Primeur: als alles meezit, ligt klimaatdoel binnen handbereik
Als het lukt om alle plannen die het kabinet heeft gemaakt om de broeikasgasuitstoot terug te dringen ook daadwerkelijk uit te voeren, dan is het klimaatdoel voor 2030 binnen bereik. Dat is voor het eerst. Maar de onzekerheden zijn nog erg groot.
Dat blijkt uit de jaarlijkse Klimaat en Energieverkenning van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).
55 procent minder
Het doel is om in 2030 55 procent minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990. Met alle plannen die er vorig jaar lagen, lag dat doel nog ver buiten bereik. Maar dit voorjaar heeft het kabinet meer dan 100 nieuwe maatregelen voorgesteld.
Met de plannen die er nu liggen, is een vermindering van de uitstoot mogelijk van 46 tot 57 procent. Dat is een forse verbetering ten opzichte van vorig jaar, toen het PBL nog uitkwam op een reductie van 39 tot 50 procent.
Veel te vroeg om te juichen
Overigens is het nog veel te vroeg om de champagne te ontkurken, want in de raming zitten nog een hoop onzekerheden. Een fors deel van het beleid moet nog daadwerkelijk omgezet worden in wetgeving. Als dat niet lukt, halen we de doelen ook niet. Daarnaast is een deel van de maatregelen geagendeerd beleid. Dat zijn plannen die in een nog wat eerder stadium verkeren, en dus ook nog kunnen sneuvelen.
In de doorrekening heeft het PBL het vastgestelde, voorgenomen én geagendeerde beleid meegerekend, voor zover de plannen concreet genoeg waren om mee te kunnen rekenen. Dat verklaart ook een deel van de winst ten opzichte van vorig jaar, toen werd geagendeerd beleid (denk aan maatwerkafspraken met grote uitstoters, productie van groene waterstof in de industrie, verplicht stellen van de hybride warmtepomp en afspraken met woningcorporaties) helemaal nog niet meegeteld.
Lange lijst maatregelen
Dit voorjaar presenteerde het kabinet een lange lijst extra maatregelen om de doelstelling te halen. De plannen lopen uiteen van extra zonne-energie opwekken tot het ombouwen van gascentrales en van subsidie op elektrische auto’s tot het aanleggen van veel meer laadpalen.
Andere belangrijke maatregelen zijn het opschalen van waterstofgebruik in de industrie en minder verbranding in afvalcentrales.
Niet alles te beïnvloeden
Maar ook andere factoren moeten meezitten om het doel te halen, die nog minder makkelijk zijn te beïnvloeden. Zoals het weer, de ontwikkeling van de gasprijs en hoeveel energie er geïmporteerd en geëxporteerd moet worden.
Denk maar zo: als we koude winters hebben, verbruiken we meer gas en stoten we dus meer CO2 uit. Als de gasprijs weer zo laag wordt als vroeger, gaan huishoudens en de industrie waarschijnlijk ook meer verbruiken en ook dat zorgt voor meer uitstoot. En als we wegens tekorten stroom moeten importeren die met bruinkool in Duitsland is opgewekt, zorgt dat ook weer voor extra uitstoot.
Werk aan de winkel
Als het (toekomstige) kabinet een kans wil hebben om het doel van 55 procent te halen in 2030 is er dus werk aan de winkel. De plannen moeten zo snel en ambitieus mogelijk uitgewerkt en ingevoerd worden, stelt het PBL.
Vertraging, bijvoorbeeld door een lange kabinetsformatie en wijziging van de plannen, vergroot het risico dat het doel niet wordt gehaald.
Heel veel hobbels op de weg
Daar lijken we nu al de eerste tekenen van te zien. Zo gaat het PBL er nog vanuit dat rekeningrijden in 2030 wordt ingevoerd en zorgt voor 0,5 tot 2,5 megaton aan CO2-reductie. Dat plan wordt nu wel meegerekend, maar de Tweede Kamer heeft het onderwerp controversieel verklaard met de verkiezingen in aantocht en gaat er dus voorlopig niet verder mee aan de slag.
En dat is maar een van de vele hobbels op het pad naar 55 procent reductie. Want het stroomnet in Nederland zit nu al overvol. Extra capaciteit is hard nodig voor de energietransitie, omdat het doel nu juist is dat de industrie minder gas gebruikt, en allerlei processen juist gaat elektrificeren. Dat geldt ook voor huishoudens. Warmtepompen, elektrische auto's, ze vreten allemaal stroom.
Het is dus van het allergrootste belang dat geplande investeringen in het elektriciteitsnet doorgaan, net als projecten voor het opslaan van CO2 en de productie van waterstof. Daarvoor moet er haast gemaakt worden met het verlenen van vergunningen én de mensen moeten gevonden worden die het allemaal uit kunnen voeren. In een extreem krappe arbeidsmarkt is dat geen gemakkelijke opgave.
Landbouw niet op schema
Met het oog op het halen van de doelstelling is al bij al het goede nieuws dat er in feite voldoende plannen zijn. De grote 'maar' is dat alles valt of staat met de uitvoering ervan.
Voor bijna alle sectoren liggen er, op papier dan toch, voldoende plannen, maar voor de sector landbouw geldt dat trouwens niet. Het kabinet heeft daar wel een plan voor liggen, maar dat is nog zo weinig concreet, dat het PBL het niet door kon rekenen.