Huis kopen moet eerlijker worden: 'Mensen worden tegen elkaar uitgespeeld'

Dat zegt Hans André de la Porte van de Vereniging Eigen Huis. De club van huiseigenaren maakt zich al langere tijd boos over de manier waarop veel makelaars hun werk doen.

Hoger, hoger, hoger

"Het kopen van een huis voelt alsof je een voetbal in het doel moet trappen in het donker, met een makelaar langs de kant die alleen maar roept: 'Hoger, hoger, hoger'."

Hij schetst een aantal scenario's die huizenkopers maar wat bekend in de oren klinken. Zo gebeurt het aan de lopende band dat een geaccepteerd bod alsnog wordt afgeblazen omdat er na akkoord toch nog een hogere bieding is binnengekomen. Of de verkopend makelaar zegt dat de biedingen dicht bij elkaar liggen en doet 'vrolijk nog een biedrondje'.

Ook een veelgehoorde klacht is dat het hele proces doorgestoken kaart is omdat er onderling een deal wordt gemaakt tussen bevriende makelaars. "Mensen hebben het gevoel dat ze tegen elkaar worden uitgespeeld", zegt de VEH-woordvoerder.

Biedboek

Om dit soort praktijken te voorkomen, werkt het ministerie van Binnenlandse zaken aan een set nieuwe regels voor de makelaardij. Als het aan minister Ollongren ligt moet er in de toekomst een transparant biedboek worden bijgehouden.

Daarin staat dan precies wanneer de biedingen zijn binnengekomen, voor welke prijs en onder welke voorwaarden. Zowel de winnaar van de bieding als de verliezers moeten dat achteraf in kunnen zien, om zo te controleren of alles wel fatsoenlijk is verlopen.

Je kunt dan bijvoorbeeld precies nagaan of de makelaar de waarheid sprak toen hij op een bepaald moment belde om te zeggen dat er een 'aanzienlijk hoger bod is neergelegd'.

Makelaarsvereniging NVM vind een openbaar biedboek prima, maar reageert verder gelaten op de plannen. "Het transparant maken van de biedingen is niet de oplossing voor het probleem. De druk op de woningmarkt is het probleem", zegt Rob Wassenaar, die zelf ook makelaar is.

"Het helpt met name om wat meer transparantie te bieden voor kopers en wat onvrede weg te nemen. Maar meer dan dat ook weer niet." Een koper schiet er volgens Wassenaar gewoon niet zoveel mee op als hij achteraf ziet dat hij de derde of vierde bieding heeft uitgebracht.

Onterecht beschuldigd

"De spelletjes waarvan we beschuldigd worden, het zal vast weleens voorkomen, maar is zeker geen schering en inslag", vervolgt hij. Een openbaar biedboek noemt hij dan ook 'een stap om nieuwsgierigheid voor koper te bevredigen'. "Maar het probleem help je er niet mee de wereld uit."

Die houding is volgens André de la Porte trouwens precies het probleem. "Makelaars zeggen: 'het ligt niet aan ons, maar aan de markt'. Het ligt wél aan jullie! Jullie zijn de regisseur. Dat is een belangrijke rol. Dat moet je integer doen. En daar gaan de klachten over."

Tijdrovend

Voordat zo'n eerlijk biedsysteem er echt is, zijn we trouwens wel weer een poosje verder. De minister laat het voorlopig over aan de sector om met een betrouwbaar systeem te komen, dat dan door een onafhankelijke partij moet worden gecertificeerd.

Stap twee zou zijn om die certificerende bedrijven ook een soort keurmerk te geven, via de raad van accreditatie. Die club controleert dan of het bedrijf dat de certificering doet deugt en onafhankelijk is. Als dat allemaal niet voldoende werkt zou het alsnog vastgelegd kunnen worden in wetgeving.

En dat is niet het enige wat er moet veranderen. De makelaars moeten ook met een verbeterplan komen, waarin ze duidelijke afspraken maken over wat er wel en niet door de beugel kan bij het verkopen van een huis. Dat moet er voor zorgen dat vooraf duidelijk is hoe het biedproces gaat verlopen én dat de regels niet halverwege het spel worden aangepast.

Om dat te handhaven moet de sector ook een systeem van tuchtrecht optuigen. Een idee dat de VEH in ieder geval toejuicht. "Makelaars die zich niet aan de regels houden moeten worden aangepakt", aldus André de la Porte.

Extra regels

Naast het openbare biedboek en strengere regels voor makelaars wil het kabinet ook aanvullende regels stellen die consumenten moeten beschermen tegen de gekte op de woningmarkt.

Zo wil het ministerie onderzoeken of het mogelijk is om wettelijk vast te leggen dat er een voorbehoud van bouwkundige keuring en een voorbehoud van financiering in het koopcontract worden opgenomen.

Die voorbehouden zorgen ervoor dat je van de koop afkunt als het huis in beroerde staat blijkt te zijn of als de financiering niet rond komt. Het komt veel voor dat kopers deze voorbehouden laten varen, in de hoop zo meer kans te maken op het huis.

Ook wil de minister af van het systeem waarbij nieuw aanbod eerst wordt verspreid onder klanten van de makelaars en pas daarna op sites als Funda belanden. Door de grote vraag ben je namelijk vaak al te laat als je een huis op Funda ziet. "Daarmee wordt impliciet het hebben van een aankoopmakelaar als voorwaarde gesteld voor toegang tot de woningmarkt. Dat vind ik onwenselijk", schrijft Ollongren.