Je kind betrekken bij het huishouden: 'Begin er vroeg mee'

Jong geleerd is echt oud gedaan

Annelies Bobeldijk stelt dat kinderen al vanaf jonge leeftijd kunnen worden betrokken bij huishoudelijke klusjes. Niet als verplichting, maar omdat ze het leuk vinden om te helpen. "Een peuter van twee jaar kan al boontjes breken of sokken bij elkaar zoeken." Volgens haar draait het er dan om dat kinderen spelenderwijs worden betrokken bij het huishouden zodat ze leren mee te doen.

Ook bij ongelukjes biedt het huishouden kansen om samen te leren. "Als je peuter limonade laat vallen op de vloer, kun je samen een doekje pakken en het samen schoonmaken. Zo leren ze: er is iets gebeurd, en dat lossen we samen op. Kinderen voeren de taak misschien nog niet helemaal goed uit, maar ze leren wel dat opruimen erbij hoort", vertelt Bobeldijk.

Wedstrijdje opruimen

"Door kinderen vanaf jonge leeftijd te betrekken bij het huishouden, ontwikkelen ze discipline, zelfstandigheid en het besef dat ze bijdragen aan het gezin", legt Bobeldijk uit. "Het gaat niet om perfectie, maar om het proces van leren en meedoen."

Ook het toevoegen van een spelelement helpt om het aantrekkelijk te maken voor kinderen. "Stel je kind gooit een doos met 200 blokken om, en je kind pakt ze één voor één op. Dat is natuurlijk een enorme opruimklus voor je peuter en gaat geheid gehuil opleveren. Je kunt dan als ouder driekwart naar jezelf schuiven en er vervolgens een wedstrijdje van maken: ‘Wie is er sneller, jij met een kwart of ik met driekwart?' Kinderen leren hiervan wat verantwoordelijkheid is. Ze zien dat dingen niet vanzelf gebeuren."

Kleine stapjes, groot succes

Naarmate kinderen ouder worden, kunnen taken worden uitgebreid, mits ze behapbaar blijven. "Zo kan een taak als de tafel dekken voor een kind van vijf nog te abstract zijn. Maar als je de taak opdeelt in stukjes begrijpt hij of zij het waarschijnlijk wel. Zet bijvoorbeeld zelf de borden alvast op tafel maar verdeel ze nog niet en vraag je kind daarna of-ie het kan verdelen over de tafel. Hetzelfde doe je met bestek en placemats. Grote taken opdelen werkt beter dan alles in één keer vragen. Dit kun je daarna stap voor stap verder uitbreiden, zodat je kind uiteindelijk de hele tafel zelf kan dekken." 

Dit geldt ook voor het opruimen van zijn of haar kamer. "Een taak als 'ruim je kamer op' is voor jonge kinderen vaak te groot. Maar ‘ruim eerst de blokken op’ en daarna 'leg je knuffels terug in bed' is wel haalbaar. Zo voorkom je frustratie en houd je het leuk", tipt de opvoeddeskundige. 

Zuchtende pubers

Pubers zijn al wat volwassener en kunnen daardoor meer in het huishouden helpen, al geven ze in deze leeftijdsfase vaak wel wat meer weerstand. "Wanneer je je pubert vertelt: 'Je moet vanmiddag je kamer opruimen', krijg je geheid weerstand. Maar als je zegt: 'Aan het eind van de week wil ik dat je kamer opgeruimd is', geef je ze ruimte om zelf te bepalen wanneer ze de taak gaan doen. Dat werkt veel beter en geeft minder gezeur."

Ook het aanbieden van keuzes helpt de puber, omdat het ze een gevoel van keuzevrijheid geeft. "Wil je stofzuigen of de hond uitlaten?" Daarnaast geldt: hoe beter de band met je kind, hoe meer bereidheid. 

Leeftijd is maar een getal

Hoewel veel opvoedadviezen gepaard gaan met takenlijstjes per leeftijd, gelooft Bobeldijk daar niet in. "Het hangt veel meer af van het karakter van het kind. Niet elk kind is klaar voor dezelfde taak op hetzelfde moment. De één is op z’n zesde al gestructureerd, de ander heeft op z’n achtste nog moeite met overzicht."

Ook neurodiversiteit speelt een rol. "Een kind met ADHD zal bijvoorbeeld meer moeite hebben met een bepaalde taak dan een kind zonder. Het is dus belangrijk om goed te kijken naar wat jouw kind aankan, wat past bij het karakter én bij de situatie, en niet zozeer naar de leeftijd van het kind." 

Wees realistisch

Tot slot benadrukt Bobeldijk dat huishoudelijke taken niet alleen bedoeld zijn om ouders te ontlasten, maar om kinderen te leren dat dingen gedaan moeten worden. Je bereidt ze voor op het leven. "Laat kinderen meedoen, maar houd het realistisch voor ze. Verwacht op vroege leeftijd ook geen perfectie. Deel de taken op en geef ze ruimte. Het gaat met huishoudtaken niet echt om leeftijd, maar vooral om het karakter en ontwikkeling van je kind." 

Als laatste tip geeft de opvoeddeskundige nog mee om het gezellig te houden, want als het leuk blijft, leren ze het volgens haar vanzelf.