Wat gaat Hoekstra doen in Brussel? En zes andere vragen over zijn aanstelling
Wopke Hoekstra is vandaag op sollicitatiegesprek in Brussel. Waren er nog meer kandidaten? Waarom is voor Hoekstra gekozen? En wie wordt genoemd als nieuwe minister van Buitenlandse Zaken? Politiek verslaggever Fons Lambie beantwoordt de belangrijkste vragen.
1. Hoe wordt een nieuwe Eurocommissaris gekozen?
Het demissionair kabinet draagt iemand voor, in nauw overleg met Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie. Vorige week zijn demissionair premier Mark Rutte en commissievoorzitter Von der Leyen op Hoekstra uitgekomen.
2. Hoe verloopt de procedure?
Hoekstra moet vandaag op sollicitatiegesprek bij Von der Leyen. Maar dat is een formaliteit, want Von der Leyen heeft allang ingestemd met de komst van Hoekstra.
Daarna gaat het Europees Parlement de aanstaande commissaris ondervragen in een hoorzitting. Vervolgens brengt het Europees Parlement een advies uit en dan volgt een stemming. Waarschijnlijk heeft Hoekstra de hoorzitting in september en wordt er in oktober gestemd.
3. Welke portefeuille krijgt Hoekstra?
Hoogstwaarschijnlijk Klimaat. Die portefeuille is 'open'. Een andere sociaaldemocratische commissaris is benoemd tot 'eerste vice-president', net als de coördinator van de Green Deal. De belangrijkste taak voor Hoekstra is het leiden van de Europese klimaatdelegatie in aanloop naar de klimaattop eind dit jaar.
Mocht er te weinig steun zijn voor Hoekstra, dan kan Von der Leyen ook nog besluiten om de portefeuilles binnen de Europese Commissie opnieuw te verdelen. Dan krijgt Hoekstra een andere portefeuille.
4. Waarom is Hoekstra gekozen?
Hoekstra zelf was hier al langer mee bezig. Een aantal weken geleden heeft hij al mensen in Brussel gepolst over zijn kandidatuur. Maar er waren meer kandidaten, zoals Timmermans' kabinetschef Diederik Samsom (PvdA) of minister van Financiën Sigrid Kaag van D66. Maar in nog een PvdA'er hadden de regeringspartijen geen trek.
Volgens bronnen ging het in het Nederlandse kabinet tussen D66 en het CDA. Naar verluidt ging ook de voorkeur van Von der Leyen uit naar Hoekstra. Zij is net als Hoekstra een christendemocraat.
"Wij denken dat hij over de goede papieren beschikt met al zijn ervaring", zei demissionair premier Rutte in zijn wekelijkse persconferentie. Hoekstra was de afgelopen zes jaar minister, van Financiën en van Buitenlandse Zaken. Als CDA-leider boekte hij weinig succes.
Bestuurlijke ervaring als minister en partijkleur tellen zwaarder bij het kiezen van een Eurocommissaris dan inhoudelijke expertise van een bepaald onderwerp. Ook bij eerdere benoemingen bleek: het kiezen van een Eurocommissaris is een schimmige procedure die bedisseld wordt tussen de kabinetstop en de voorzitter van de Europese Commissie.
5. Is er veel kritiek?
Ja, er is veel kritiek.
De Europese sociaaldemocraten noemen Hoekstra een 'controversiële kandidaat'. De christendemocratische fractie in het Europees Parlement voert de laatste maanden fel verzet tegen de klimaatplannen. Dat is wellicht ook een verklaring waarom Von der Leyen graag een christendemocraat wilde.
Ook is er kritiek in het Nederlandse parlement. Oppositiepartijen VOLT, Partij voor de Dieren, SP, JA21 en Omtzigt hebben vragen over de procedure, het ontbreken van een profielschets en het vertrek van een minister van Buitenlandse Zaken tijdens de oorlog in Oekraïne.
Milieuclubs vinden dat Hoekstra te weinig ervaring met klimaatdossiers heeft. Ter verdediging van Hoekstra: Frans Timmermans had in 2019 ook geen bijzondere expertise op het klimaatdossier.
6. Wie wordt de opvolger van Hoekstra?
Dat is nog niet duidelijk. Er zijn verschillende CDA'ers met buitenlandervaring. In de kabinetsformatie werd ook CDA-Europarlementariër Esther De Lange genoemd als potentiële minister van Buitenlandse Zaken. Een andere naam die wordt genoemd is voormalig topdiplomaat Pieter de Gooijer. Hij was permanent vertegenwoordiger van Nederland bij de EU. Ook kan het CDA een beroep doen op Ben Knapen, voormalig journalist, senator en staatssecretaris. Knapen was al even tijdelijk minister van Buitenlandse Zaken tussen september 2021 en januari 2022. Ook de naam van Karien van Gennip, nu minister van Sociale Zaken, wordt genoemd in Den Haag.
7. Blijft Hoekstra vanaf nu dé Nederlandse Eurocommissaris?
Nee. In principe is het een tijdelijke baan, want volgend jaar juni zijn er Europese verkiezingen en daarna wordt een nieuwe Europese Commissie gevormd. En Hoekstra kan er niet op rekenen dat een nieuw kabinet ook opnieuw voor de CDA'er kiest.