EU broedt op eigen zijderoute om China af te troeven
De Europese Unie werkt aan een plan om weerstand te bieden tegen de invloed die China met honderden miljarden aan investeringen koopt via de Nieuwe Zijderoute, een gigantisch transport- en infrastructuurproject dat al acht jaar loopt. Vraag is alleen of de EU niet veel te laat is om iets te kunnen doen aan de invloed die China al heeft.
De EU is er vrij laat bij. De Chinese president Xi Jinping presenteerde zijn investeringsplan al in 2013 en heeft sindsdien zeker niet stilgezeten. Inmiddels is er al 575 miljard dollar (486 miljard euro) uitgetrokken voor projecten zoals havens, wegens en spoorlijnen om Azië beter met Europa en Afrika te verbinden, berekende de Wereldbank.
En dat is nog maar het topje van de ijsberg. Volgens een analyse van Refinitiv, een grote leverancier van data voor financiële markten, wil China zeker 2,5 biljoen dollar investeren.
Invloed kopen
Het plan dat in het Engels bekend staat als Belt and Road Initiative (Gordel- en Weginitiatief) levert de Chinezen veel invloed op. Het omvat een derde van de wereldhandel en raakt meer dan 60 procent van de wereldbevolking, aldus de Wereldbank.
Het is invloed die de EU maar ook de VS niet graag zomaar naar de China laten gaan. De Amerikaanse president Joe Biden lanceerde al een tegenplan tijdens de G7-bijeenkomst vorige maand in het Engelse Cornwall, genaamd Build Back Better World.
Europese landen willen daar nu een eigen gevolg aan geven, blijkt uit berichtgeving van de Financial Times en Politico. Ze wisten de hand te leggen op een document van de Raad van de Europese Unie, de club van EU-landen, waaruit blijkt dat er gewerkt wordt aan een plan om te concurreren met de Nieuwe Zijderoute.
Projecten met veel impact
De EU-landen willen dat de Europese Commissie de komende negen maanden een lijst gaat maken voor projecten met veel impact en grote zichtbaarheid die kunnen concurreren met wat Peking tot nu toe bereikt heeft, stelt Politico.
Concrete details over de plannen zijn nog niet naar buiten gekomen en er is ook nog geen bedrag genoemd. Maar waarschijnlijk nemen de landen het plan aanstaande maandag aan, stelt Politico.
'Tegenwicht is belangrijk'
Serieus tegenwicht bieden aan Peking is heel belangrijk, zegt Europarlementariër Bart Groothuis (VVD) tegen RTL Z. "Het is een van de belangrijkste missies die we hebben", zegt hij. "Je ziet dat de Chinezen steeds meer invloed krijgen op een groot deel van de wereldbevolking."
Het is daarom goed om Europa een alternatief te laten zijn voor geld uit China. Landen moeten kunnen kiezen met welk land ze in zee willen gaan, vindt de VVD'er. "Ik denk dat Europa dat op een andere manier zal, kan en wil gaan doen waardoor de wereld een stukje beter wordt."
Schuldendiplomatie
Het initiatief van China wordt door critici van het project gezien als een manier om onder valse voorwendselen invloed te krijgen. Door gigantische bedragen uit te lenen die de vaak arme landen niet terug kunnen betalen worden ze afhankelijk van China, is het idee. Een strategie die bekendstaat als schuldendiplomatie.
Door Chinese ambtenaren wordt overigens ontkend dat deze dubbele agenda achter de investeringen zit.
Wie gaat dat betalen?
Een voorbeeld van een project waar China in investeerde is een snelweg die met Chinees geld wordt gebouwd in Montenegro, die inmiddels bekendstaat als de Weg naar Nergens. Na 6 jaar bouwen en zo'n 790 miljoen euro aan Chinese leningen is de weg door de bergen nog steeds niet af.
Geschat wordt dat er nog zeker 1 miljard euro nodig is om de weg te voltooien. Een gigantisch bedrag voor een land met een bruto binnenlands product van zo'n 4,6 miljard euro.
Inmiddels heeft Montenegro voor hulp aangeklopt bij de EU. De Europese Commissie liet in april weten niet van plan te zijn de Chinese schuld van de EU-kandidaat af te betalen, maar was wel bereid te hulp te schieten met een lening met gunstige voorwaarden om de weg af te bouwen.
'China's plan floreert door corruptie'
Grote vraag is nu of de plannen van de EU en de VS niet veel te laat komen om nog een vuist te kunnen maken tegen China.
"We denken dat de lancering een fundamenteel misverstand onthult over het doel van het Belt and Road-initiatief", schrijven de analisten van Eurointelligence die zich specialiseren in (financiële) risico's voor de EU en de eurozone. "Het Belt and Road-initiatief floreerde het best in corrupte landen, waar een succesvol project nooit het doel was."
Het Chinese geld is vooral aantrekkelijk voor de heersende politieke klasse in de landen die geld lenen en wordt ook gebruikt voor zelfverrijking, stellen de anlisten. "Elk plan dat het tegenovergestelde belooft, zal waarschijnlijk niet slagen."
'Help de lenende landen'
Als de landen gewoon geld hadden willen lenen, hadden ze ook aan kunnen kloppen bij bijvoorbeeld de Wereldbank of het het Internationaal Monetair Fonds, aldus Eurointelligence.
In plaats van direct te concurreren met China zouden de EU en de G7 zich beter kunnen richten op een reddingsplan voor de landen die het zich niet kunnen veroorloven hun schulden terug te betalen aan China, denken de analisten. "Dit zou [...] een betere politieke en diplomatieke invloed bieden dan nieuwe, en misschien onnodige projecten."