Onder curatele staan zoals Britney Spears: 'Heftige maatregel die soms nodig is'

Baby One More Time, Oops!... I Did It Again: het is meer dan 20 jaar geleden dat deze nummers bovenaan de Nederlandse hitlijsten stonden. In de tussentijd is er een hoop gebeurd. Britney Spears haalde de afgelopen jaren vaak het nieuws vanwege haar persoonlijke problemen. Ze verbleef in meerdere instellingen.

De problemen waren volgens de Amerikaanse rechter zó ernstig dat ze begin 2008 onder toezicht van haar vader Jamie kwam te staan. Dat gebeurde na een mentale inzinking waarbij ze onder meer haar hoofd kaal schoor.

Zo'n conservatorship wordt in Amerika door een rechtbank opgelegd aan personen die niet in staat zijn om hun eigen beslissingen te nemen, zoals mensen met dementie of als mensen andere psychische aandoeningen hebben.

59 miljoen dollar

De vader van Britney en een advocaat hebben de afgelopen 13 jaar de bezittingen beheerd. Drie jaar geleden ging dat volgens Business Insider nog om een slordige 59 miljoen dollar (50 miljoen euro). Ook beheerden zij haar privéleven. Dat ging heel ver: haar vader bepaalde wie op bezoek mocht komen en met wie Britney mocht communiceren. 

Sinds september 2019 ligt de zeggenschap tijdelijk bij Britneys manager, omdat de vader van Britney het vanwege gezondheidsredenen niet meer zag zitten. Een rechter verlengde het wettelijk gezag vorig jaar nog.

Het gezag gaat daarna mogelijk naar Britneys moeder Lynne. Zij diende eerder een verzoek in om de zeggenschap over haar dochter te krijgen.

De vraag is alleen of de rechter daarin meegaat. Als het aan de fans van Britney ligt, blijft ze niet onder toezicht. Fans vinden dat het wettelijk gezag als een soort gevangenis is voor de zangeres. Daarom dragen sommige fans en andere artiesten shirts met de tekst: 'Free Britney'.

In Nederland noemen we dit 'onder curatele'

Ook in Nederland kennen we maatregelen tegen handelingsonbekwaamheid. We noemen het alleen anders. "Wettelijk gezag, die term gebruiken wij niet in Nederland", zei advocate Saskia Fonds eerder tegen RTL Nieuws. Zij is gespecialiseerd in zaken als mentorschap, bewind en curatele. Hier in Nederland spreken we van 'onder curatele' of 'onder bewind' staan.

Het onder curatele stellen, dat gaat in Nederland het verst, zegt de advocate. Het is een heftige maatregel, die soms gewoon nodig is, legt ze uit. "Het is heel ingrijpend. Je wordt dan aangemerkt als handelingsonbekwaam. Je hebt geen vrijheid meer om dingen te kopen, contracten te ondertekenen en je mag geen beslissingen meer nemen." Ook mag je geen gezag hebben over kinderen onder de 18 jaar.

Geestelijke stoornis

Mensen die onder curatele worden gesteld, hebben meestal een geestelijke stoornis, hebben een verstandelijke beperking of zijn zwaar verslaafd - bijvoorbeeld aan alcohol. Het is een beschermingsmaatregel, legt de advocate uit. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat iemand in een korte tijd al z'n geld erdoorheen jaagt - verkwisting dus. Of dat iemand met verkeerde mensen omgaat. 

De maatregel kan heel lang duren, maar ook heel kort. "Soms hebben mensen een tijdelijke stoornis."

'Echt een inbreuk op je vrijheid'

Lang niet iedereen vindt zo'n maatregel vervelend. Anderen wel. "Sommige mensen ervaren het als zwaar. Je raakt je autonomie kwijt. Het is echt een inbreuk op je vrijheid." 

Als het puur om financiële zaken gaat, dan kan ook geregeld worden dat je onder bewind komt te staan. Daarnaast bestaat de term mentorschap. Dan regelt een mentor de verzorging, verpleging, behandeling en begeleiding van iemand die dat zelf niet kan.

Weekgeld

Als je onder curatele staat, heb je dan helemaal geen geld? Dat bepaalt de curator, vertelt de advocate. Dit kan - net als in Amerika - een ouder zijn of iemand anders die dicht bij de persoon staat. "Een curator of bewindvoerder kan weekgeld of maandgeld geven. Of die kan zeggen: beheer zelf je rekening, maar als het fout gaat, dan grijp ik in."

De persoon die onder curatele staat, kan een verzoek doen om de maatregelen op te heffen. In de VS mag Britney haar mening geven in een hoorzitting.

Hoe groot de kans is dat Britney weer op eigen benen komt te staan, is moeilijk te zeggen. De afgelopen jaren leek het beter met haar te gaan, totdat ze zich begin 2019 weer liet opnemen. Fans vreesden dat het weer niet goed met haar ging vanwege haar soms vreemde filmpjes en foto's op social media.

'Dit is hoe ik echt ben'

Zorgen die volgens Britney zelf overigens onterecht waren. "Ik begrijp dat sommige mensen mijn berichten niet leuk vinden of ze zelfs niet begrijpen maar dit ben ik als ik blij ben. Dit is hoe ik echt ben", stelde de zangeres haar volgers gerust. "Ik wil mensen inspireren om hetzelfde te doen en gewoon jezelf te zijn zonder anderen steeds te willen pleasen. Dat is de sleutel tot geluk!"