Hulplijn kindermisbruik vaker gebeld, vooral door jonge mannen: 'Dwalen af tijdens porno kijken'
Vooral jongeren tussen de 18 en 25 zoeken contact met de telefonische hulplijn Stop it Now, bijvoorbeeld omdat ze kinderporno hebben gekeken. Dat blijkt uit nieuwe halfjaarcijfers van de dienst voor vragen over seksueel kindermisbruik. "Als je een beetje doorklikt op shady sites, dwaal je al snel af."
Bijna de helft van de personen die bellen of chatten (zo'n 47 procent), is jonger dan 26 jaar, vertelt Kelly van den Heuvel. Ze is programmamedewerker bij Stop it Now, de hulplijn voor mensen die zich zorgen maken over seksueel gedrag of gevoelens tegenover minderjarigen. Ze werkt ook op de hulplijn en beantwoordt ook vragen van mensen die seksueel kindermisbruik dreigen te plegen of gepleegd hebben.
Waarom vragen opvallend veel jongeren om advies of hulp?
"Door veel porno te kijken, kunnen ze ongevoelig raken door wat ze zien. Om opgewonden te raken, gaan ze op zoek naar steeds extremere beelden en kunnen ze hierdoor uitkomen bij strafbare beelden. Uit onderzoek naar deze jonge potentiële daders, blijkt dat ze geen gedrag vertonen dat voortkomt uit een seksuele voorkeur voor kindermisbruik, ze dwalen meer af. Het is vooral escalatiegedrag."
"Dat is niet heel ingewikkeld, als je een beetje doorklikt op shady sites, gebeurt het al. De jongeren gaan niet doelbewust op zoek, maar krijgen een video doorgestuurd die prikkelt, die net iets meer spanning oproept dan de andere beelden die ze kijken en waar ze afgestompt van kunnen raken."
Welke vragen hebben deze voornamelijk jonge mannen?
"De vragen gaan vaak over veilig porno kijken, of ze vragen zich af wanneer hun gedrag strafbaar is. Als ze bijvoorbeeld 17 jaar zijn en contact hebben met iemand van 13 jaar. Sommige minderjarige jongens hebben porno gekeken waarop leeftijdgenoten te zien zijn. Ze zijn zich niet bewust dat tijdens het maken van de video sprake is van misbruik. Ik vermoed dat de kennis ontbreekt. Daarom is er veel te winnen met goede voorlichting."
Wat zeg je tegen deze jongvolwassenen?
"Als ze 15 zijn en met een leeftijdsgenoot gaan, is dat oké, maar als ze 18 of 20 zijn en ze vallen nog steeds op jonge tieners, is dat anders. Soms is het ingewikkeld, dan hebben ze niet altijd een seksuele voorkeur voor kinderen, maar ook voor volwassenen. Of ze worden aangetrokken door volwassenen, maar in de onlinewereld dwalen ze af naar minderjarigen."
"We helpen ze door duidelijke algemene informatie te geven over wat wettelijk mag en wat niet en we maken hun gevoelens bespreekbaar. Als er een indicatie voor is, verwijzen we ze door naar gespecialiseerde hulpverlening, die kunnen vroegtijdig ingrijpen en voorkomen dat mensen te ver afdwalen en verkeerde dingen gaan doen."
Zijn de mensen die contact opnemen jonger geworden of durven deze jonge mannen makkelijker contact op te nemen?
"Dat is moeilijk te zeggen. De afgelopen paar jaar is de groep 18 tot 25 jaar inderdaad de grootste groep die contact opneemt. Dit kan ook komen doordat we in maart 2022 een chatfunctie hebben gekregen. Inmiddels wordt de chat vaker gebruikt dan de telefoon. Sommige mensen vinden het spannend te bellen, dan is een chat sturen laagdrempeliger en anoniemer."
Jonge daders
Misschien denk je niet meteen aan jongeren als daders van kindermisbruik, maar veel daders zijn zelf nog jong, blijkt uit cijfers. Van de verdachten van seksueel geweld tegen kinderen die de Nationale Politie registreert, is meer dan een kwart minderjarig.
Uit internationaal wetenschappelijk onderzoek blijkt zelfs dat meer dan een derde van de daders minderjarig is. Dit geldt ook voor vormen van seksueel kindermisbruik die online plaatsvinden, bijvoorbeeld het kijken naar beeldmateriaal van seksueel kindermisbruik.
Bron: Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld Tegen Kinderen
Welke mensen bellen er nog meer?
"De grootste groep zijn personen die zich zorgen maken over zichzelf. Dit zijn niet alleen kijkers van misbruikbeelden, maar ook plegers van (online) seksueel kindermisbruik. Ze schamen zich, voelen zich schuldig en willen verandering, maar weten vaak niet goed hoe. Ik probeer de mens achter de pleger te zien zodat ze hulp kunnen krijgen."
