Thomas werd verkracht: 'Ik wil nu de zwijgcultuur in gayscene afbreken'

Een paar weken geleden stond Thomas na drie jaar plotseling weer oog in oog met de man die zijn leven overhoop had gehaald. Het was tijdens de Pride-week in Amsterdam, de laatste dagen van juli. Die man kwam op twee meter afstand van hem staan, en bleef daar naar hem staren.

Dat was om hem te intimideren, zegt Thomas. Om Thomas nog maar eens in te wrijven: ik heb jou verkracht, en daar kun jij niets tegen doen.

De macht terugpakken

Dit was al vaker gebeurd. Het begon eigenlijk al meteen na de verkrachting, in 2017. Telkens hetzelfde: als ze in dezelfde club of op hetzelfde feest waren, stond die man op kleine afstand treiterig naar hem te staren. "Het gaat hem om een gevoel van macht", zegt Thomas. "Ik maak er geen geheim van dat ik door hem verkracht ben, en hij wil mij laten weten dat hij niet bang voor me is."

Alle voorgaande keren ging Thomas de confrontatie uit de weg. Dan ging hij naar huis. De lol was eraf. Hij voelde zich niet veilig. Maar nu besloot hij het anders aan te pakken. "Ik voelde me sterker omdat ik inmiddels weet dat ik niet alleen sta. Dat gaf me kracht. Ik zag hem en ik dacht: je gedraagt je als een kind, en ik laat me door jou niet klein krijgen. Toen heb ik de bewaking gevraagd hem bij mij weg te halen, en dat hebben ze meteen gedaan."

Veel slachtoffers hebben met dit soort intimidatie te maken, zegt hij. "Maar nu nam ik de macht terug die hij me afgenomen dacht te hebben."

Thomas, geboren Engelsman, groeide op in het graafschap Devon, in het zuidwesten van Engeland. Als jonge twintiger streek hij een paar jaar neer in Parijs. Hij rondde daar zijn studies bedrijfskunde en Frans af. In 2017 kwam hij naar Nederland. Eerst naar Amsterdam, nu woont hij in Rotterdam. Hij had meerdere banen in sales, onder andere voor het modemerk Karl Lagerfeld.

Een spuitje in zijn mond geduwd

En toen kwam die avond in nachtclub De School in Amsterdam-West. Hij praatte met een man die een week eerder avances had gemaakt, die hij beleefd had afgeslagen. Er werd gedronken, waarschijnlijk ook een xtc-pilletje gebruikt. Die man vroeg hem opnieuw mee naar huis. "Dat is goed", zei ik, "maar alleen voor de gezelligheid. Niet om seks te hebben. Daar was ik heel duidelijk over. Dat vond hij prima. Er leek niets aan de hand."

In het appartement van zijn aanvaller ging het snel. Thomas wachtte in de woonkamer terwijl de gastheer in de keuken een drankje haalde. Opeens kreeg Thomas hardhandig een spuitje in zijn mond geduwd; de vloeibare inhoud werd achter in zijn keel geïnjecteerd. "Uit een reflex slik je dan", zegt hij. "Voordat je weet wat er gebeurt, is het al te laat."

Hij had een dosis ghb doorgeslikt. Een drug die je versuft achterlaat. Je raakt in een roes, niet in slaap maar ook niet wakker. Je bent weerloos.

'Zeg nou niet dat ik je verkracht heb'

Thomas herinnert zich fragmenten. Dat hij op de vloer lag in de woonkamer. Dat zijn aanvaller zei: 'Laten we jou even in bed leggen'. Dat hij bij bewustzijn kwam, en dat die man hem aan het verkrachten was. Zonder condoom.

"Er volgde een surrealistisch gesprek", zegt hij daarover. "Ik kon niks doen, maar ik weet dat ik vroeg: 'Wat doe je?' Hij antwoordde: 'Zeg nou straks niet dat ik je verkracht heb.' Waarop ik weer zei: 'Maar ik had gezegd dat ik dit niet wilde, en nu doe je het toch.' Waarop die man zei: 'Maar je kuste me.'"

Fysiek was hij weerloos, geestelijk prentte hij zich zoveel mogelijk details in. "Omdat ik begreep dat mijn leven op dat moment veranderd was, en ik later voor mezelf zou moeten begrijpen wat er gebeurd was."

'Welcome to the gay scene'

Pas na een paar dagen durfde hij er met vrienden over te praten. Dat liep uit op een zware teleurstelling. Ze haalden er min of meer hun schouders over op. "Een vriend zei zelfs: welcome to the gay scene. Alsof het er nou eenmaal bij hoorde. Dat was echt traumatisch voor me. Ik begreep niks van die laconieke houding."

Thomas schreef een brief aan een andere man, die de aanvaller ook kende. "Die schreef me terug dat hij wist dat die man een verkrachter was, dat hij me zonder meer geloofde, maar dat ik nogal de neiging had om zulke gebeurtenissen 'verkeerd te interpreteren'. Dus ik was verkracht, maar ik had dat op de verkeerde manier geïnterpreteerd. Ik deed moeilijk om niks, zo kwam het over."

