Nadert het einde van het brexitdossier? De kopstukken zijn aan zet

Wanneer Johnson komt, is nog onduidelijk. Eerst moeten Barnier en Frost een lijstje maken van de zaken waar nog geen deal over is, dan vindt er een ontmoeting plaats.

Dat staat in het gezamenlijke persbericht dat Johnson en Von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, gisteren verstuurden. 

Lijstje hoofdpijndossiers

Dat lijstje is overigens kort en al maanden hetzelfde. In de onderhandelingen over een nieuw handelsverdrag tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie draait het om drie hoofdpijndossiers. De hamvragen:

• Wie mag waar vissen na 1 januari?
• Hoe worden Britse bedrijven die zaken doen in de EU behandeld?
• Bij wie kunnen partijen klagen als ze vinden dat de regels uit de deal worden geschonden?

"Het is duidelijk dat Barnier en Frost er niet uitkomen, dus zij tillen het naar het politieke niveau", legt Rem Korteweg uit. "Het is nu aan jullie om te kijken of we nog verder kunnen, is hun boodschap", aldus de analist van Instituut Clingendael. 

Grote roerganger Johnson

De twee onderhandelaars hebben namelijk niet het mandaat om de knopen door te hakken die nu doorgehakt moeten worden. "Nu concessies doen, dat kan alleen Johnson als grote roerganger beslissen", legt Korteweg uit. "Brexit is zijn baby, hij is gekozen vanwege zijn belofte om het te regelen."

Johnson reist morgen waarschijnlijk naar Brussel. Met dit bezoek wil hij ook 'zijn plek in de spotlights claimen', aldus Korteweg.

Daar zijn twee mogelijke redenen voor, zegt de analist: "Of hij wil laten zien hoe hard hij heeft gevochten en wat hij er voor de Britten heeft uitgesleept. Of hij gaat stampvoetend weglopen, om de schuld op de EU te kunnen schuiven."

Handel via WTO-regels

Als het laatste gebeurt, dan is er in elk geval duidelijkheid. Vanaf 1 januari gaat handel via de EU en het VK dan via de regels van wereldhandelsorganisatie WTO. Dat leidt vermoedelijk tot lange files bij de douane aan beide kanten van Het Kanaal.

Stel dat het Johnson en Von der Leyen lukt de laatste pijnpunten weg te masseren, dan zijn ze nog niet klaar. De Duitse politicus mag namelijk niet op eigen houtje afspraken met Johnson maken.

Goedkeuring regeringsleiders

Als de twee afspraken maken, moet de Europese Raad die nog goedkeuren. In die Raad zitten de regeringsleiders van de 27 overgebleven lidstaten. Die vergaderen donderdag en vrijdag in Brussel. 

Als zij nog kritiek hebben op een deal, is een nieuwe ronde onderhandelingen misschien nodig, denkt Korteweg.

En, nuanceert hij: een deal met Johnson is niet altijd deal. Hij verwijst naar de onderhandelingen over de zogeheten backstop, van vorig jaar oktober.

De afspraken hierover waren een nederlaag voor de Britten, maar Johnson verkocht deze als overwinning, herinnert Korteweg zich. "Maar achteraf krabbelde hij toch terug. Als zoiets opnieuw gebeurt, dan zitten we over een paar maanden met het volgende hoofdstuk."

Genoeg te steggelen

Zelfs als er een deal gesloten wordt, dan nog zal ook volgend jaar gesteggeld worden over de uitwerking ervan. "Het zijn waarschijnlijk zo'n 700 pagina's, met allerlei details die nu onmogelijk te doorgronden zijn", verwacht Korteweg. "En die details, daar gaat het om voor bedrijven. Dus dat zal nog tot vuurwerk leiden."

Zorgen met kerst voor ondernemers

Een zorgeloze kerst zit er voor ondernemers die zaken doen met het VK niet in, blijkt ook uit de woorden van minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken, VVD). "We moeten ons niet tot overhaaste compromissen laten leiden", zei Blok gisteren volgens het Financieele Dagblad. "Wat mij betreft hebben we eigenlijk nog een lange tijd. Laten we de tijd tot en met 31 december goed gebruiken en ons niet laten opjagen."

"Ik heb medelijden met het bedrijfsleven, wat voor kerst geeft de minister hen?" zegt Korteweg. "Hij suggereert dat je tot 5 voor twaalf kunt onderhandelen. Dat is vanuit de onderhandelaars wel zinvol, maar niet vanuit het perspectief van ondernemers."