Waarom wachten bij de Efteling ons minder irriteert dan voor het stoplicht
Veel mensen laten zich niet afschrikken door lange rijen in het pretpark met wachttijden van soms meer dan een uur. Maar in het verkeer zorgen een paar minuten voor het stoplicht al bij velen voor irritatie. Slimme verkeerslichten en zelfs mobiele apps die het licht voor je op groen zetten, moeten een deel van die ergernis wegnemen. Waarom irriteert het stoplicht ons zo?
Volgens de Fietsersbond zijn stoppen en afstappen de grootste frustraties bij fietsers. In de hoop de fiets steeds aantrekkelijker te maken, doen veel gemeenten en provincies er daarom alles aan om mensen makkelijker te laten doorfietsen, vertelt een woordvoerder van de Fietsersbond Ross Goorden.
Zo kunnen detectielussen op de weg al op een afstand zorgen voor groen licht en worden meer kruispunten vervangen door rotondes. Wegbeheerders vervingen de afgelopen jaren ook steeds meer verkeerslichten voor slimme varianten. Daarvan zijn er inmiddels 650 aangesloten bij Schwung, de app die belooft het licht voor fietsers al op een afstand automatisch op groen te zetten.
Oplichtende symbolen
"En je ziet steeds vaker een klokje op stoplichten staan", gaat Goorden verder. Met cijfers of oplichtende symbolen telt een verkeerslicht zo zichtbaar af en weet jij hoe lang het licht nog op rood staat." Daarmee wordt ingespeeld op een belangrijk gegeven, zegt Goorden: "Verwachtingsmanagement, de grote boosdoener achter de frustratie die het stoplicht opwekt."
"Als je bij het stoplicht staat, weet je vaak niet hoe lang je moet wachten", zegt hersenwetenschapper Tonny Mulder. "Dat is eigenlijk de primaire instelling van mensen: als ze weten hoe lang ze moeten wachten, dan vinden ze het niet erg. Maar als je het niet weet, dan is er geen verwachting en worden mensen meer gestrest en geïrriteerd."
Omgaan met onzekerheid
Volgens Mulder gaat het echt onder je huid zitten. "Het is al regelmatig aangetoond en bij stoplichten is dat de grootste ergernis. Het gaat puur om de beleving van mensen en hoe het brein ermee omgaat. Die vindt het lastig om met onzekerheden om te gaan." Dat komt door een combinatie van een aantal gebieden in de prefrontale schors van je hersenen, het gebied in je brein dat is betrokken bij cognitieve functies.
"Een van die gebieden gaat over verwachtingen", gaat de onderzoeker verder. "Dat gebied vertelt je bijvoorbeeld dat je 30 minuten moet wachten en wil ook kunnen checken of die tijd wel klopt."
Het is te vergelijken met als je twee dezelfde snoepautomaten naast elkaar ziet staan en besluit om in één machine een euro te gooien, vertelt hij. "Als daar dan niets uit komt, dan zegt dat hersengebied: de volgende keer als ik hier kom, dan kies ik de andere machine." Je hersenen verwachten de volgende keer namelijk ook dat uit die ander niets komt.
"Daar spelen bedrijven ook slim op in, zoals De Efteling", zegt Mulder. "Daar geven ze aan hoe lang het nog duurt voor je in een attractie kunt en dan gaan mensen er rustig met een boterham staan. Als je niet weet lang hoe lang het duurt, dan krijg je ook discussies in de rij: kan ik nog even een ijsje halen of zijn we over een kwartier al aan de beurt?"