Scheepsbouwer Damen kijkt altijd naar de staat voor geld
De schadeclaim van scheepsbouwer Damen bij de Nederlandse staat vanwege de sancties tegen Rusland heeft weinig kans van slagen, is de verwachting. De poging past wel in de houding van het bedrijf voor het krijgen van overheidssteun: niet geschoten is altijd mis.
Damen is een gigant in de scheepsbouw, met een omzet van 2,5 miljard euro en 35 scheepswerven wereldwijd en 12.000 werknemers. Het maakt allerhande schepen, zowel voor militair gebruik als de zakelijke markt.
En tot voor kort werden er dus ook schepen voor Russische klanten gemaakt. Maar door de sancties tegen Rusland mogen die niet worden geleverd. Volgens het bedrijf gaat het voornamelijk om vissersboten en sleepboten.
Miljoenenstrop
Hoe groot de strop is, wil het bedrijf niet precies zeggen, maar het zou om tientallen miljoenen gaan. Het bedrijf laat weten de sancties te steunen, maar vindt het niet eerlijk dat het die last helemaal zelf moet dragen.
"Het is een beetje als covid, het overvalt ons allemaal", zegt een woordvoerder. Wat Damen betreft is dit dan ook geen geval van gewoon ondernemersrisico en moet de staat bijspringen, ook al doet Damen bewust zaken met landen als Rusland. "Dat ze een oorlog zouden beginnen, dat konden we niet voorzien."
Kijken wat er mogelijk is
En dus kijkt Damen naar de overheid om bij te springen, ook al wist het vorig jaar ondanks de tegenvaller wel een winst van 15 miljoen euro in de boeken te zetten. Op een omzet van 2,5 miljard euro is dat overigens niet veel.
Hoeveel er precies aan nadeelcompensatie wordt gevraagd, wil het bedrijf niet zeggen. Maar Damen wil 'kijken of er iets mogelijk is'.
Lijden onder algemeen belang
In principe kan een bedrijf inderdaad een beroep doen op nadeelcompensatie in zo'n geval, vertelt Michiel Tjepkema, universitair hoofddocent overheidsaansprakelijkheid aan de Universiteit Leiden. Die weg staat open als er maatregelen in het algemeen belang worden genomen (zoals de sancties), waar een kleine groep schade door lijdt. Damen in dit geval.
De rechter moet uiteindelijk toetsen of er daadwerkelijk schade vergoed moet worden en kijkt daarbij onder meer naar de vraag of er sprake is van een ondernemersrisico dat een bedrijf in principe gewoon zelf moet dragen.
Part of the deal
Volgens Damen had het bedrijf de oorlog en de daarbij behorende sancties niet kunnen voorzien, maar Tjepkema is daar lang niet zeker van. "Als jij in deze branche zit, deal je met staten die soms een dubieuze reputatie hebben. Dan zijn maatregelen part of the deal." Toch zakendoen met zo'n land is dan dus een weloverwogen risico.
Van belang daarbij is ook dat de gespannen politieke verhoudingen met Rusland al lang spelen, omdat Rusland al in 2014 de Krim annexeerde. Daarna werden er al sancties aan het land opgelegd, hoewel minder vergaand dan na de invasie in 2022.
In dat licht acht Tjepkema het niet waarschijnlijk dat de Nederlandse belastingbetaler op moet draaien voor een misgelopen deal met Russische partijen.
Traditie
De poging om toch geld bij de staat te halen, past binnen de traditie van het Gorinchemse conglomeraat. Uit door RTL Z geanalyseerde overheidsgegevens blijkt dat het bedrijf in de afgelopen 5 jaar zeker 24 keer bij de staat aanklopte voor subsidie.
Als het enigszins mogelijk is, wordt er subsidie aangevraagd. Uiteenlopend van duizend euro voor een project tegen laaggeletterdheid bij Shipyard Oranjewerf in 2021, tot 2,8 miljoen verduurzamingssubsidie in 2020.
Alles bij elkaar is er zeker 5,1 miljoen euro aan allerhande subsidies overgemaakt naar het bedrijf in de jaren 2017 tot en met 2022.
Wat het bedrijf betreft staat dat niet op gespannen voet met de gang naar de rechter nu. Als er mogelijkheden tot subsidie zijn, dan maakt het bedrijf daar gebruik van, vertelt de woordvoerder.
