Vaccins tegen vogelgriep nu ook in de stal getest: 'Scheelt hopelijk veel dierenleed'
De Gezondheidsdienst voor Dieren is begonnen met het vaccineren van eendagskuikens van twee pluimveebedrijven tegen vogelgriep. Het gaat om een wetenschappelijke proef waarbij moet blijken of vaccins die in het laboratorium goed werkten, ook in de stal effectief zijn. Als dat het geval is kan al volgend jaar ook een pilot starten om op grotere schaal kippen te vaccineren tegen vogelgriep.
De proef vindt plaats in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Volgens demissionair minister Piet Adema is die cruciaal om een einde te kunnen maken aan de grootschalige ruimingen van pluimveebedrijven, die zijn getroffen door het vogelgriepvirus.
Hij zegt: ''Die ruimingen zijn verschrikkelijk om mee te maken. Dus als de proef slaagt en we kunnen opschalen, dan scheelt dat een heleboel dierenleed en ook leed van de houders. Want voor de houders is het ook verschrikkelijk."
Grootste infectie
Nederland kampt met de grootste vogelgriepinfectie sinds 2003. Waar vroeger sprake was van uitbraken in het winterseizoen, is het virus sinds 2022 het hele jaar door aanwezig onder wilde vogels. Veel vogels zijn daardoor gestorven, bovendien moest het ene na het andere pluimveebedrijf worden geruimd vanwege besmetting met het virus. Ook waren er veel preventieve ruimingen van bedrijven in de omgeving. Het gaat in totaal om miljoenen dieren.
Bestrijding van de ziekte is niet alleen belangrijk om dierenleed te voorkomen. Vogelgriep is een zoönose en kan nu al bij intensief contact met besmette dieren overslaan op de mens. De angst bestaat dat het virus zo muteert dat het gemakkelijker kan overslaan. Het risico wordt nu nog als laag ingeschat, maar dat kan veranderen. Reden waarom in de Tweede kamer is aangedrongen om zo snel mogelijk over te gaan op vaccinatie van pluimvee.
Dat de gevaren nooit zo groot waren als nu, zie je in onderstaande video:
In de praktijk
In maart werd bekend dat twee vaccins in laboratoriumomstandigheden goed werkten tegen de vogelgriep. Uit onderzoek van Wageningen Bioveterinary Research bleek niet alleen dat ze voorkwamen dat kippen ziek werden, maar ook dat ze er voor zorgden dat het virus niet werd verspreid.
Het zijn deze twee vaccins die nu in de praktijk worden getest. De veldproef bij twee bedrijven gaat tot in het derde kwartaal van 2025 duren. In totaal worden 1800 kuikens gevaccineerd. De kuikens worden ingedeeld in verschillende testgroepen. Met een aantal van de dieren worden proeven gedaan in het laboratorium om de effectiviteit van de vaccinatie te onderzoeken.
De dieren worden intensief gemonitord en gecontroleerd om vast te stellen of ze echt beschermd zijn tegen het virus. Behalve de Gezondheidsdienst voor Dieren zijn ook de Wageningen Universiteit en de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht hierbij betrokken.
Stalklimaat
Onder praktijkomstandigheden kan de effectiviteit van een vaccin anders zijn dan onder gecontroleerde omstandigheden in een laboratorium. In een pluimveestal zijn bijvoorbeeld de huisvesting en het klimaat anders, worden de dieren ook tegen andere ziekten gevaccineerd en zijn er andere kiemen aanwezig die de effectiviteit van een vaccin zouden kunnen beïnvloeden. Belangrijk is dat de vaccins niet alleen bescherming geven tegen ziekteverschijnselen, maar vooral verspreiding van het vogelgriepvirus tegengaan.
Hoewel de proef tot in 2025 duurt, verwacht minister Adema de eerste resultaten in het eerste en tweede kwartaal van het volgend jaar. Als die goed zijn, wil hij opschalen naar een pilot waaraan meer pluimveebedrijven kunnen meedoen. Voor het zover is moeten de vaccins wel Europees geregistreerd zijn.
Belemmeringen handel
Het is de bedoeling dat er bij de pilot veel aandacht is voor de effecten van de vaccinatie op de handel in pluimveeproducten. Nu staan pluimveehouders nog sceptisch tegenover vaccinatie, omdat de kippen en eieren dan niet meer zomaar verhandeld kunnen worden.
Die belemmeringen wil minister Adema in Europees verband wegnemen. Ook is het de bedoeling een surveillanceprogramma op te zetten om eventuele besmettingen van bedrijven snel te kunnen opsporen. Want besmettingen blijven mogelijk. Hygiëne op de pluimveebedrijven en andere preventieve maatregelen blijven daarom ook belangrijk, benadrukt de minister.
Wanneer vaccinatie voor alle pluimveebedrijven mogelijk wordt durven ze bij het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit nu nog niet te zeggen. Het zal afhangen van het succes van de vandaag gestarte proef en de daarop volgenden pilot.