Meer verward dan boos bleef hij achter. De totale afwezigheid van begrip, steun of hulp voelde als 'een tweede verkrachting', maar nu een mentale. "Je snakt naar erkenning, maar je voelt je eenzamer dan ooit."

Na vijf weken deed hij een melding bij Roze in Blauw, het netwerk binnen de politie dat zich inzet tegen antihomogeweld. Voor een aangifte was hij te verward, zegt hij. Te onzeker ook, in een vreemd land.

Omdat hij zich niet meer veilig voelde in zijn eigen gemeenschap, ging hij bijna niet meer uit. En wanneer hij zichzelf dan toch eens dwong een 'leuke avond' te gaan hebben, stond hij binnen de kortste keren weer oog in oog met zijn verkrachter, en begon het getreiter opnieuw.

MenAsWell met een knipoog naar #metoo

In de zomer van 2020 zag Thomas de campagne Let's talk about yes van Amnesty. "Die was gericht op vrouwelijke slachtoffers van seksueel geweld. Ik vroeg ze of het ook over mannen mocht gaan. Ze zeiden dat mannen er in het openbaar niet over wilden praten. Daar is mijn samenwerking over dit thema met Amnesty begonnen."

Een paar maanden later, op een verloren avond in december 2020 – de wereld was in lockdown vanwege corona – maakte hij op Instagram een account aan onder de naam MenAsWell, een mannelijke kwinkslag op #metoo. Thomas doorbrak het stilzwijgen. Niet alleen van zichzelf, maar als het even kon ook dat van de hele gemeenschap. "Ik kon het niet langer aanzien dat de complete gayscene zwijgt over deze misdaad. Als vrouwen het slachtoffer zijn, maakt niemand daar een geheim van. Maar mannen als slachtoffer? Daarover zwijgen we."

Sowieso zwijgen mannelijke slachtoffers van verkrachting vaker dan vrouwelijke, zegt Thomas, ook als ze hetero zijn. "Een man die slachtoffer is, dan zal je wel een zwakkeling zijn. Je kon jezelf niet beschermen. Dat is het beeld in de maatschappij. En je schaamt je daarvoor. Maar dat beeld is onzin. Ik ben niet naïef. Ik ben niet zwak. Maar het is me wel overkomen."

Dat effect wordt nog sterker wanneer zowel de dader als het slachtoffer homoseksueel is, volgens Thomas. "In andere situaties komt een dader van verkrachting uit een 'andere groep'. Dan begrijp je sneller dat er iets is gebeurd dat misdadig is."

Had je jezelf maar moeten beschermen

Dat komt deels voort uit de 'heteronormatieve opvoeding' in de wereld, vindt Thomas. "We krijgen als kind mee: jongens moeten meisjes beschermen, en hun grenzen respecteren. En dat moet ook, uiteraard. Maar nu zit je opeens met twee jongens. Het gevoel is instinctief: jongens moeten zichzelf beschermen. Er is een lager gevoel van verantwoordelijk richting de ander, om die te beschermen en diens grenzen te respecteren. Overkomt jou geweld, dat ben je daar zelf ook verantwoordelijk voor. Had je jezelf maar beter moeten beschermen."

En als het dan tot seksueel geweld komt, durven homoseksuele mannen daar zelden over te praten. Thomas haalt onderzoek aan van Centrum Seksueel Geweld waaruit blijkt dat een derde van de mannen nooit iemand in vertrouwen neemt hierover. Nog eens 20 procent doet dat pas na gemiddeld 31 jaar (cijfer: Male survivor partnership UK).

Zwijgcultuur in je eigen gemeenschap

"Vaak leven homoseksuele mannen met trauma's uit hun jeugd, waarin ze anders waren. Dan kom je met vallen en opstaan in een nieuwe gemeenschap terecht, een gemeenschap van gelijken waarin je 'eindelijk veilig bent', en dan word je slachtoffer. Nu dreigt er gevaar vanuit je eigen gemeenschap. Dat is ongelooflijk verwarrend. En vervolgens kom je erachter dat er niet over gepraat kan worden. Je moet het maar accepteren. Ik vond dat zelf niet te begrijpen."

Dankzij zijn Instagramberichten op MenAsWell leerde hij dat meer mannen die verwarring voelden. De reacties begonnen binnen te stromen – en dat is nooit meer opgehouden. Hij krijgt berichten van mannen die willen praten. Mannen die hun verhaal kwijt willen. En mannen die vragen of hij de namen van bepaalde mannen kan bevestigen, die in de scene bekendstaan als plegers van seksueel geweld – want ze hebben zelf ook zo'n ervaring gehad.

