Kinderopvang, fietsenmakers: iedereen kampt inmiddels met personeelstekort

De spanning op de arbeidsmarkt is zo hoog opgelopen, dat er voor het eerst in jaren meer vacatures openstaan dan dat er werklozen zijn. In het tweede kwartaal van 2021 stonden er tegenover elke 100 werklozen 106 openstaande vacatures, blijkt uit de meest recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. 

Noodgedwongen dicht

De economie draait dus weer als vanouds. Of niet helemaal als vanouds: ook pre-corona was er sprake van een personeelstekort, maar dat sommige zaken hun deuren erdoor moeten sluiten, zagen we nog maar zelden. Toch is dat nu de realiteit voor bijvoorbeeld fietsenmaker Michel Kruiper. Hij heeft vier winkels: in Tubbergen, Oldenzaal, Denekamp en Almelo. 

Die laatste zaak is nu noodgedwongen dicht. "We kunnen niet aan genoeg personeel komen", zegt Kruiper. "Daardoor kunnen we de ballen niet meer hooghouden, niet meer de service bieden die we wilden. In totaal heb ik zeker 10 extra mensen nodig, van monteurs tot bedrijfsleiders."

Ondanks een uitgebreide zoektocht via sociale media, advertenties in kranten en verschillende uitzendbureaus kwam er maar niemand op een van die vacatures af. "Fietsen maken is een mooi ambachtelijk vak, er is genoeg werk in, maar blijkbaar vindt de jeugd het niet meer zo interessant."

Daarom werkt het personeel uit de Almelose winkel sinds 1 september in Tubbergen.

Standaard overwerken

"Daar waren ze wel teleurgesteld over ja, maar ze hebben ook begrip", zegt de fietsenmaker. "Vooral in werkplaats merkten we dat we niet meer door het werk heen kwamen, dat mensen standaard moesten overwerken. Dit geeft meer rust. En voor de klanten in Almelo hebben we een haal- en brengservice, zolang de winkel dicht is."

Dat het personeelstekort in allerlei sectoren toeneemt, is geen ontwikkeling die uit de lucht komt vallen, zegt hoogleraar Arbeidsmarkt Ton Wilthagen van Tilburg University. "Het is een langdurige trend die alles te maken heeft met de samenstelling van de bevolking. De vergrijzing neemt toe: er zijn steeds meer ouderen." 

Recordkrapte

En die verlaten vroeg of laat het werkende leven. Door de coronacrisis was het personeelstekort niet zo zichtbaar: veel zaken waren dicht, veel mensen werkten thuis. Nu de samenleving weer van slot is en de economie zo hard groeit, is de krapte in recordtempo terug. "Daar moeten we mee om te zien gaan. Niet accepteren, maar wel realiseren dat dit op de korte termijn niet makkelijk op te lossen valt."

Daar weten ze alles van bij kinderopvang Mirakel in Amsterdam. "Ik heb een dagtaak aan roostergaten opvullen, personeel zoeken en vooral zelf ook veel op de groep staan", zegt leidinggevende Femke Koopman tegen RTL Z.

'De rek is eruit'

"We hebben nu 110 medewerkers in dienst, daar zouden er zeker 10 bij moeten", voegt directrice Mira Quint toe. "Kantoormedewerkers gaan nu naar de buitenschoolse opvang om hand- en spandiensten te doen." Ouders heeft ze - gelukkig - nog niet hoeven teleurstellen. "Ze vinden het vervelend dat hun kind iedere dag een andere groepsleidster heeft", zegt Quint. "Maar ze begrijpen het wel, langzaam maar zeker begint de ernst van het probleem door te sijpelen."

Door de kinderopvang heeft Nederland tijdens de verschillende coronalockdowns kunnen werken, stelt ze. "Maar de rek is eruit. We vissen met zijn allen in dezelfde vijver. Er gaat nu ook een brief naar ouders of ze op een vrije dag kunnen komen helpen. En ze moeten het echt laten weten als een kind een keer niet komt."

Net als fietsenmaker Kruiper proberen ze bij Mirakel van alles om nieuw personeel aan te trekken. "Medewerkers die een nieuw personeelslid aandragen, krijgen een flinke bonus. Maar er is gewoon niemand", aldus Quint. 

Extra opleidingen

Daar komt bij dat de regels in de kinderopvang flink strenger zijn geworden in de afgelopen jaren. "Kraamverzorgsters mogen hier niet werken, terwijl ik ze dolgraag op een babygroep zou hebben. Mensen die een pedagogische opleiding op hbo-niveau hebben gedaan, of in bezit zijn van een ouder diploma, pabo-studenten: allemaal moeten ze eerst een extra opleiding doen. Dat moet anders."

Er is een aantal dingen die het kabinet en werkgevers zouden kunnen doen - 'en móeten doen' - om meer vacatures vervuld te krijgen, zegt Wilthagen.

Deeltijders meer laten werken

"Er zitten zeker nog een miljoen mensen thuis. Ik noem hen het 'ongekende talent'. Zij kunnen, deels, werken, maar moeten dan wel eerst worden bijgeschoold, hun vaardigheden moeten op peil komen."

Wilthagen ziet verder mogelijkheden om deeltijders meer te laten werken. "Als zij van 20-23 uur per week naar 28-32 uur gaan, zou dat ook weer wat opvangen. Maar dan moet je daar wel animo voor kweken. Verder zijn er mensen die nu in zogenoemde kraptesectoren werken. Bij banken en verzekeraars bijvoorbeeld. Die zouden ook een overstap kunnen maken - maar ook hier geldt dat ze wel moeten worden omgeschoold."