Gedupeerden spaartaks hopen op compensatie: 'Bang dat het niet gebeurt'

Over de jaren 2017 tot en met 2020 zijn er ongeveer 200.000 bezwaren bij de Belastingdienst binnengekomen van mensen die zich verzetten tegen de spaartaks, die officieel de vermogensrendementsheffing heet.

Zij betaalden namelijk meer belasting dan ze rente kregen, en zagen hun spaarrekening dus krimpen. Dat komt omdat de Belastingdienst niet kijkt naar wat je echt verdient met je vermogen en daarover vervolgens belasting heft, maar met een fictief rendement rekent.

Fiscus: iedereen belegt

Kort en goed: omdat de fiscus ervan uitgaat dat mensen met vermogen daarvan in ieder geval een deel beleggen en daar flink aan verdienen, betaal je buitensporig veel belasting als je alleen spaargeld hebt, waar je amper of geen rente over krijgt.

Dat is niet oké, want de spaartaks is bedoeld om het rendement op je vermogen, dus wat je ermee verdient, te belasten. Niet het vermogen zelf.

De Hoge Raad gaf deze mensen gelijk, en de staatssecretaris van Financiën, Marnix van Rij, kan in feite dus niet anders dan hun schade vergoeden. Hoe dat moet gebeuren, dat zal de komende maanden duidelijk moeten worden.

Wel de klos, geen bezwaar

Maar wat kunnen al die andere mensen verwachten, die wel te veel betaalden, maar geen bezwaar maakten? Dat is belangrijk, want die groep is namelijk veel groter.

Uit cijfers van de Belastingdienst blijkt dat in 2017 maar liefst 1,3 miljoen mensen de spaartaks betaalden die alleen spaargeld hadden en dus geen beleggingen. In de jaren daarna loopt dat wat af, omdat ieder jaar een groter deel van het spaargeld werd vrijgesteld van belasting.

Van hen staat op voorhand vast dat ze stuk voor stuk te veel hebben betaald. De rente die je bij de bank kreeg was namelijk al die jaren veel lager dan het veronderstelde rendement waar de fiscus mee rekende en vervolgens belasting over hief.

Carien ten Have legt in deze video uit waarom je als gewone spaarder altijd te veel spaartaks betaalt.

John is een van hen. De inmiddels gepensioneerde administrateur vertelt zuinig geweest te zijn om zo een extra potje voor zijn oude dag te kunnen sparen.

Jarenlang betaalde hij de belasting, soms wel een paar honderd euro, terwijl hij zo goed als geen rente ontving bij de bank. "Ik vond het altijd al oneerlijk. Mijn vrouw vroeg zich af 'wat is dit voor belachelijks?', maar het is nou eenmaal zo."

John ging er vanuit dat als de wet zo in elkaar zit, dat het dan in principe wel in de haak zou zijn. Ook al voelde het oneerlijk. Met zijn spaargeld beleggen, om zo een hoger rendement te halen, wilde hij niet omdat hij daar slechte ervaringen mee had. Bovendien, zegt hij: "Daar heb ik toch een eigen keuze in?"

Op compensatie vanuit de overheid rekent hij niet. "Ik ben bang dat ze het niet gaan doen."

De 48-jarige IT'er Ronald van Rooijen staat er min of meer hetzelfde in. De Van Rooijens hebben het financieel goed, maar de spaartaks is een doorn in het oog.

"Ik moet toch veel sparen om binnenkort mijn kinderen op pad te helpen om zelfstandig verder te leven. Dus ik spaar voornamelijk daarvoor en daarna om zelf nog wat eerder te stoppen dan op mijn 67e. Ik heb best wat opgebouwd, en door die regel schiet ik erbij in", zegt hij over de belasting op sparen.

Bewuste keuze om niet te beleggen

Ook Van Rooijen heeft bewust gekozen om zijn geld niet te beleggen, hoewel de fiscus daar dus wel vanuit gaat bij de belastingaanslag. "Ik ben ervan overtuigd dat beleggen echt wel oplevert, maar je moet er bovenop zitten." Daar zegt Van Rooijen nu zijn tijd niet in te willen steken.

Jaren geleden belegde hij wel via een fonds van de bank, maar door de dalende koersen toen heeft het jaren geduurd voor hij weer quitte speelde. En dus koos hij er bewust voor om zijn geld gewoon ouderwets te sparen.

Weinig vertrouwen

Of hij denkt dat hij gecompenseerd wordt net als de mensen die bezwaar hebben gemaakt? "Ik mag het wel hopen. We zijn allemaal dezelfde burgers met dezelfde rechten en plichten."

Toch heeft hij weinig vertrouwen dat het ook daadwerkelijk goed en snel gaat gebeuren, waarbij hij ook verwijst naar de zeer moeizame afwikkeling van dat andere fiscale hoofdpijndossier, de toeslagenaffaire.

Hoewel het vertrouwen bij veel belastingbetalers laag is, wat ook blijkt uit de honderden mails die wij ontvingen deze week, liet staatssecretaris Van Rij wel al doorschemeren dat de kans groot is dat ook mensen met alleen spaartegoed die geen bezwaar hebben gemaakt, gecompenseerd gaan worden.

Over de zogenoemde hersteloperatie zei Van Rij gisteren: "Dat houdt dus niet alleen de situaties van de bezwaarmakers in, als ze al bezwaar maken, maar ook van mensen in een gelijke situatie, die geen bezwaar hebben gemaakt maar wel belastingen hebben betaald over de inkomsten uit spaartegoeden."

Toch neemt het kabinet nog een paar maanden de tijd om uit te vogelen hoe er herstel geboden moet worden en voor wie precies. De mensen met alleen spaargeld op de bank, dat lijkt een eenvoudige groep, waarbij het gemaakte rendement ook relatief makkelijk is achterhalen: de spaarrente van dat jaar namelijk. En dus is ook makkelijk te achterhalen hoeveel lager hun echte rendement was dan het verzonnen rendement waar de fiscus mee rekende.

Maar wat doe je met de mensen die voor een groot deel spaarden, maar ook wat belegd vermogen hadden? Hebben zij ook recht op compensatie en zo ja: hoe veel dan?

Wie gaat dat betalen?

Het wordt nog heel lastig om daar knopen over door te hakken, legt politiek verslaggever Roel Schreinemachers uit. "De vraag is wie naast de 200.000 bezwaarmakers moeten worden gecompenseerd. En ook is de vraag of je hen alle belasting teruggeeft of dat het toch mogelijk is om alsnog het werkelijke rendement dat ze hebben behaald op hun spaargeld te belasten."

"Een stekelige politieke vraag is hoe je het gat gaat vullen dat ontstaat, en vooral ook hoe je dit de komende jaren gaat regelen. Dat geeft nu al wrijving in de coalitie. D66 wil de rekening neerleggen daar waar hij is ontstaan, bij mensen met een groot vermogen. Voor de VVD ligt dat gevoelig."

Een eerlijke oplossing vinden is al moeilijk genoeg, maar een uitvoerbare oplossing is bijkans nog lastiger te verzinnen. "Iedereen weet dat de IT-systemen van de Belastingdienst als spaghetti aan elkaar hangen en dat ingewikkelde wijzigingen niet mogelijk zijn of een heel groot beslag leggen op de dienst", zegt Schreinemachers.