Dit zijn gevolgen van de historische aanklacht tegen Trump
Donald Trump wordt vervolgd voor zijn rol in de bestorming van het Capitool in Washington DC op 6 januari 2021. De 'grand jury' heeft besloten dat de ex-president zich moet verantwoorden voor zijn pogingen om het resultaat van de presidentsverkiezingen in 2020 om te keren. Correspondent Erik Mouthaan legt uit wat de oorzaken en gevolgen zijn.
1. Help me even: hoe zat het ook alweer?
Op 7 november 2020 bleek dat Donald Trump de presidentsverkiezingen had verloren. Zelfs nadat zijn campagne 63 rechtszaken over de uitslag verloor en zijn eigen minister van Justitie zei dat er geen grootschalige fraude was, weigerde Trump zijn verlies te aanvaarden.
Hij vroeg Republikeinse bestuurders in bepaalde staten om de uitslag te blokkeren of extra 'stemmen te vinden'. Ook zette hij vicepresident Pence onder druk om zijn ceremoniële rol bij de aanvaarding van de uitslag in het parlement te gebruiken om de verkiezingen ongeldig te verklaren. Pence weigerde dit te doen, waarop Trump op 6 januari 2021 duizenden aanhangers aanspoorde om naar het congres te marcheren:
2. Waar wordt Trump van verdacht?
Trump zou zich volgens de zogeheten grand jury schuldig hebben gemaakt aan vier misdrijven waaronder 'samenzwering om een officiële procedure te hinderen'. De bijzonder aanklager schrijft klip en klaar in zijn aanklacht dat Trump 'leugens verspreidde' om de macht te behouden.
De aanklacht komt voort uit het onderzoek van speciaal aanklager Jack Smith naar pogingen door Trump om de verkiezingswinst van zijn Democratische rivaal Joe Biden ongedaan te maken. Ook zijn zes niet nader genoemde medeplichtigen aangeklaagd.
Het is niet de eerste strafrechtelijke vervolging van Trump maar wel de belangrijkste. Een historische gebeurtenis: het openbaar ministerie klaagt een oud-president aan voor een poging een verkiezingsuitslag ongedaan te maken.
3. Wat zegt de aanklacht over zijn optreden?
Trump voerde volgens de aanklager druk uit op verkozen leiders in sommige staten om de eerlijke verkiezingsuitslag te ondermijnen en de uitslag te veranderen. Het gaat daarbij om kiesmannen. De verkiezingen in de VS zijn 'getrapt' dat wil zeggen dat elke staat een aantal kiesmannen heeft in het landelijke kiescollege dat uiteindelijk de winnaar aanwijst.
In zeven staten waar Biden won, planden de mensen rond Trump een 'alternatieve lijst van kiesmannen', die voor Trump zouden stemmen al waren de kiesmannen van die staten officieel aangesteld om op Biden te stemmen. Vanuit het Witte Huis werd druk uitgeoefend op gouverneurs van die staten om de 'alternatieve' kiesmannen aan te wijzen als de officiele kiesmannen. Dat is volgens de aanklager een complot om de verkiezingen te ondermijnen. Daarnaast zouden Trump-gezinde bestuurders in het ministerie van Justitie gepusht hebben om 'nep-verkiezingsfraude onderzoeken' in te stellen.
Het OM zegt dat vaststaat dat Trump heel goed wist dat hij verloren had. Dat doet ertoe omdat Trumps advocaten zullen zeggen: hij dacht oprecht dat hij nog een kans had. Als duidelijk is dat Trump wist dat het voorbij was, kan het OM zeggen dat hij handelde uit kwade opzet.
4. Trump noemt de aanklager in deze zaak 'een gestoorde gek, een psychopaat'. Wie is die man en waarom doet hij ertoe?
Speciaal aanklager Jack Smith werd aangesteld door de Amerikaanse minister van Justitie om leiding te geven aan verschillende onderzoeken van de FBI naar Trump. Smith woonde een tijd in Nederland waar hij werkte bij een internationaal tribunaal rond oorlogsmisdaden in Kosovo. Eerder had hij in de VS corrupte gouverneurs vervolgd.
Smith heeft Trump eerder al aangeklaagd voor het achterhouden van staatsgeheimen en het liegen over documenten die Trump tegen de regels had meegenomen naar zijn huis in Florida.
5. Welke gevolgen heeft dit voor de verkiezingen?
We begeven ons nu in totaal onbekend terrein voor de Amerikaanse politiek. Trump is koploper voor de Republikeinse nominatie. Hij zal dus tijdens het verkiezingsjaar voor de rechter staan. In de VS kun je presidentskandidaat zijn, en verkozen worden, zelfs als je een strafblad hebt. Het is nog nooit voorgekomen, maar het mag van de grondwet.
Trump staat mijlenver voor in de strijd om de Republikeinse nominatie, 53 procent van de republikeinen wil hem zien als uitdager van Joe Biden. De Republikein die het dichtst bij hem in de buurt komt, heeft maar de steun van 18 procent van de rechtse kiezers. Trumps aanhangers vinden het niet erg dat hij vervolgd wordt, want ze vinden net als hij dat justitie niet te vertrouwen is.
6. Kan Trump de cel in gaan?
Trump moet nu eerst op 4 augustus voor de rechter verschijnen in Washington,
Maar het echte proces in deze zaak zal mogelijk pas in het najaar van 2024 kunnen beginnen, en dan zijn de presidentsverkiezingen al. In maart volgend jaar staat Trump terecht in New York voor fraude rond het betalen van zwijggeld aan een vrouw die claimt een relatie met hem te hebben gehad. In mei dient in Florida de zaak over de ontvreemde documenten. Hij zal dus tijdens het verkiezingsjaar vaak in een rechtszaal te vinden zijn.
Hij kan onder andere worden vervolgd voor het verhinderen van de werking van het congres. Daar zijn al mensen voor veroordeeld die het Capitool bestormden op 6 januari 2021. En de andere aanklachten kunnen ook tot celstraf leiden, al is aan de officier van justitie om te formuleren wat volgens hem de gepaste strafmaat is.