Britten en Amerikanen onderhandelen over nauwere banden: dit staat er op het spel

1. Trump en Johnson die een deal kunnen sluiten, dat kan niet lang duren?

Beide leiders staan bepaald niet bekend om hun geduld als het gaat om het sluiten van handelsakkoorden. Al in augustus bij de G7-top in de Franse badplaats Biarritz zei Trump dat een 'grotere deal dan ooit' met de Britten snel geregeld zou zijn.

Daarnaast benoemde de Britse regering al meermaals hoe lucratief een nieuw vrijhandelsakkoord met de VS zou zijn. En Amerikaanse senatoren schreven in februari een brief aan hun hoofdonderhandelaar Robert Lighthizer om een prioriteit te maken van het sluiten van zo'n handelsdeal, wat normaal gesproken jaren duurt.

En toen kwam corona. Johnson werd erg ziek en zowel de Britse als Amerikaanse vrijemarkteconomie brokkelt in rap tempo af door alle overheidsrestricties. Sindsdien liggen de prioriteiten elders.

2. Wat willen de Amerikanen?

Er zijn meerdere speerpunten. Zo ligt de VS al langer met de EU overhoop over de import van Amerikaans voedsel dat niet voldoet aan de strenge Europese richtlijnen, zegt correspondent Erik Mouthaan vanuit New York. "De Amerikanen hopen dat de Britten, nu ze niet meer onderdeel zijn van de EU, minder moeilijk zullen doen over eisen aan de voedselkwaliteit." Denk aan de veelsproken 'chloorkippen' of hormoonvlees.

Dan is er nog markttoegang. Mouthaan: "Trump merkte een paar maanden geleden nog op dat Amerikaanse bedrijven toegang willen tot de fameuze centrale gezondheidszorg in het VK, de National Health Service. Dat leidde tot scherpe kritiek in Londen, en het lijkt dat Trump die eis iets laat varen."

3. Wat willen de Britten?

Voor Groot- Brittannië is Amerika exportland nummer één. Een kleine 20 procent van Britse export gaat de Atlantische Oceaan over. Liz Truss, minister van Internationale Handel, beloofde dat de Britten een harde onderhandelaar zullen zijn als het gaat om lage importtarieven op bijvoorbeeld Britse auto's, vis en keramiek.

Andersom lijkt toegang tot de National Health Service dus een brug te ver voor de Britten. "De NHS wordt op handen gedragen en is een heilig huisje waar niemand aan mag komen", zegt correspondent Anne Saenen vanuit Londen. "De grootste angst is dat prijzen van medicijnen worden opgedreven. Of dat Britse ziekenhuizen of instituten door privatisering een prooi worden voor de Amerikanen. Dat is politiek gezien niet te verkopen."

Wel goed mogelijk is nauwere samenwerking tussen het financiële hart van het VK, de Londense City, met dat van de VS, Wall Street. Financiële diensten vormen momenteel ruim 20 procent van de export van Britse diensten naar de Verenigde Staten.

4. De Britten onderhandelen ook met de EU, gooit dat nog roet in het eten?

Hoewel de VS dus het belangrijkste exportland is van de Britten, valt dat altijd nog in het niet bij de handel met de EU. Liefst 45 procent van de Britse export gaat naar de EU, ter waarde van een kleine 300 miljard pond.

Na ruim een maand vertraging gingen op 20 april de onderhandelingen over de toekomstige relatie tussen het VK en de EU weer verder. Volgens onder anderen brexitexpert Rem Korteweg is daarbij een brexit zonder handelsdeal 'absoluut reëel'. 

Saenen: "Voor Groot-Brittannië wordt het een koorddansact om de relatie met de EU en de VS goed te houden. Een relletje om chloorkip zal er echt wel ontstaan. Zeker omdat de EU niet zal accepteren dat de Britten de Amerikaanse voedselstandaard aanhouden."

Bovendien lijkt Boris Johnson vooralsnog geen uitstel te willen vragen bij Brussel voor de overgangsfase die nog loopt tot 31 december. Saenen: "Mochten het uitdraaien op een no deal-brexit, dan worden deze onderhandelingen met de Amerikanen ook belangrijker."

5. Maar Trump wil koste wat het kost herkozen worden in november. Dan helpt iedere nieuwe handelsdeal toch?

Vooralsnog krijgen de onderhandelingen met de Britten in de VS amper aandacht, zegt Mouthaan. Het land is volgens hem vooral bezig met de vraag of er een extra reddingspakket moet komen voor Amerikaanse bedrijven. Internationaal wordt er vooral gekeken naar de penibele relatie met de Chinezen, een veel grotere handelspartner.

Toch is de Amerikaanse president een voorstander van nieuwe akkoorden. Denk aan het belangrijkste akkoord dat hij sloot, met buurlanden Canada en Mexico. Mouthaan: "Trump kan een akkoord met het VK in zijn campagne gebruiken als bewijs dat hij bezig is de handelsverdragen te moderniseren. Hij werd verkozen op de boodschap dat de Amerikaanse arbeiders 'genaaid' werden door vrije wereldhandel."