Polen levert Oekraïne geen wapens meer na escalatie ruzie over graan
Een ruzie over graan aan de oostgrens van Europa is gisteren zo geëscaleerd dat Polen niet langer wapens aan Oekraïne wil leveren. De Poolse president vergelijkt Oekraïne met 'een drenkeling die zich vastklampt en daardoor ook de redder de diepte in kan trekken'. De diplomatieke rel is het dieptepunt in de relatie tussen de twee bondgenoten sinds de oorlog met Rusland anderhalf jaar geleden begon.
Polen, een van de trouwste bondgenoten van Oekraïne, weigert nog wapens aan zijn oosterbuur te leveren. De Poolse premier Mateusz Morawiecki liet er gisteren geen twijfel over bestaan. "Wij leveren niet langer wapens aan Oekraïne, omdat wij Polen nu willen bewapenen met modernere wapens."
Sudderende rel
Polen bleef de afgelopen 18 maanden lijnrecht achter Oekraïne staan terwijl het land werd aangevallen door Rusland. Zo werd voor tientallen miljarden aan Amerikaanse wapens via het Oost-Europese land per trein naar Kyiv gebracht en zijn meer dan een miljoen Oekraïense vluchtelingen in Polen opgevangen.
Dat het nu toch misgaat tussen de twee landen, komt door een diplomatieke rel die al langere tijd op de achtergrond speelt. Het gaat maar om één ding: graan.
De druppel kwam voor Polen toen de Oekraïense president Volodymyr Zelensky deze week een toespraak gaf op de VN-top in New York. Hij zei daar dat sommige landen alleen maar doen alsof ze Oekraïne steunen, terwijl ze eigenlijk Rusland in de kaart spelen.
Warschau voelde zich aangevallen, het Poolse ministerie van Buitenlandse Zaken noemde de uitspraken 'onwaar' omdat Oekraïne het buurland 'sinds dag één van de oorlog geholpen heeft'.
'Gevaarlijke drenkeling'
De Poolse president Andrzej Duda vergeleek Oekraïne in New York met een gevaarlijke drenkeling en gisteren werd de Oekraïense ambassadeur op het matje geroepen. Een paar uur later zei Morawiecki te stoppen met de wapenleveringen.
Maar waar gaat het nou allemaal om? Daarvoor moeten we terug in de tijd. Oekraïne – een van de graanschuren van de wereld – was voor de oorlog een van de grootste exporteurs van graan. Oekraïne kan goedkoop graan produceren en daarom mochten de producten de afgelopen decennia Europa niet in: boeren in Oost-Europa maken geen schijn van kans tegenover de agrarische grootmacht.
Europese regels
Maar toen de oorlog in Oekraïne begon en Russische oorlogsschepen de havens aan de Zwarte Zee blokkeerden, besloot de Europese Unie om Oekraïne te helpen. Graan mocht via Polen, Slowakije, Hongarije, Roemenië en Bulgarije tijdelijk geëxporteerd worden naar de rest van de wereld.
Dat zorgde voor veel kritiek van boeren uit de Oost-Europese landen, die zagen dat de markt overspoeld werd met goedkoop Oekraïens graan. Polen en Hongarije blokkeerden het graan dit voorjaar op eigen houtje, wat zorgde voor lange files aan de grens.
Een maand later besloot Europa om Oekraïens graan toch weer te verbannen en onderzoek te doen naar de effecten van de import ervan. Vorige week kwam er uitsluitsel: er is géén ontwrichtend effect op de binnenlandse markten van de Oost-Europese landen en het graan mag weer naar Polen en de andere Oost-Europese landen.
Verkiezingen in Polen
Polen reageerde meteen al boos en premier Morawiecki noemde het een 'slechte beslissing voor Poolse boeren'. Opnieuw besloot het land op eigen houtje de import van Oekraïens graan te verbannen. Ook Hongarije en Slowakije deden mee. En toen kwam er dus die toespraak van Zelensky waarin hij indirect uithaalde naar de drie landen.
De Nederlandse graanboer Kees in Oekraïne vertelde deze zomer hoe moeilijk het is om graan te verkopen:
Dat het zo uit de hand loopt, komt volgens experts vooral ook omdat er volgende maand verkiezingen in Polen zijn en de regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) de steun van Poolse boeren hard nodig heeft.
'Emoties aan de kant'
Het Oekraïense buitenlandministerie heeft Polen gevraagd om 'alle emoties aan de kant te zetten' en het probleem op een constructieve manier op te lossen.
