Schandaal The Voice zorgt voor domino-effect aan schade: wie gaat dat betalen?
Nu RTL Nederland de stekker uit het populaire televisieprogramma The Voice heeft getrokken naar aanleiding van de aantijgingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik, is het onder meer de vraag wie er gaat opdraaien voor de schade.
De omvang van de financiële schade is op dit moment moeilijk te becijferen, mede omdat de betrokken bedrijven RTL Nederland, ITV en Talpa Network in afwachting van een onderzoek door advocatenkantoor Van Doorne geen vragen willen beantwoorden.
Duidelijk is al wel dat er door verschillende partijen schade wordt geleden, en dat het daarbij kan gaan om gigantische bedragen.
Slachtoffers
In de eerste plaats valt te denken aan de slachtoffers van het vermeende seksueel grensoverschrijdende gedrag en machtsmisbruik, die genoegdoeningen of schadevergoedingen zouden kunnen eisen.
Het is daarbij wel de vraag of die emotionele schade is te vertalen naar een financieel bedrag, en of een tegenpartij daarvoor aansprakelijk kan worden gesteld.
Sponsors
Makkelijker te becijferen is de schade van sponsors en adverteerders. Sponsors zijn bedrijven die bij de ontwikkeling van het programma betrokken zijn, en hun naam en producten hebben verbonden aan het merk en de uitzendingen van The Voice.
Bij sponsorcontracten gaat het om bedragen van 50.000 euro tot ruim één miljoen, aldus een ingewijde die anoniem wil blijven. Die inkomsten worden vaak verdeeld over de producent van een televisieprogramma en de uitzender ervan, in dit geval dus ITV en RTL Nederland.
Inmiddels hebben sponsors van het programma als T-Mobile, Lidl, Isla Pastilles en Renault, die bijvoorbeeld een nieuwe auto aan de winnaars van de talentenshow cadeau deed, zich teruggetrokken. Het is goed mogelijk dat zij hun sponsorgelden (deels) zullen terugeisen of niet betalen.
Adverteerders
Naast de sponsors zijn er ook gewone adverteerders, die bij RTL Nederland zendtijd in de reclameblokken in en om het programma hebben ingekocht. Ook zij lijden schade, en kunnen die gaan claimen.
Omdat het populaire The Voice veel kijkers trekt, is die reclamezendtijd in en rond dat programma duur. Naar verluidt kost de uitzending van zo'n commercial enkele tienduizenden euro's.
Nu het kijkcijferkanon wordt vervangen door een ander programma, kijken er straks minder mensen naar die dure reclameblokken. Adverteerders zullen daarvoor schadeloos gesteld willen worden. Met 6 tot 8 blokken per uitzending loopt de teller snel op.
Reputatieschade
Volgens media registratiebureau Adfact loopt RTL Nederland in totaal 57 miljoen euro aan reclame-inkomsten mis door het schrappen van The Voice en aanverwante programma's.
Dat is nog los van de reputatieschade die RTL Nederland door de kwestie kan oplopen. Het ligt voor de hand dat RTL de schade vervolgens geheel of gedeeltelijk zal proberen te verhalen op de producent van het programma, ITV.
In een verklaring aan de eigen medewerkers liet de directie van RTL Nederland vanochtend weten niet te hebben geweten van seksueel grensoverschrijdende gedrag of de berisping van Rietbergen.
Schade bij ITV
Het is vervolgens de vraag in hoeverre ITV aansprakelijk zou zijn voor de schade van RTL. ITV kocht de The Voice-producent Talpa Media in 2015 van John de Mol. In 2020 werd het bedrijf omgedoopt tot ITV Studios Netherlands.
Uit de erkennende verklaring van de in opspraak geraakte bandleider Jeroen Rietbergen van The Voice blijkt dat zijn 'werkgever' hem destijds 'streng heeft aangesproken' op zijn seksueel grensoverschrijdende gedrag.
In de meeste berichtgeving wordt aangenomen dat dat plaatsvond in 2016, maar volledig zeker is dat niet. Zeker is dus wel dat zijn werkgever ervan heeft geweten. Of met die werkgever John de Mol, productiebedrijf Talpa Media of eigenaar ITV wordt bedoeld, is echter niet duidelijk.
Aansprakelijkheid
Dat is van belang voor de vraag of ITV wist van de kwestie, en daarmee wellicht aansprakelijk kan worden gehouden voor de schade. In een eerste verklaring stelde ITV Nederland 'geschokt' te zijn door de aantijgingen.
Maar desgevraagd wil het bedrijf geen antwoord geven op de vraag of dat ook betekent dat het niets van de kwestie wist. ITV heeft inmiddels het Amsterdamse advocatenkantoor Van Doorne in de hand genomen voor een onafhankelijk onderzoek.
John de Mol
Als het Britse ITV als eigenaar van het productiebedrijf van The Voice niets wist van de zaak en nu wel moet opdraaien voor schadeclaims, kan het op zijn beurt weer claims indienen bij John de Mol, van wie het het productiebedrijf kocht.
Dat De Mol destijds wist van de berisping van Rietbergen is niet met zekerheid te zeggen, maar wel waarschijnlijk. Rietbergen was de partner van zijn zus, die als gevolg van de zaak destijds een periode uit elkaar waren. Bovendien was De Mol tot en met 2019 creatief nog nauw bij The Voice betrokken.
Een woordvoerster van De Mols bedrijf Talpa Network wil niet ingaan op vragen, ook niet over of De Mol wist van de kwestie. In zijn talkshow HLF8 zei John's zoon Johnny de Mol gisterenavond dat hij zelf niet van de tijdelijke scheiding van zijn tante wist, maar dat hij aanneemt dat zijn vader wel op de hoogte was van de berisping.
Verborgen gebrek
Als dat na het onderzoek door de advocaten van Van Doorne inderdaad komt vast te staan, zou ITV dus kunnen stellen dat het met de overname van productiebedrijf Talpa Media een bedrijf kocht met een 'verborgen gebrek'.
De schade die ITV zou kunnen claimen is niet alleen beperkt tot de schadeclaims die de Britten mogelijk van RTL, sponsors of slachtoffers zullen krijgen. ITV lijdt zelf namelijk ook directe schade.
Misgelopen inkomsten
Nu RTL de stekker uit de uitzending van The Voice en de gelijknamige talentenshows voor kinderen en ouderen heeft getrokken, staan immers ook de betalingen van RTL aan ITV voor die shows op losse schroeven.
Volgens een ingewijde betaalt RTL zo'n 500.000 euro per uitzending, en zou het gaan om in totaal zo'n 30 shows. Daarvan liggen al 20 afleveringen op de plank. Daarmee kan ITV alleen al dit jaar dus 15 miljoen euro aan inkomsten mislopen.
Succes fee 300 miljoen
En er is nog een derde bedrag, dat ITV eventueel bij John de Mol zou kunnen proberen te vorderen. De Britse televisiegigant betaalde in totaal bijna 800 miljoen euro voor Talpa Media, waarvan bijna 300 miljoen een zogenaamde 'succes fee' was, berekend aan de hand van de financiële resultaten in de periode tussen 2017 en 2020.
Omdat dat ook de periode is waarin in elk geval het door Rietbergen erkende seksuele grensoverschrijdende gedrag plaatsvond waarvan zijn werkgever op de hoogte was, is de vraag of ITV dat deel van de aankoopsom ter discussie zou kunnen stellen.