan kan zich opwerpen als de beschermheer, iemand die opkomt voor moslims wanneer ze worden gekrenkt of onderdrukt."
Concessie aan Erdogan
Dit gaat al lang niet meer over de technische details van de Zweedse toetreding, maar eerder over beeldvorming, zegt Koens. Zweden zou nu hebben toegezegd om te bekijken of koranverbrandingen wettelijk verboden kunnen worden. Opnieuw een concessie aan Erdogan dus.
De Amerikaanse president Biden en NAVO-chef Stoltenberg doen er alles aan om Turkije te overtuigen. Er is overleg na overleg gevoerd. Maar veel drukmiddelen zijn er niet. "Eigenlijk heeft Turkije niet zo veel te verliezen, daarom gaat het met een gestrekt been deze onderhandelingen in", analyseert correspondent Koens.
Invloed van Biden
"De positie van Turkije in de NAVO is zeker met de oorlog in Oekraïne alleen maar belangrijker geworden. Ze kunnen een hoop winnen, van toezeggingen uit Zweden tot toezeggingen van de Verenigde Staten over wapenleveranties. Uiteindelijk zal de NAVO hieruit moeten komen, en dat weten ze in Ankara heel goed."
Zeker lijkt wel dat er op de NAVO-top nog druk zal worden onderhandeld. Er is sprake van dat de Amerikaanse president Biden persoonlijk gaat inpraten op Erdogan. In de hoop dat er toch nog een akkoord wordt bereikt. In het belang van de eenheid van het Westerse bondgenootschap in een tijd van oorlog.