Van 'unieke oplossing' tot 'verraad': de eerste reacties op brexitdoorbraak

"Een geweldige deal die ons de controle teruggeeft", aldus de Britse premier Boris Johnson, die na de doorbraak in de onderhandelingen de druk op het Britse parlement in een reeks tweets direct opvoert.

Het parlement moet volgens hem instemmen met de onderhandelaarsdeal zodat zijn land zich weer 'kan concentreren op de prioriteiten van het volk en het land weer bij elkaar kan worden gebracht', schrijft Johnson onder meer. Die cruciale stemming volgt aanstaande zaterdag in een speciale extra zitting in Londen.

Volgens hoofdonderhandelaar Michel Barnier van de EU brengt het nieuwe akkoord rechtszekerheid voor iedereen, waar een harde brexit vooral zou zorgen 'voor onzekerheid, met name voor burgers', zei hij tegen Financial Times.

Ierse premier: 'Unieke oplossing' 

De Ierse premier Leo Varadkar spreekt in een eerste reactie van 'een unieke oplossing'. Hij denkt dat door deze deal de economieën van alle landen kunnen blijven bloeien. "Het beschermt de interne markt en onze plaats daarin", aldus de Ierse premier.

De eerste reacties van Europese leiders zijn voorzichtiger. Zo noemde de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen de deal 'een goed startpunt'. De Franse president Macron liet weten 'redelijk optimistisch' te zijn.

Minister-president Rutte is dat ook. "Een eerste lezing laat zien dat dit er goed uitziet", zei Rutte tegen politiek verslaggever Fons Lambie. "Niemand wil een harde brexit", aldus de premier die complimenten gaf aan de onderhandelaars van zowel de EU als de Britten.

Ondernemersvereniging Evofenedex is ook positief. Al houdt ook de belangenbehartiger van zo'n 15.000 bedrijven een slag om de arm. "Het Britse parlement kan nog roet in het eten gooien, en we moeten de waterdichtheid van de gemaakte afspraken nog beoordelen", zei directeur Bart Jan Koopman tegen persbureau ANP.

'Opwindende deal'

Het Conservatieve Britse parlementslid Jacob Rees-Mogg - een prominent brexiteer - bejubelde de onderhandelaarsdeal. "Het is echt een goede, opwindende deal, zonder de ondemocratische backstop", zei hij vandaag in het parlement. "De premier doet wat hij heeft beloofd. In 85 dagen heeft hij iets bereikt dat in drie jaar niet kon worden bereikt."

Partijgenoot Michael Gove noemt de deal een kans op het brexitreferendum recht aan te doen. "Ik denk dat mensen in het hele land gewoon willen dat de brexit volbracht wordt en deze deal biedt ons die mogelijkheid", zei hij tegen de BBC.

'Slechtere deal dan May'

Maar op eensgezindheid in de rest van het Britse parlement hoeven de Conservatieven wederom niet te rekenen. "Voor zover we weten, heeft Johnson een slechtere deal uitonderhandeld dan Theresa May", is de eerste reactie van oppositieleider Jeremy Corbyn op Twitter. "Deze verraderlijke deal zet onze rechten, veiligheid en gezondheidszorgstelsel op het spel. Het brengt het land niet samen en moet afgewezen worden."

Brexit Party-voorman Nigel Farage verwerpt het akkoord ook. "Het is gewoon geen brexit", zei Farage tegen de BBC. "We zullen hiermee onze eigen wetten niet maken."

Hij wil daarom liever dat Britten zich helemaal los maken van de EU. "Maar als dit zou worden afgesproken, gaan we jaren vol onderhandelingen tegemoet", aldus de euroscepticus.

Maar de sleutel is nu in handen van de piepkleine Noord-Ierse partij DUP. De nationalistische gedoogpartner van premier Johnsons partij heeft momenteel 10 van de 650 zetels in het Britse parlement.

De DUP vergaarde zijn huidige machtige positie doordat voormalig premier Theresa May in juni 2017 verkiezingen uitschreef om haar eigen mandaat voor de brexitonderhandelingen te vergroten. Dat liep uit op een nachtmerrie voor haar: May verloor haar absolute meerderheid in het Lagerhuis en werd dus afhankelijk van de DUP.

Dit wil de DUP

Die positie kan de partij veel brengen, al is nog onduidelijk wat de partij nu wil (en kan) uitonderhandelen. In het verleden werd duidelijk dat de DUP boven alles een fel voorstander is van de huidige unie met Engeland, Schotland, Wales en dat het daarin nadrukkelijk géén speciale status wil voor Noord-Ierland. Een andere wens is vermoedelijk meer Brits overheidsgeld en investeringen voor de Noord-Ieren.

Uit de eerste reacties van de partij op het principeakkoord blijkt in ieder geval dat de DUP nog niet heeft gekregen wat het wil. De partij liet vandaag tweemaal weten dat het niet instemt met de voorstellen over douane-regelingen, de rol van de Noord-Ierse volksvertegenwoordiging en onduidelijkheid over btw.