Ombudsman: overheid moet coulant en ruimhartig zijn voor getroffen ondernemers

Dat is de hartenkreet die de Nationale Ombudsman vandaag doet. Als de crisis straks achter de rug is, zullen ondernemers onder meer miljarden aan belastingschulden moeten terugbetalen. Maar ook speciale bedrijfsleningen om de coronatijd te overbruggen of subsidies waarvan achteraf blijkt dat de ondernemer er toch geen recht op had.

Zorgen

"Ik maak me zorgen over hoe die invordering plaats gaat vinden", zegt Ombudsman Reinier van Zutphen tegen RTL Z. "Dat moet gebeuren op een behoorlijke, nette en humane manier zodat ondernemers hun bedrijf kunnen behouden en voortzetten."

Klink logisch, maar dat is lang geen zekerheid. In het onderzoeksrapport wijst de Ombudsman erop dat de overheid de neiging heeft om volgens strak omlijnde kaders terug te vorderen, zonder te kijken naar de persoonlijke omstandigheden. Doel daarvan is om zo eerlijk mogelijk iedereen te behandelen, maar het resultaat is geregeld dat daardoor mensen die net buiten de boot vallen onbehoorlijk hard worden geraakt.

Dat moet koste wat kost voorkomen worden, vindt de Ombudsman. "Het is de taak van een bestuursorgaan om op zoek te gaan naar een aanvaardbaar resultaat, ook als dat afwijking van een strakke regel betekent."

Daarbij wordt zeker niet alleen naar de rijksoverheid gekeken, maar juist ook naar de gemeenten. Zij zijn namelijk verantwoordelijk voor de uitvoering van een aantal coronaregelingen (zoals de TOZO en de TONK), maar straks ook voor de schuldhulpverlening.

Stortvloed aan schuldhulpverzoeken

Een probleem is sowieso al dat gemeenten bij het verstrekken van steun lang niet allemaal even ruimhartig zijn. In de praktijk komt het er daarom op neer dat waar je woont, uitmaakt voor hoeveel coronasteun je krijgt.

En omgekeerd kan dat straks ook zo zijn: hoe de gemeente omgaat met de regels rond terugvordering van de TOZO of de TONK, hangt er maar net vanaf waar je woont. Wat de Ombudsman betreft, zouden alle gemeenten ruimhartig moeten zijn en eerst moeten kijken naar de persoonlijke situatie van een getroffen ondernemer.

En er dreigen meer problemen: want het is maar zeer de vraag of de lokale overheden wel klaar zijn om een stortvloed aan schuldhulpverleningsverzoeken af te handelen.

"Nog lang niet alle gemeenten hebben de dienstverlening goed geregeld voor zelfstandigen met schulden. Sommige gemeenten zijn te klein om het zelf te regelen en hebben hun schuldhulp uitbesteed aan andere gemeenten of organisaties", aldus Van Zutphen.

Rijk moet ook coulant zijn

Maar ook het rijk moet leren om over het hart te strijken, als de situatie daarom vraagt. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat een ondernemer te veel TVL-subsidie heeft gehad. Bijvoorbeeld omdat de omzet toch wat hoger uitviel dan gevreesd of omdat er aan een regeltje niet is voldaan waardoor de ondernemer toch buiten de boot valt.

Wat Van Zutphen betreft, zou de overheid in zulke gevallen coulant moeten zijn als dat geld echt gebruikt is om het hoofd boven water te houden en problemen ontstaan als er wordt teruggevorderd. Of als je achteraf moet concluderen dat iemand volgens de letter van de wet niet aan de regels voldoet, maar eigenlijk wel recht zou moeten hebben op steun.