Wat Pieter Omtzigt voor ogen heeft, wordt heel lastig: 'Er zijn grote risico's'
Pieter Omtzigt kan met zijn nieuwe partij de politiek flink opschudden. Maar er is ook nog veel onduidelijk: hij wil groot worden, maar niet direct de grootste. "Streven naar gematigde groei is een haast onmogelijke opgave. Hij kan de kiezers hiermee ook flink teleurstellen", zegt politicoloog Simon Otjes.
Na weken afwachten is het hoge woord eruit. De 49-jarige Pieter Omtzigt komt met een nieuwe partij: Nieuw Sociaal Contract. Er is nog geen programma, maar het lijkt een sociaal, conservatieve partij te worden. Een soort CDA 2.0.
Met zijn partij wordt het politieke speelveld op zijn kop gezet. In peilingen worden hem tussen de 30 en 40 zetels toegedicht.
Niet meteen groot
Maar Omtzigt is duidelijk: het stemmenkanon wil groot worden, maar niet meteen. Omtzigt geeft toe dat het heel lastig is om in korte tijd een partij uit de grond te stampen. "Je wilt zo groot mogelijk worden, maar niet zo snel mogelijk zo groot mogelijk", zegt hij.
Wat zijn strategie wordt voor 'die gematigde groei', is vooralsnog niet duidelijk, zo blijkt in een interview met RTL Nieuws. Omtzigt wil er geen openheid over geven:
Er zijn een paar opties: Omtzigt kan besluiten tijdens de verkiezingen op 22 november om in een beperkt aantal regio's mee te doen. Dan zou dus niet iedereen in het land op hem kunnen stemmen.
Een andere optie: hij komt met een compacte kieslijst. Met een beperkt aantal kandidaat-Kamerleden kan hij maar een beperkt aantal zetels in de Tweede Kamer innemen.
Onmogelijke opgave
Volgens politicoloog Simon Otjes van de Universiteit Leiden zit hierin een groot gevaar. "Verantwoorde groei is een bijna onmogelijke opgave. Een soort nucleaire optie. Want als de kiezer maar in een beperkt aantal kiesdistricten op hem kan stemmen, dan is hij geen landelijke partij. Veel kiezers zullen dat lastig kunnen begrijpen."
Otjes vervolgt: "En als hij zijn grens zet op bijvoorbeeld 30 kandidaten voor de Tweede Kamer en zijn partij haalt 40 zetels, dan krijg je weer een rare situatie. Die overige tien zetels worden dan als restzetels verdeeld over de andere partijen. Maar accepteert de kiezer dat dan?"
Nieuwe kandidaten
Een ding is duidelijk: de tijd dringt voor Omtzigt. Zijn grootste opgave is nu op zoek gaan naar nieuwe kandidaten voor zijn kieslijst, stelt politiek verslaggever Frits Wester. Bekend is dat Nicolien van Vroonhoven zijn woordvoerder wordt, dijkgraaf Hein Pieper partijvoorzitter wordt en ex-gedeputeerde van Overijssel Eddy van Hijum het verkiezingsprogramma gaat schrijven. Het trio was in het verleden ook Tweede Kamerlid namens het CDA.
Dat meer CDA'ers de overstap maken, wordt niet uitgesloten. En ook bij de BoerBurgerBeweging zullen ze in spanning afwachten of BBB'ers de overstap gaan wagen.
"Pieter Omtzigt zal er voor waken dat politieke gelukszoekers zich bij zijn partij aansluiten", zegt Wester. "Hij zal kandidaten moeten vinden die deskundig zijn en binnen de lijnen van zijn partij passen. Hij heeft daar nog een paar maanden voor. Een behoorlijke klus."
Omtzigt
De beloftes die Omtzigt wel kan geven is dat hij vernieuwend wil zijn en streeft naar een andere bestuursstijl. Iets waar de politicus - die al twintig jaar in de Tweede Kamer zit - zich al jaren hard voor maakt. Zijn belangrijkste thema's in het vandaag gepresenteerde 40 pagina's tellende basisdocument zijn bestaanszekerheid en bestuurscultuur.
Hij trekt bijvoorbeeld al een tijd aan de bel als het gaat over de financiële kwetsbaarheid van huishoudens en de manier waarop de overheid is ingericht en bestuurd wordt.
Welke partijen hebben er last van?
Politicoloog Otjes ziet vooral dat het CDA, BBB, SP en PVV last van zijn nieuwe partij zullen hebben. "Als je kijkt op het gebied van bestaanszekerheid zit hij aan de centrum linkse kant. De SP heeft daar dus concurrentie van."
Maar op het gebied van migratie is hij juist weer conservatief, stelt de politicoloog. "Omtzigt ziet migratie als een probleem en wil de migratiestromen juist indammen. Daar vist hij in de vijvers van de PVV en de BBB."
De komende tijd moet Omtzigt met een programma komen. In het basisdocument worden vooral visies en problemen benoemd maar is het nog niet duidelijk wat hij wil op het gebied van bijvoorbeeld zorg of onderwijs.
Hoe groot wordt Omtzigt?
Hoe groot Omtzigt wordt? Volgens politiek verslaggever Frits Wester is dat nu nog lastig te zeggen: "Gezien zijn voorlopige speerpunten kunnen heel wat rechtse kiezers, bijvoorbeeld als het gaat om asiel- en arbeidsinstroom, bij hem terecht. Maar ook linkse kiezers, als je kijkt naar zijn plannen over het sociaal minimum. En omdat die twee groepen elkaar op deze punten behoorlijk overlappen, kan hij echt gaan vissen in een grote vijver."
En dan speelt ook nog mee wat straks de verkiezingsdynamiek gaat worden. "Oftewel: draaien de verkiezingen om de vraag wie de nieuwe premier wordt? Of draaien de verkiezingen straks om de vraag: wie kan er vernieuwende politiek gaan brengen?"
De media zullen daarin een grote rol krijgen, stelt Otjes. "Als het gaat om wie de nieuwe premier wordt is dat negatief voor Omtzigt, hij wil namelijk geen premier worden maar in de Tweede Kamer blijven. Maar zal het gaan over een vernieuwende manier van politiek voeren, dan zal dat wel eens heel gunstig voor hem kunnen uitpakken."