De Confederatievlag: symbool van haat of teken van moed?
De Confederatievlag wappert al meer dan 150 jaar in de zuidelijke staten van Amerika. De afbeelding is niet weg te denken uit het straatbeeld. Maar na de racistische moord in een kerk in Charleston, vorige week, is de vlag omstreden. Hoe belangrijk is hij eigenlijk? Vier vragen.
Volgens tegenstanders is de vlag waar de schutter Dylann Roof mee poseerde een symbool van haat, terwijl het voor de voorstanders een teken van moed blijft. Maarten Zwiers, universitair docent aan de Rijksuniversiteit Groningen, is onder meer gespecialiseerd in de geschiedenis van het zuiden van de VS. Hj legt uit waarom de vlag zo gevoelig ligt.
1. Die omstreden vlag, wat zien we daar nou eigenlijk op?
De vlag waar het om gaat is de zogenaamde 'battle flag'. Hij werd ontworpen door generaal Beauregard, die voor het zuiden vocht tijdens de Amerikaanse burgeroorlog. De vlag is rood met de omlijning van een wit kruis, twee diagonaal gekruiste blauwe banen met daarin dertien witte sterren. De sterren staan voor de elf zuidelijke staten die samen de 'Confederate States' vormden, plus de twee staten Kentucky en Missouri. Die twee staten scheidden zich niet af, maar waren wel vertegenwoordigd in het zuidelijke Congres. Wie in de vlag het Andreaskruis van de Schotse vlag herkent, ziet dat goed: veel Zuiderlingen waren van Schots-Ierse afkomst.
2. Waarom is die vlag zo'n probleem voor de tegenstanders?
Voor de tegenstanders is de vlag onlosmakelijk verbonden met de slavernij en onderdrukking. En ze hebben een punt. Slavernij was een belangrijke reden om zich rond 1860 af te scheiden van de rest van de VS. In de noordelijke staten werd al nagedacht over een verbod op uitbreiding van de slavernij naar het westen, terwijl een groot deel van de economie in het zuiden afhankelijk was van de slaven die werkten op bijvoorbeeld de katoenplantages.
3. Waarom willen de voorstanders hem houden?
Voor de voorstanders is de vlag juist een teken van de 'dappere' strijd die de soldaten in het zuiden tijdens de Amerikaanse burgeroorlog vochten tegen het noorden. Zij willen dat die strijd niet wordt vergeten. De vlag is een flinke tijd uit het straatbeeld weg geweest, maar dook na de Tweede Wereldoorlog weer op. Dat was een tegenreactie van de zuiderlingen op de opkomst van de burgerrechtenbeweging: die eiste gelijke rechten voor de zwarte bevolking. Voor veel voorstanders is het ook een kwestie van vrijheid van meningsuiting.
4. Wat is de kans dat de vlag straks verdwijnt uit het openbare leven in het zuiden?
Die is niet zo groot. Je loopt er misschien niet zo snel mee over straat, maar de vlag is ook verweven met het leven in het zuiden. Economische motieven zullen waarschijnlijk doorslaggevend zijn: als het straks not done wordt om je ermee te associëren en bedrijven zich vanwege de vlag minder snel zullen vestigen in de zuidelijke staten, zal dat een belangrijke factor zijn voor het verdwijnen van de vlag.