"Ongeveer 20 procent van de telefoontjes zijn van naasten, partners of ex-partners, of vrienden of familie die zich zorgen maken. Ze geven aan dat het niet goed gaat met iemand in hun omgeving. Of ze bellen als de politie is geweest voor een in beslagname van een computer. Vooral een partner is vaak in shock na zo'n inval omdat diegene geen idee had. Als de politie langs is geweest, geven agenten een kaartje van ons mee zodat ze direct contact kunnen opnemen. Wij zijn dan hun eerste aanspreekpunt en kijken welke ondersteuning ze nodig hebben."
Welke tips geef je?
"Bij de plegers kijken we welke barrières iemand kan opwerpen om ervoor te zorgen dat ze bijvoorbeeld geen beelden gaan kijken. Ze kunnen sites blokkeren, apps verwijderen, hun telefoon wegleggen. We zoeken naar manieren om ermee om te gaan. Ook geven we als tip om hun gevoelens bespreekbaar te maken in hun omgeving. Mensen zijn vaak geïsoleerd, dragen het geheim alleen mee. Het is fijn als andere mensen mee kunnen denken."
"Als er sprake is van gedrag dat voor de wet strafbaar is, sturen we aan op een behandeltraject en gaan ze in een behandeltraject voor langdurige therapie. De ene persoon staat daarvoor open, de ander heeft iets meer motivatie nodig. Voor naasten organiseren we lotgenotengroepen zodat ze in contact komen met anderen in een vergelijkbare situatie."
In 2020 miste de hulplijn meer dan 65 procent van de telefoontjes (meer dan 500). Hoe hebben jullie dit verbeterd?
"De oorzaken toen waren het gebrek aan medewerkers. We waren maar een paar uur per werkdag bereikbaar. Nu zitten er van 09.00 tot 22.00 uur twee mensen achter de telefoon en de computer. We hebben het eerste half jaar van dit jaar al 904 hulpvragen beantwoord. Dit betekent dat we rond de 30 procent van de telefoontjes of chats hebben gemist, dat is een enorme verbetering. De meeste gemiste contactmomenten kwamen doordat de hulplijnmedewerkers in gesprek waren. Maar 10 procent belde na onze openingstijden."
Uit de cijfers blijkt een lichte stijging in het aantal potentiële plegers en kijkers vergeleken met vorig jaar. Is dit te verklaren?
"Klopt, dit zijn personen die zich zorgen maken over hun gedrag naar minderjarigen of het kijken naar misbruikbeelden, maar nog geen delicten hebben gepleegd. Het is moeilijk hier een uitspraak over te doen. Sommige personen vertonen inderdaad risicovol gedrag of kijken porno op websites die op het randje zijn, maar ze zijn nog geen grens overgegaan. Door vroegtijdig in te grijpen hoeft dit gedrag niet te escaleren. Hopelijk trekken we de groep aan die geen delict heeft gepleegd en kunnen we ze op tijd helpen."
Om hulp vergoed te krijgen, moet je eerst naar de huisarts. Is dat een grote drempel?
"Klopt, je kunt vrijwillig naar een forensische polikliniek. Maar je moet wel eerst naar de huisarts voor een doorverwijzing. Tegen dat gesprek zien veel mensen op. Het is een grote stap waar je niet onderuit komt. Wij begeleiden ze hierbij. Ze hoeven niet hun hele verhaal te vertellen om geholpen te worden. Er zijn meer wegen om seksueel kindermisbruik te voorkomen, al is eerlijkheid wel een belangrijke eerste stap."
Pedofilie en seksueel misbruik: dit is het verschil
Het is strafbaar om beelden van seksueel misbruik van minderjarigen in je bezit te hebben, deze te verspreiden of er toegang tot te hebben. Mensen die naar deze beelden kijken, zijn niet altijd pedofielen: een meerderheid van de personen die kindermisbruik pleegt of naar misbruikbeelden kijkt, heeft geen seksuele voorkeur voor minderjarigen.
Er is sprake van pedofilie als een volwassene zich (seksueel) aangetrokken voelt tot kinderen onder de 13 jaar. Sommige pedofielen voelen zich alleen aangetrokken tot kinderen, anderen tot kinderen en volwassenen.
Pedofilie wordt vaak verward met seksueel kindermisbruik, terwijl pedofilie alleen over het hebben van een seksuele voorkeur voor kinderen gaat en niks zegt over het handelen. Mensen die gevoelens hebben voor minderjarigen (onder wie mensen met pedofilie) kiezen er in de meeste gevallen voor niks met die gevoelens te doen. Seksuele gevoelens zijn niet strafbaar, seksuele handelingen met minderjarigen wel.
Ieder jaar worden er bijna 300 mannen veroordeeld voor het bezit van beeldmateriaal van seksueel kindermisbruik of het misbruiken van een kind.