Nederlandse imamopleiding in de maak: 'Afhankelijk van buitenland'

Momenteel zijn moslimgemeenschappen in Nederland afhankelijk van imams uit het buitenland, zo schrijft minister Karien van Gennip van Sociale Zaken in een Kamerbrief. "Vaak spreken die imams de taal niet, zijn ze hier maar een korte tijd en zijn ze niet bekend met de gewoontes in onze samenleving. Hierdoor is er onvoldoende aansluiting bij onze normen en waarden", licht de minister toe aan Editie NL.

Ze denkt dat er ook vanuit de moslims zelf behoefte is om hun geloof op 'een Nederlandse manier' te beleven. "Als ik naar de kerk ga wil ik ook een priester die Nederlands spreekt", zegt Van Gennip. "Ik vind het belangrijk dat jongeren in Nederland hun eigen imam hebben."

VU, HvA en IPABO

Daarom is een imamopleiding op hbo-niveau volgens haar van belang. "We hebben uitgebreid onderzoek gedaan om te kijken welke organisaties dit willen en kunnen ontwikkelen", aldus de minister. Daar kwamen de Vrije Universiteit, de Hogeschool van Amsterdam en IPABO uit. Zij storten zich op het project en gaan de opleiding ontwikkelen. Dit doen ze in samenwerking met het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO).

Het is inderdaad hard nodig dat er meer imams worden opgeleid, beaamt imam en theoloog Azzedine Karrat. Toch is hij sceptisch over het initiatief. "Men gaat ervan uit dat je na een opleiding van vier jaar als imam aan de slag kan. Ik denk niet dat het zo werkt", zegt hij tegen Editie NL. Zelf doet hij onderzoek naar de vorming van imams in Nederland en is hij verbonden aan de Universiteit van Leiden.

24/7 imam

Het vak van de imam wordt volgens Karrat te veel vergeleken met dat van dominee of priester. "Het imamschap is heel divers. Je hebt er die alleen gebeden voordragen, maar ook die koranonderwijs en religieuze adviezen geven. Of die taken als mediator en psycholoog op zich nemen. Je hebt er nu zelfs influencers bij: imams die jongeren online aanspreken. Je bent 24/7 imam. Dat wordt nogal onderschat." 

Niet genoeg

Daarvoor is volgens Karrat meer nodig dan een vier jaar durende opleiding. "Imams worden van kleins af aan klaargestoomd. Er zijn veel stappen voor nodig." Zelf is hij er ook al van jongs af aan mee bezig geweest. "Ik ging altijd al naar de moskee en volgde als kind een opleiding om te koran te memoriseren. Op mijn twaalfde kende ik de koran al volledig uit mijn hoofd."

Vervolgens studeerde hij vijf jaar aan een koraninstituut, gevolgd door een vierjarige bachelor en een tweejarige master geestelijke verzorging. "Het is dus een behoorlijk proces om als imam in de gemeenschap geaccepteerd te worden. Je kunt niet verwachten dat iemand na vier jaar studeren dezelfde kennis heeft." 

Eerdere pogingen

Het plan om een imamopleiding in Nederland te starten, is niet nieuw. Zo wilden de Universiteit van Leiden, de VU en de Hogeschool InHolland bijna 20 jaar geleden alle drie een imamopleiding starten. Uiteindelijk lukte het alleen InHolland om de studie daadwerkelijk aan te bieden. Maar vanwege een tekort aan animo trokken zij na 7 jaar de stekker eruit.

Nederlands onderwijs

Karrat vraagt zich bovendien af waarom het per definitie erg is als een imam in het buitenland is opgeleid. "Dat moeten we beter onderzoeken. Er zijn inderdaad verkeerde voorbeelden geweest, maar er wordt nu zomaar een aanname gemaakt. Dat een imam in Nederland is opgeleid, geeft ook geen garantie. Het gaat om de persoon." 

Dat eerdere pogingen zijn mislukt, stemt Karrat extra sceptisch. "Wat maakt dat dit initiatief wel gaat lukken? We willen als gemeenschap niet elke keer een teleurstelling hoeven te verwerken."

Minister Van Gennip is er daarentegen van overtuigd dat het gaat werken. "We hebben van tevoren goed gekeken waar draagvlak voor is. Wat willen de jongeren in Nederland? Ik denk dat de behoefte er zeker is."

September 2025

Als alles volgens plan verloopt zal de inschrijving voor studenten in oktober 2024 worden geopend. De nieuwe opleiding gaat per september 2025 van start.