Groot verdriet, diepe rouw: zo wapen je jezelf tegen schokkende oorlogsbeelden

Het is begrijpelijk dat de oorlog veel mensen aangrijpt, zegt De Jong. "Je wilt iets doen tegen al het leed dat zich daar afspeelt. De beelden en de verhalen die dagelijks voorbijkomen blijven je bezighouden, waardoor je meer stress kunt krijgen."

"Sommige mensen schamen zich ervoor als ze het nieuws minder in de gaten willen houden, omdat ze denken dat iedereen naar het nieuws kijkt en zij dat dus ook moeten doen. Maar op welke manier je het nieuws moet volgen is voor iedereen anders. Als de gevolgen zijn dat je er niet van kunt slapen, of eten, of je bent constant aan het piekeren, dan zijn die klachten misschien een teken dat je er toch op een andere manier mee moet omgaan."

PTSS

Eén van die manieren is het doseren van die schokkende beelden. Als je er langdurig aan wordt blootgesteld, kan dat in uitzonderlijke gevallen leiden tot het ontwikkelen van een posttraumatische stressstoornis (PTSS). "Dat overkomt maar een heel klein deel. Maar het is voor jezelf belangrijk om te weten dat je een keuze hebt in hoeveel en hoe vaak je het nieuws volgt. Stel jezelf ook de vraag of het voor jezelf een toegevoegde waarde heeft om iets te kijken."

Verslaggeving van oorlog

RTL Nieuws-correspondent Olaf Koens is momenteel in Israël, waar hij dagelijks verslag doet van de oorlog. Ook hij ziet afschuwelijke beelden voorbijkomen. 

Hoe bepaalt Koens wat hij wel en niet laat zien in de uitzending? "Ik kan me heel goed herinneren hoe ik als kind bij mijn ouders op de bank zat wanneer ze het nieuws keken. En ik weet nog heel goed hoe mijn moeder haar handen over mijn ogen legde als de beelden te pijnlijk waren. 'Niet kijken', zei ze dan. 'Niet kijken, dit is te erg! Wat een ellende!' Dat gevoel draag ik als maker heel erg bij me. Als ik aan het werk ben, voel ik de handen van mijn moeder."

Koens vervolgt: "Ik zou beelden kunnen laten zien van lijkzakken bijvoorbeeld, maar wat is daar de toegevoegde waarde van? Ik praat liever met mensen omdat daar ook meer emotie in zit, dan zie je pas wat die mensen meemaken en hoe ze een oorlog ervaren."

Wat hij met eigen ogen ziet, 'komt absoluut hard aan', zegt Koens. "Ik zou liegen als ik zou zeggen dat het me niets doet. Maar in mijn werk mag ik erover schrijven, ik mag er met mensen over praten. Dat helpt mij enorm bij het verwerken van alles wat ik hier zie."

Waar het normaal is dat schokkende beelden voor bepaalde reacties kunnen zorgen, is het net zo begrijpelijk om ook die beelden te willen zien, zegt traumapsycholoog De Jong. In de eerste plaats heeft dat te maken met nieuwsgierigheid.

"De meeste mensen zijn toch benieuwd naar hoe iets eruitziet of wat er precies is gebeurd. Sommigen zijn er ook persoonlijker bij betrokken, omdat ze bijvoorbeeld zelf familieleden of kennissen hebben die daar zitten."

'Praten, maar niet te veel'

Maar ook voor die mensen geldt dat ze selectief moeten zijn in welke beelden ze wel of niet tot zich nemen. Naast het doseren van de mate waarin je het nieuws volgt, kan het volgens De Jong ook helpen om erover te praten. "Maar dat moet ook niet eindeloos doorgaan. Het is belangrijk dat erover gepraat kan worden. En daar kun je ook een begin- en een eindtijd op plakken. Zo kun je voorkomen dat het slechte nieuws elk aspect van je dag domineert."

Dat herkent ook onderzoeker Kiki de Bruin. Zij promoveert op het onderwerp nieuwsmijding. De hoeveelheid informatie en ellende in het nieuws zorgen er volgens haar voor dat mensen zich emotioneel overladen voelen. "Wat vaak kan helpen, is dat je één of twee nieuwsbronnen volgt op een bepaald moment van de dag. Daarnaast kun je ook aan je vrienden vragen of ze iets willen doorsturen als het écht belangrijk is. Op die manier hoef je zelf dan niet alles mee te krijgen."

Proactieve houding

Het is overigens ook goed om je te realiseren dat er ook nog goede dingen in de wereld gebeuren, zegt traumapsycholoog De Jong. "Daarmee bagatelliseer je niet al het leed in de wereld, maar zie je ook nog het totaalplaatje."

Tot slot adviseert hij ook een 'proactieve benadering' te hanteren tegenover collega’s, vrienden en familie. "Stel zelf vaker de vraag aan de ander hoe het met hem of haar gaat. Soms komen mensen er niet uit zichzelf mee, maar wanneer je die ruimte aan ze biedt, dan kan je urenlange verhalen horen en voelen mensen zich ook gehoord."