Overleden Yvon K. kon niet worden veroordeeld: heeft ze nog recht op miljoenenerfenis?

Twee maanden voor zijn overlijden had Grinwis zijn testament aangepast en werd K. opeens de enige erfgename. Hij overleed in de avond of nacht van 8 op 9 december 2020 in zijn woning aan de Dorpsstraat in het Brabantse Halsteren. In zijn bloed werd een hoge dosering zelfdodingmiddel gevonden.

In K.'s woning werd datzelfde middel gevonden. De vrouw was consulente voor de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde. Maar ze hield drie jaar lang vol: "Ik heb hem niet vergiftigd. Ik heb geen hulp geboden. Ik heb niets gedaan."

'K. kan nalatenschap opeisen'

Volgens het OM heeft de vrouw Grinwis om het leven gebracht om zijn miljoenenerfenis te krijgen. De officieren van justitie eisten begin deze maand 19 jaar cel tegen haar. De uitspraak zou woensdag zijn, maar door haar dood is die nu van de baan: het Openbaar Ministerie wordt niet-ontvankelijk verklaard. Alleen, wat gebeurt er nu met het geld van Grinwis? We vroegen het twee experts op het gebied van erfrecht.

"In beginsel behoudt K. de erfenis", zegt advocaat Koert Boshouwers, die gespecialiseerd is in het familie- en erfrecht. Hij benadrukt dat hij zo'n situatie als deze nog nooit heeft meegemaakt, dus kijkt hij naar de regels in het wetboek. "Volgens de wet moet je onherroepelijk zijn veroordeeld om de rechten voor het erven te laten vervallen. En volgens het Nederlandse strafrecht kan de overledene niet worden veroordeeld. Dat betekent dus dat de familie van K. de nalatenschap kan opeisen."

Dat zou betekenen dat het geld in handen komt van haar dochter, met wie ze als enige nog een band had. Uit een eerdere rechtszaak bleek dat K. een dag voor Grinwis' overlijden een foto naar haar dochter stuurde. Op deze foto was een slapende Grinwis zichtbaar met een wijnglas in zijn hand. In precies dat wijnglas werd later ook het dodelijke middel aangetroffen.

Volgens Lucienne van der Geld, directeur Netwerk Notarissen en docent bij het Centrum voor Notarieel Recht aan de Radboud Universiteit, kun je niet erven van degene die je om het leven hebt gebracht. "Het eeuwenoude principe in het recht is: de bloedige hand erft niet. Dat zou ook gelden voor K. als zij was veroordeeld."

Rol van rechtsgevoel

Maar nu K. er niet meer is, stopt het proces tegen haar. En daarin schuilt ook precies het probleem, aangezien K. de enige erfgename was. "In het recht zorgt dit voor een probleem", zegt Van der Geld. "Want daarin staat dat een voorwaarde voor het niet krijgen van de erfenis is dat je niet bent veroordeeld." Ze noemt het 'een hele interessante vraag waar een rechter aan te pas moet komen'.

Van der Geld noemt een voorbeeld van een andere rechtszaak die op deze leek, om aan te geven dat de wet ook soms kan worden opgerekt. Het gaat om de zogeheten Beuningse martelmoord, waarbij de echtgenoot schuldig was bevonden aan het vermoorden van zijn vrouw. De rechters verklaarden hem volledig ontoerekeningsvatbaar; de man kreeg alleen tbs met dwangverpleging.

Hierdoor maakte de man alsnog aanspraak op haar familiefortuin. Als een moordenaar alleen wordt veroordeeld tot tbs, en niet tot celstraf, zit de wet een erfenis niet in de weg. Toch kreeg hij het geld niet. "Uiteindelijk is besloten dat dit zo ingaat tegen het rechtsgevoel, dat de man niet van zijn vrouw mocht erven."

Minister Franc Weerwind vond deze rechtszaak zelfs aanleiding om de wet aan te passen. Hij wil daarmee in de toekomst voorkomen dat moordenaars kunnen erven van hun slachtoffers en nabestaanden.

Familie Grinwis naar rechter?

Toch is het niet vanzelfsprekend dat ook bij deze zaak de wet kan worden opgerekt. Volgens advocaat Boshouwers kunnen de familieleden van Grinwis wel nog naar de rechter stappen. "Dan zou een rechter misschien kunnen zeggen dat het niet redelijk zou zijn als de erfgename van K. de nalatenschap zou krijgen."

Van der Geld verwacht dat het 'een heel moeilijke zaak' wordt. "We moeten zeker weten dat Yvon schuldig is. De vraag is dus: is er overtuigend bewijs dat zij schuldig is aan de moord?"