Milieuclubs: niet 17, maar 37 miljard euro per jaar naar fossiele subsidies
Er is veel discussie over: geeft de overheid echt 17 miljard euro uit aan 'fossiele subsidies', zoals klimaatactivisten stellen? Vandaag blijkt uit onderzoek dat de Nederlandse overheid in ieder geval jaarlijks 37,5 miljard euro aan inkomsten misloopt door regelingen die het gebruik van fossiele brandstoffen bevoordelen.
Op dat bedrag komen onderzoekers van SOMO, Oil Change International en Milieudefensie uit in een onderzoeksrapport dat vandaag bekend wordt gemaakt.
Onderzoeker Boris Schellekens van SOMO noemt de inschatting nog conservatief. De kosten van de milieuschade door de fossiele uitstoot is bijvoorbeeld niet meegenomen. "Wij kijken puur naar gemiste staatsinkomsten."
In Trouw noemt Tilburg University-hoogleraar Herman Vollebergh het onderzoek een 'doorwrochte inventarisatie'. TU Eindhoven-onderzoeker Pieter Pauw noemt het rapport het meest complete overzicht tot nu toe.
Indirect
De Nederlandse Staat geeft niet direct geld aan bedrijven die gebruik maken van fossiele energie, zoals in dit artikel ook wordt uitgelegd. De fossiele subsidie gaat om belastingvoordelen: kortingen op energiebelastingen of belastingvrijstellingen. Door die belastingvoordelen loopt de staat dus geld mis. Ook dat noemen we subsidie. Dat komt overeen met de definitie van de Wereldhandelsorganisatie (WTO).
In het rapport worden 31 regelingen beschreven die op een of andere manier het gebruik van fossiele brandstoffen voordeliger maken. Daarbij gaat het meestal niet om geld dat de overheid overmaakt op de rekening van bedrijven, maar om belastingkortingen en -vrijstellingen.
Zo hoeven grootverbruikers van aardgas over het grootste deel van hun verbruik geen energiebelasting te betalen en zijn de lucht- en scheepvaart vrijgesteld van accijns over kerosine en stookolie.
Meer energie, minder belasting
De grootste klapper, 13,5 miljard euro per jaar, zit in de energiebelasting. Die is in Nederland degressief. Dat wil zeggen dat bedrijven die meer energie gebruiken, relatief gezien steeds minder belasting over hun verbruik hoeven te betalen. Een 'perverse prikkel' noemen de onderzoekers dat.
De organisaties achter het onderzoek pleiten ervoor om de fossiele voordelen snel af te bouwen. Het belastinggeld dat dit oplevert, kan dan bijvoorbeeld worden besteed aan het tegengaan van energiearmoede door het isoleren van woningen.
20 procent minder CO2-uitstoot
Een deel van het geld zal niet in de belastingpot terechtkomen, omdat bedrijven 'hun fossiele verbruik zullen gaan vervangen of verminderen'. Ook dat is precies de bedoeling, vinden de onderzoekers, want hierdoor daalt de CO2-uitstoot.
Als de subsidies volledig worden afgeschaft, scheelt dat volgens het rapport tussen de 13 en bijna 20 procent CO2-uitstoot, afhankelijk van hoe snel het gaat.
'Maak internationale afspraken'
VNO-NCW vindt ook dat Nederland van deze belastingkortingen en -vrijstellingen af moet in het proces naar een klimaatneutrale economie. "Maar dit kan alleen op een verstandige manier", benadrukt de lobbyclub van het bedrijfsleven, die in een reactie pleit voor het maken van internationale afspraken.
"Als je dit alleen in Nederland doet, gaan fabrieken hier minder en die buiten Nederland meer produceren, met vaak meer CO2 uitstoot. Daar schiet het klimaat dus niks mee op, terwijl de banen hier verdwijnen."
Fossiele subsidies afschaffen? Klinkt makkelijker dan het is
Het afschaffen van fossiele subsidies is overigens niet zomaar af te schaffen: