De rechters spreken, maar nabestaanden zwijgen in het Marengo-proces
Misdaadverslaggever Jermaine Ellenkamp schrijft regelmatig columns over wat hem opvalt in de wereld van crime. Over de heftige details tijdens rechtszaken, avonturen op plaatsen delict en vreemd gedrag van verdachten. Van z'n zwijgrecht maakt hij geen gebruik, integendeel.
"Door niet te spreken, lopen nabestaanden het risico dat het volledige verhaal onverteld blijft"
De uitspraak in het beruchte Marengo-proces dinsdag is een moment waarop er weer een stukje misdaadgeschiedenis zal worden geschreven. Velen zullen blij zijn dat het eerste hoofdstuk van het proces erop zit, waaronder de nabestaanden. Zij lieten zich niet of nauwelijks zien tijdens de 142 zittingsdagen in het proces. Waar de rechters dinsdag uitspraak doen, blijven de families van de doodgeschoten slachtoffers zwijgend achter. In veel gevallen uit pure angst, ernstig bezorgd om hun veiligheid.
En dat kan natuurlijk niemand ze kwalijk nemen, want drie onschuldigen waren al het slachtoffer van fatale moordaanslagen. Broer Reduan, advocaat Derk Wiersum en vertrouwenspersoon Peter R. de Vries werden doorgeschoten, vermoedelijk vanwege hun relatie tot kroongetuige Nabil B. Daarmee is het Marengo-proces niet alleen ontzettend complex en omvangrijk, maar staat bijna alles in het teken van veiligheid.
Tijdens het proces moest zelfs Defensie bijspringen om de zwaarbeveiligde Bunker-rechtbank te beschermen. Wie het industrieterrein van Amsterdam-Osdorp opkwam, zag militairen op straat samen met zwaarbewapende politieagenten, vergezeld door drones en helikopters. Rechters, officieren, advocaten en verdachten reden al die dagen af en aan, maar de nabestaanden en hun raadslieden volgden het proces vaak op een andere locatie. Ze bleven allemaal anoniem.
Waar de rechten voor de nabestaanden de laatste jaren, met dank aan advocaten zoals Richard Korver en Sébas Diekstra, niet meer weg te denken zijn uit de rechtspraak, gebruikt bijna niemand ze in het Marengo-proces. Niemand van de nabestaanden durfde gebruik te maken van het spreekrecht. Niemand durfde zich uit te spreken over de enorme impact die de moorden op hun geliefden hadden. Niemand durfde een schadevergoeding te vragen voor het enorme leed. En niemand durfde de verdachten in de ogen te kijken en zich uit te laten over hun houding of vermeende handelen. Waar de verdachten het recht hadden om te zwijgen, voelde het voor de nabestaanden als een zwijgplicht.
Het zet je aan het denken over de positie van nabestaanden in dit soort zaken. Want het heeft niet alleen gevolgen op persoonlijk niveau, maar het werpt ook bredere vragen op over de rol van slachtoffers in het rechtssysteem. Door niet te spreken, lopen nabestaanden het risico dat hun stem niet wordt gehoord en het volledige verhaal onverteld blijft. Het gezegde luidt: spreken is zilver, zwijgen is goud. Maar die vlieger gaat in het Marengo-proces niet op.
Bekijk hier waarom iedereen klaar is met het Marengo-proces: