Koopzegels razendpopulair, maar vooral supermarkt zelf profiteert

Het sparen van koopzegels zit in de lift, blijkt uit een rondgang van RTL Nieuws bij supermarkten. Bij marktleider Albert Heijn schoot het aantal spaarders vorig jaar door de grens van 2 miljoen, meldt het bedrijf. En ook bij de PLUS en Coop neemt het aantal spaarders toe, laten de ketens weten. 

Concurrent Jumbo willen er liever niets over zeggen, zelfs niet of het er meer of minder zijn geworden in de afgelopen tijd. "Mede omdat we kort geleden zijn begonnen met digitaal sparen", aldus woordvoerder Ronald van der Aart. De Noord-Hollandse keten Vomar gaat niet in op vragen van RTL Nieuws over hun spaarprogramma.

Ook de andere supermarkten zijn niet zo scheutig met het delen van informatie over de spaarprogramma's, afgezien van hoe het werkt en het rendement dat klanten ermee kunnen behalen. "We zien dat als bedrijfsgevoelige informatie", mailt Elise van Ee, woordvoerder van PLUS. 

Tien cent per euro extra

Zij wijst er wel op dat het programma van PLUS het 'meest winstgevend is'. Dat komt door de manier hoe de keten het spaarprogramma heeft opgezet. Bij de keten krijg je 50 procent rente, maar het sparen duurt veel langer dan bij andere ketens. Per uitgegeven euro, spaar je 2 cent. 

Bij de meeste concurrentie betalen klanten 10 cent extra bovenop iedere euro die ze uitgeven aan boodschappen. Een rekenvoorbeeld: je doet voor 20 euro boodschappen. Met 20 koopzegels erbij reken je vervolgens 22 euro af. 

Als je jouw digitale spaarkaart vol hebt en inlevert, betaalt de supermarkt het opgebouwde spaartegoed plus rente uit. In onderstaand staatje zie je hoe dat voor de onderzochte ketens zit. En worden de verschillen tussen bijvoorbeeld PLUS en Jumbo duidelijk. 

Het gaat om serieus geld, blijkt als we zelf aan het rekenen gaan. Stel dat alle 2 miljoen spaarders van Albert Heijn hun spaarkaart voor de helft vol hebben. Dat gaat dan om een gezamenlijk spaartegoed van 49 miljoen euro. 

Geen depositogarantiestelsel

Is dat eigenlijk wel veilig? Stel dat je keten failliet gaat, dan ben je het geld kwijt. Er is geen depositogarantiestelsel voor spaarders bij supermarkten, zoals dat er wel is voor bankspaarders, laat Cem Polak, woordvoerder van De Nederlandsche Bank (DNB) weten. Het depositogarantiestelsel is het vangnet voor consumenten als een bank failliet gaan. Als dit gebeurt, krijgen spaarders hun geld tot een bedrag van 100.000 terug. 

Dat dit vangnet er niet is voor je spaartegoed bij supermarkten is geen reden tot zorg, verzekert Jumbo. "Grote supermarkten in Nederland hebben een solide reputatie en een langdurige geschiedenis van vaak tientallen jaren in het aanbieden van koopzegels", mailt de woordvoerder. "Aangezien supermarkten essentiële goederen verkopen en een overwegend stabiele klantenbasis hebben, is het risico laag."

Supermarkten zullen inderdaad niet zo snel op de fles gaan, bevestigt Babs van der Staak van de Consumentenbond. "Winkels worden eerder overgenomen dan dat ze failliet gaan."

Bij de Coop wordt het geld van spaarders in een aparte BV gezet, op een aparte rekening. "In het geval dat Coop failliet zou gaan, staat dit geld daar dus buiten en blijft het beschikbaar voor klanten", laat woordvoerder Rianne van Beek weten. De bedragen ziet het bedrijf als 'concurrentiegevoelig', en daarom houdt het die voor zichzelf.

Regels van de DNB

En helemaal zonder toezicht is het koopzegelsparen ook weer niet. De supermarkten hebben namelijk een uitzonderingspositie gekregen op het verbod dat geldt op 'aantrekken van opvorderbare gelden', zoals dat in DNB-jargon heet. Dit wettelijke verbod houdt kort gezegd in dat alleen banken consumenten mogen verleiden om spaargeld bij hen te stallen. 

Om onder de vrijstelling te vallen, moeten supermarkten wel aan een aantal voorwaarden voldoen. De zegels mogen alleen gekocht worden als de klant ook andere boodschappen koopt. 

En vervolgens mag voor maximaal 25 procent van de waarde van de boodschappen aan zegels gekocht worden. "Om te voorkomen dat de verkoop van producten ondergeschikt wordt aan de verkoop van de waardepapieren", aldus Polak. De supermarkten moeten verder een jaarrekening bij de toezichthouder inleveren met daarin onder meer het totaalbedrag aan spaarzegelgeld. 

Opgepompte claim

Tot zover de theorie. Maar heb je er als klant ook iets aan? De claim van supermarkten dat je zo'n hoge rente krijgt, verdient wel enige nuance, vindt Suzanne Bies. Zij is onderzoeker retail aan de Rijksuniversiteit van Groningen. "Albert Heijn adverteert met rente tot wel 6 procent. Maar zo moet je het niet helemaal zien. Want dat is niet wat het hen kost."

"Om dat rendement te halen, moet je namelijk wel 490 euro aan boodschappen uitgeven bij AH. En nog eens 49 euro uitgeven voor de volle spaarkaart", rekent zij voor. "Voor Albert Heijn is het dus maar 0,6 procent, niet zo duur dus voor hen."

Heel veel boodschappen

Voor het eerder genoemde spaartegoed van 49 miljoen euro is voor het tienvoudige aan boodschappen bij AH gedaan: bijna een half miljard euro. Dat komt neer op zo'n 1,5 procent van de omzet die moederbedrijf Ahold Delhaize vorig jaar in heel Europa haalde. 

Omdat supermarkten een limiet stellen aan de hoeveelheid zegels die je mag kopen per bestede euro, duurt het lang voordat je een volle spaarkaart hebt en dus rente kunt incasseren. "Een paar tientjes op jaarbasis", schat Bies. Het zijn inderdaad kleine bedragen, bevestigt Babs van der Staak van de Consumentenbond. 

"En ondertussen heeft de supermarkt je dus aan zich gebonden. Je gaat niet snel nog naar een andere supermarkt", zegt Bies. Dat is inderdaad een nadeel ervan, vertelt Van der Staak. "Je moet investeren voordat je begint met sparen. En hoe meer je wil sparen, hoe meer boodschappen je moet doen."

Digitalisering stuwt 

Dat er meer aan dit soort programma's wordt meegedaan, vindt retailonderzoeker Bies niet verrassend. "Steeds meer mensen sparen mee, daar zit wel een stijgende lijn in." Mede vanwege de geheimzinnigheid bij supermarkten heeft ook zij geen cijfers. Er wordt ook weinig onderzoek naar gedaan, omdat het een heel Nederlands fenomeen is, voegt zij toe. 

Uit de antwoorden van consumenten in marktonderzoeken blijkt wel dat het een zeer populair fenomeen is, vertelt zij. "Veel meer dan mensen zich realiseren." De groeiende populariteit is waarschijnlijk voor een groot deel te danken aan de digitalisering van de spaarboekjes.

"Ik kan me voorstellen dat dat een grote impact heeft gehad", zegt Bies. "Het risico voor consumenten is kleiner. Als je je spaarkaart kwijtraakte, dan was je echt je geld kwijt."

Natuurlijk heb je er wel wat aan als consument: de euro's rente krijg je echt. "Maar misschien loop je wel andere aanbiedingen mis bij een andere supermarkt." Nog een voordeel voor de supermarkt: klanten worden 'getriggerd' om meer uit te geven om hun spaarkaart vol te krijgen, vertelt Van der Staak. 

Positief gevoel

Het inleveren van zo'n volle spaarkaart levert niet alleen de klant iets op. Dankzij het fenomeen rewarded behaviour, het belonen van gedrag, spint de supermarkt er ook garen bij, vertelt Bies. "Als jij je spaarzegels inlevert, en je een beloning krijgt, ben je positiever over de winkel. En dat kan er weer voor zorgen dat je meer uitgeeft."

Het is dus vooral de supermarkt die ervan profiteert, met dit soort klantenbinding. "Retailing is een van de industrieën waar klanten het minst loyaal zijn, ze switchen relatief het vaakst van de keten. En daarom worden loyaliteitsprogramma's relatief vaak ingezet", vertelt Bies. "Aan jou als consument om te bepalen of dat groot genoeg is in vergelijking met aanbiedingen die je misschien laat liggen bij andere supermarkten."