Geen moment rust voor Helen door personeelstekort: 'Ik ben compleet op'
Ze loopt al een jaar op haar tenen. Roosters zijn nauwelijks dicht te krijgen door het tekort aan personeel en als er al een nieuwe collega gevonden wordt, gaat die snel weer weg of vertrekt een andere collega. Verpleegkundige Helen van Rijn (56) werkt al twintig jaar op de intensive care en is wel wat gewend. "Maar zo erg als nu is het nooit geweest. De rek is er compleet uit. Ik ben op."
Haar vakantiedagen kon ze dit jaar nog opnemen. Maar zomaar spontaan een dagje vrij is lastig. Sterker nog, als zij vrij is, weet ze dat haar collega's harder moeten werken. Want op de ic bij het Leids Universitair Medisch Centrum is het alle hens aan dek. Dat was al zo voor corona, maar nu is de situatie onhoudbaar geworden, zegt Van Rijn.
Gaten in het rooster
"Er is continu druk van bovenaf, continu de vraag of je extra kunt werken. Iedere dag krijg je wel een appje in de dienstlijstapp, wie kan vanavond de avonddienst of morgen de nachtdienst doen?", vertelt ze.
Dat komt aan de ene kant door veel uitval, door vertrek of ziekte van collega's. Daarnaast zijn er simpelweg te weinig mensen om het rooster überhaupt rond te krijgen. Het gevolg: "Je staat continu aan."
Zelf kijk ze al bijna niet meer naar die appjes. "Bij de eerste coronagolf heb ik er nog gehoor aan gegeven, toen was het adrenalineniveau bij iedereen erg hoog en werkte iedereen meer dan het reguliere aantal contracturen", weet zij nog.
"Ik ben er klaar mee. Ik werk niet meer extra als mijn baas het vraagt."
"Maar nu zitten we aan de vijfde golf. Ik ben er klaar mee. Ik werk niet meer extra als mijn baas het vraagt, tenzij het mij ook beter uitkomt", zegt Van Rijn. "Als een collega het vraagt doe ik het soms nog wel."
Het klinkt weinig gemotiveerd of ambitieus, maar zo bedoelt ze het niet. Integendeel, terwijl veel collega's al uit de zorgsector vertrokken, is Van Rijn niet van plan te switchen naar een andere sector.
Vergiet
"Het is een hartstikke leuk vak. Ik doe dit met liefde, maar er moeten wel dingen veranderen." Ze vergelijkt de zorg met een vergiet. Er komen wel nieuwe collega's bij, maar er vertrekken er meer.
Dat komt volgens haar aan de ene kant door de lage lonen en aan de andere kant door de manier van werken. "Er wordt te vaak van bovenaf gezegd wat we moeten doen, zonder dat er overleg is met ons. En de werkdruk is hoog, er vallen veel collega's overspannen uit."
Continu verantwoordelijk
Druk, druk, druk. Helen van Rijn heeft tijdens haar werk geen rustmomenten, op een half uurtje pauze na. Ze is continu verantwoordelijk voor mensenlevens op de zwaarste verpleegafdeling van het ziekenhuis.
Of ze nu de vroege dienst heeft (van 7.30 tot 16.00 uur), de middagdienst (van 14.30 tot 23.00 uur) of de nachtdienst (van 22.45 tot 7.45): één moment van onoplettendheid kan grote gevolgen hebben.
"Alleen patiënten in de meest kritieke toestand liggen op de ic. Hoeveel bedden we beschikbaar hebben (maximaal 20) is afhankelijk van de roostering, maar vaak zijn het er tien", vertelt zij. "Als ic-verpleegkundige kun je maximaal twee patiënten per dienst verzorgen. Daar heb je je handen al vol aan."
Verzwakte patiënten
"Als een collega ziek is, kun je de resterende patiënten dus niet even onderling verdelen. Er liggen bijvoorbeeld mensen die net aan hun hart geopereerd zijn of die een longontsteking hebben. Ze kunnen het ene moment stabiel zijn en het andere moment instorten waar je bij bent."
De hele dienst is ze druk bezig. "Allerlei lijnen inbrengen, de dialysemachine opbouwen, de vitale functies steeds monitoren. Je bent continu aan het denken. Interpreteren wat je op de monitor ziet en met medicatie ingrijpen voordat het mis gaat. En als patiënten een beetje wakker worden, wordt het werk niet makkelijker. Je bent al een half uur bezig om een verzwakte ic-patiënt die aan de ademhalingsapparatuur ligt, uit bed te halen."
Op 25 november gaat ze staken, als werkgeversorganisatie NFU niet in gesprek wil over de werkdruk, het personeelstekort en hogere lonen. Het zou de derde stakingsdag in academische ziekenhuizen in korte tijd worden, al lijkt het erop dat er last minute nog een akkoord wordt gesloten.
"Vorig jaar werd er voor ons geklapt, we hebben een onmisbaar beroep. Maar van die waardering merk ik financieel weinig."
De actievoerders draaien bij een eventuele staking zondagsdiensten, wat betekent dat ze alleen spoedzorg draaien. Van Rijn: "De ziekenhuizen zeggen dat er geen geld is om ons loonsverhoging te geven. Dat geloof ik niet. Er is wel geld, maar er is voor gekozen om het aan andere zaken te besteden."
Applaus kun je niet eten
"Vorig jaar werd er voor ons geklapt, we hebben een onmisbaar beroep. Maar van die waardering merk ik financieel weinig. Door mijn onregelmatigheidsdiensten is mijn loon nog wat hoger, maar in andere hbo-functies verdien je vaak meer. We willen een structurele loonsverhoging van 3,5 procent per jaar. "
Hogere lonen waardoor meer mensen in de zorg gaan werken, een goed generatiebeleid voor jong en oud, somt ze de wensen op.
Impact bezuinigingen
Het draait ook om werk-privébalans, legt ze uit. Een ouder persoon wil misschien minder gaan werken, een jonger iemand wil meer vrijheid in werktijden om eerst een kind naar de crèche te kunnen brengen. "Daar is nu niet over te praten. Ons werk wordt juist door bezuinigingen steeds lastiger."
"Zo moeten we spaarzamer zijn met bepaalde materialen, er langer mee werken", aldus Van Rijn. "We moeten nu bijvoorbeeld drie dagen met dialysezakken doen die voor eenmalig gebruik zijn. Maar de praktijk is weerbarstiger dan de zaken die aan een bureau worden bedacht."
