Johnson verliest cruciale stemming over snelle behandeling brexitwet

Op zichzelf heeft de stemming een historische uitkomst. Het is voor het eerst in 3,5 jaar onderhandelen dat het Britse parlement instemt op een voorstel over brexit. Dat was een forse horde voor Johnson om te nemen, maar alles draaide om de stemming over het tijdspad waarin de wet behandeld moest worden. 

De premier van het Verenigd Koninkrijk zei eerder vandaag dat hij verkiezingen zal aanvragen, nu parlementariërs zijn voorstel hebben verworpen over het tijdspad om de wetgeving rond de brexit te behandelen. Dat betekent dat er uitstel zal moeten komen. Johnson heeft altijd gezegd dat hij dat absoluut niet wilde. 

Opvallend is dat vlak na de stemming Johnson niet sprak van verkiezingen, wat hij dus eerder wel deed. In plaats daarvan zei Johnson dat hij nu even op de 'pauzeknop' drukt, en wacht op het besluit van de Europese Unie. De EU-leiders moeten bepalen of er uitstel wordt verleend. Johnson benadrukte dat het parlement voor de wetgeving stemde, en dat dit de deal is waarmee hij de Unie wil verlaten. 

Hoge tijdsdruk

Johnson was van plan om binnen drie dagen de wetgeving rondom het uittredingsakkoord door het Lagerhuis te loodsen. De parlementariërs stemden voor het pakket aan wetgeving om de brexit vast te leggen in de Britse wet, maar wilden meer tijd om de wetgeving te bestuderen. 

Normaal staat er veel langer voor dan drie dagen. Dat het parlement niet in recordtempo de wetgeving wil behandelen, zorgt ervoor dat het onmogelijk is om op 31 oktober mét een deal de Europese Unie te verlaten.

Verplichting tot uitstel

Het brexitvoorstel had dit weekend aangenomen moeten worden, maar Oliver Letwin gooide roet in het eten. De partijgenoot van Johnson kreeg steun voor een amendement, een wijziging op het voorstel, dat een brexitdeal pas goedgekeurd mag worden als die in wetgeving is omgezet. 

Daarnaast is eerder een wet aangenomen die Johnson verplichtte om uitstel te vragen bij als hij de 19de oktober zijn deal niet door het parlement had gekregen. Zo wilden parlementariërs een mogelijke no dealbrexit voorkomen. 

Uitstel gevraagd, tegen gepleit

Johnson heeft een aantal brieven naar de EU gestuurd. Daarmee vraagt hij formeel om uitstel, maar hij stuurde ook een brief mee waarin hij zei dat hij liever geen uitstel zou krijgen. Hij hoopte alles begin deze week rond te krijgen. 

Nu de deadline van 31 oktober onhaalbaar lijkt, komt de uitstel-discussie weer op tafel. Brussel wacht op volgende stappen uit Londen, zegt een woordvoerder van de Europese Commissie. Zij verwijst naar gesprekken die EU-president Tusk voert met regeringsleiders over uitstel. Het optimisme van een paar dagen geleden heeft achter de schermen plaatsgemaakt voor pessimisme. Weer een dramatische ontwikkeling, verzucht een insider. 

Er werd al rekening gehouden met een extra EU-top voor de datum van 31 oktober, maar als alle EU-landen het eens zijn kan ook schriftelijk tot uitstel worden besloten. "Nederland is voor, om de chaos van een no-deal te vermijden. En andere landen? Er wordt zeker tegenstand verwacht van bijvoorbeeld Frankrijk, maar de verwachting is dat de EU uiteindelijk bereid is om opnieuw uitstel te verlenen", zegt politiek verslaggever Fons Lambie. "Maar de EU is er ook heel erg klaar mee, dus hoe lang moet dat uitstel nu worden gegeven? Een paar weken? Dat geeft risico's, want dan heb je binnen paar weken weer paniekvoetbal. Of toch tot 31 januari 2020? Insiders verwachten een combinatie: uitstel tot 31 januari, maar als de Britten het eerder eens zijn, kunnen ze vertrekken."

Dat geeft het Verenigd Koninkrijk genoeg tijd om verkiezingen te organiseren. Om dat te doen moet Johnson een meerderheid van twee derde van de stemmen in het parlement krijgen, anders komen er geen verkiezingen. 

Impasse, uiteindelijk toch verkiezingen

Als het parlement 'nee' zegt tegen verkiezingen, zit alles muurvast. Het kan zijn dat Johnson dan opstapt, en dat er een interim-premier wordt geïnstalleerd. Als Johnson blijft zitten komen de parlementariërs niet verder met de brexit, en zal mogelijk een motie van wantrouwen worden ingediend om hem weg te krijgen. Uiteindelijk zal dat onvermijdelijk toch leiden tot verkiezingen.

Maar als twee derde van het parlement vóór verkiezingen stemt, wat waarschijnlijk is, zullen die mogelijk op 28 november of 5 december al georganiseerd worden. Dan worden de kaarten opnieuw geschud en hangt het verdere verloop van het brexitproces volledig af van wie er een meerderheid weet te krijgen. 

Veel is onzeker, deze dagen. Op RTL Z probeerden we wat orde(r) in de chaos te scheppen. Op 21 oktober spraken we met verschillende experts, ondernemers en verslaggevers over waar we nu eigenlijk staan, met die hele brexit.