#Barbenheimer fantastisch? In Japan denken ze daar net even anders over

Toen de films Barbie en Oppenheimer tegelijkertijd in de bioscoop verschenen, was de hashtag #Barbenheimer trending op X, voorheen Twitter. De ene film gaat over de bekende pop, terwijl Oppenheimer het verhaal vertelt van de uitvinder van de atoombom. Het werd een hype om naar beide films te gaan op dezelfde dag. De filmmakers waren er blij mee, want het leidde wereldwijd tot veel gratis publiciteit. Samen bereikten de films wereldwijd al een opbrengst van meer dan een miljard dollar.

Maar in Japan zijn ze juist minder fan van de combinatie van de twee films. Op social media verschenen afbeeldingen waarin fans beelden uit de Oppenheimerfilm en de Barbiefilm combineerden. Een voorbeeld daarvan is deze meme waarin Barbie als kapsel de typische champignonvormige wolk heeft die volgt op de ontploffing van een atoombom:

Dat gaat sommige Japanners te ver. Zij zijn niet vergeten dat 220.000 mensen omkwamen nadat de VS aan het einde van de Tweede Wereldoorlog Hiroshima en Nagasaki bombardeerde met kernbommen. Volgens Casper Wits, Japandeskundige aan de Universiteit Leiden, was dit een van de beslissende momenten in de moderne Japanse geschiedenis. "Nergens anders is men zich zo bewust van wat een atoombom betekent. Die collectieve herinnering wordt kinderen dan ook met de paplepel ingegoten."

#NoBarbenheimer

Nu is #NoBarbenheimer al een week lang trending in Japan, als tegenreactie op de eerdere populaire hashtag. "De atoombom mag niet als meme worden gebruikt om mensen aan het lachen te maken", luidde een van de posts die de hashtag gebruikte. "Weet je hoeveel mensen op brute wijze om het leven zijn gekomen door de kernbom?"

De meeste critici zijn vooral boos dat Warner Bros op het officiële account @Barbiethemovie vrolijk meeging in de door fans gecreëerde hype. Zo reageerde het account 'Dit wordt een onvergetelijke zomer' op een poster van een fan waarop de Oppenheimer-hoofdrolspeler de Barbie-actrice wegdraagt van een vlammenzee. Ook die meme is te zien in het bovenstaande bericht op X.

Warner Bros heeft het bericht inmiddels verwijderd, nadat de Japanse tak van het bedrijf zich negatief uitliet over het moederbedrijf - iets dat niet vaak voorkomt. "We vinden de reactie van het officiële Amerikaanse Barbie-account extreem betreurenswaardig", schreef Warner Bros Japan op Twitter. "We nemen dit zeer serieus en vragen het Amerikaanse hoofdkantoor om passende maatregelen te nemen. Onze excuses aan degenen die beledigd zijn door deze ongevoelige acties." Het moederbedrijf bood daarna ook excuses aan.

Een petitie waarin Warner Bros en Universal Pictures (de producent van Oppenheimer) worden opgeroepen om een einde te brengen aan de Barbenheimer-hashtag haalde in twee dagen al meer dan 18.000 handtekeningen op. De oprichters van de petitie roepen op om 'het lijden van de slachtoffers en overlevenden niet te bagatelliseren'.

Op sociale media is zelfs opgeroepen om de Barbiefilm helemaal te boycotten:

'Extreem gevoelig onderwerp'

"Vreemd genoeg vergeten we vaak dat Japan het enige land is dat ooit een nucleaire aanval heeft meegemaakt", zegt Wits. "Daarom ligt alles rondom de atoombom altijd extreem gevoelig in Japan."

Door de geschiedenis van Japan met de atoombom wordt de hashtag in dat land als kwetsend ervaren. "Het is vergelijkbaar met de holocaust in Europa", legt Michael Crandol uit, universitair hoofddocent Japanse Film aan de Universiteit Leiden. "Daar maak je geen grapjes over, daar ga je respectvol mee om."

Geruchten over censuur

De Barbiefilm gaat op 11 augustus in première in Japan. Wanneer Oppenheimer daar op het witte doek zal verschijnen, is nog niet duidelijk. Online doen geruchten de ronde dat de film misschien wel helemaal niet vertoond zal worden, omdat deze volgens critici de uitvinding van de atoombom te veel neerzet als spannende heldenactie en te weinig aandacht besteedt aan de enorme verwoesting en vele doden.

Volgens beide Japandeskundigen is dat puur speculatie, en zijn er op dit moment geen aanwijzingen dat de film gecensureerd wordt in Japan. "Het komt vaker voor dat films pas veel later beschikbaar komen in Japan", zegt Crandol. Maar normaal gesproken verschijnen Hollywoodfilms wel altijd op de Japanse markt - ook die over de Tweede Wereldoorlog.

Wel denken zowel Crandol als Wits dat de producent, gezien het gevoelige onderwerp, voorzichtig te werk gaat bij het op de markt brengen van Oppenheimer. De oorspronkelijke timing was wat ongelukkig. In de maand augustus vinden jaarlijks veel herdenkingen plaats voor de slachtoffers, omdat de bommen in die maand vielen. Wits: "Ik denk dat ze wachten met het uitbrengen van de film tot na 15 augustus - de dag waarop Japan zich overgaf."