In september van afgelopen jaar is MenAsWell een officiële stichting geworden. Thomas werkt samen met Fonds Slachtofferhulp, kenniscentrum Rutgers, Amnesty, belangenorganisatie COC, Centrum Seksueel Geweld en de GGD. MenAsWell ontwikkelt campagnes om het onderwerp bespreekbaar te maken, geeft trainingen voor hulpprofessionals en biedt natuurlijk steun aan slachtoffers, bijvoorbeeld in de vorm van gesprekken met een therapeut. Daarnaast maken ze 'nieuwkomers' wegwijs in de gayscene, 'zodat ze daarin veilig kunnen navigeren'.

'Voor mannen taboe groter dan voor vrouwen'

Willy van Berlo, programmamanager Seksueel Geweld bij kennisinstituut Rutgers: "Uit onderzoek blijkt dat 34 procent van de homoseksuele mannen in 2022 te maken kreeg met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dat gaat van ongewenste opmerkingen tot seksueel geweld, offline en online. In 2020 was dit 25 procent. De toename is waarschijnlijk toe te schrijven aan toegenomen bewustzijn."

"Voor mannen is het taboe om erover te praten inderdaad nog groter dan voor vrouwen. Slachtoffers denken al gauw dat het hun schuld is en schamen zich daarvoor. Mannen vinden vaker dat ze weerbaar hadden moeten zijn. Het is belangrijk om dit onderwerp uit de taboesfeer te halen. Ook homoseksuele mannen kunnen slachtoffer worden van seksueel geweld. Dat blijkt uit de cijfers. Door het erover te hebben laat je zien dat ze niet de enige zijn en neem je ze serieus. Dat kan al helpen bij de verwerking, en maakt het misschien ook makkelijker om hulp te zoeken. En het zorgt er hopelijk voor dat seksueel geweld voorkomen wordt."

"Het geeft veel kracht als mensen me hun verhaal toevertrouwen", zegt Thomas. "It's very empowering. Door er zelf schaamteloos over te zijn, wil ik anderen ook kracht geven."

Maar de weg is nog lang, beseft hij. "Er komen nog altijd veel jongens van 19, 20 jaar naar me toe die er niet in bredere kring over durven te praten. Het is eeuwig zonde dat zulke jongeren, die zoveel voor de scene zouden kunnen betekenen, zich verstoppen en bang moeten zijn."

Was dat glas wijn wel zo verstandig?

Wat ook niet helpt: verkrachting valt meestal moeilijk te bewijzen. Zelf deed Thomas in februari 2021 uiteindelijk toch aangifte. Tot vervolging kwam het niet. "Dan hoor je: het is jouw woord tegen het zijne. Ik kreeg daar eerlijk gezegd ook het gevoel dat ook de politie mij als medeverantwoordelijk beschouwde, want ja, er was alcohol gedronken, en drugs gebruikt, en dan krijg je zulke dingen… Geen fijne ervaring."

Eerlijk vindt hij die vergelijking niet, benadrukt hij. Alcohol en drugs maken verkrachting nog niet legitiem. "Aan een vrouwelijk slachtoffer wordt er ook niet zo nadrukkelijk gevraagd of het wel verstandig was om een paar glazen wijn te drinken."

Maar toch: de aandacht neemt toe, het onderwerp wint aan bekendheid – en vooral aan openheid. Steeds meer mannen durven het beestje bij de naam te noemen. Op die manier, hoopt Thomas, kan de gayscene het taboe doorbreken, de zwijgcultuur opheffen, en zo het probleem van verkrachting grondig aanpakken. "Ik ben er niet op uit de daders te stigmatiseren, ik wil vooral onze scene veiliger maken. Ik denk dat we uiteindelijk als gay-community het goede voorbeeld kunnen geven. Dat we iedereen, mannen en vrouwen, laten zien hoe je de grenzen van iedereen respecteert, hoe je een gemeenschap bouwt waarin je voor elkaar opkomt en elkaar beschermt."

Waar weerstand is, komt verandering

Er moet hem nog wel een kritische noot richting bekende belangenorganisaties voor 'de lhbti-clubs' van het hart: "De belangstelling in die organisaties om over dit onderwerp te praten kan een stuk beter. Ik vind dat ze er nog erg aarzelend mee zijn. Ze willen liever aandacht voor positieve verhalen uit de scene. Dat is wel te begrijpen, maar echt, we móeten het hierover hebben."

Actieve weerstand is er trouwens ook nog steeds, zegt Thomas. Berichten waarin staat: hou erover op, you are making us look bad. Maar dat verwelkomt hij. "Ik krijg vaak het verwijt dat ik de gay-community in een kwaad daglicht zet. Maar dan denk ik: zo ontwikkelen we langzaam nieuwe normen, door het gesprek te voeren. Deze mensen hebben toch een kwartier de tijd genomen om erover na te denken en mij te schrijven. Dat is, op een bepaalde manier toch, vooruitgang. Het laat zien dat we op de goede weg zijn. Waar weerstand is, is verandering in de maak."

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.